eskuizkribuen azterketa eta iturriaren moldamoduak - Euskara

Anglaterrako errege, Austriako Maximiliano I. zaharra da
beraz. Gainontzeko frantsesak identifikagarriago gertatzen dira. Jean,
Charles dauphina. Anne, "la fille du roi d'Espagne". Jeanen aita,
Frantziako errege, Louis, Charles VIII.aren aitaren antzeko ere ba omen
zen: esaten zenez, ohitura burges eta umilak ageri zitzaizkion erregea zen,
"humble en paroles et en habitz" (Wickersheimer, ibid.). Orleanseko dukea
Jeanen lehengusu zaharra da. Bourbon dukea, Jeanen arreba eta tutorearen
senarra, koinatua baino askoz edadetuagoa. Bi duke hauek Jeanen aitarekin
joan ziren Espainiara, hango koroa berrezarri eta erreboltariak
menperatzera. Desfilean agertzen den Gabriel pajea ere historikoa
litzateke, Charles erregek inguruan zituen familier edo faboritoetako bat.
Espainiako gortean ordea, ez dago historia eta fikzioaren
artean, Frantziakoan bezalako lokarri finkorik. Espainiako alaba
(Bretainiako Ana) litzateke historiko garbi bakarra. Gortean eztaiak
ospatzera etorritako beste errege jendea gehituz gero, Portugaleko errege
geratuko zaigu garai horretan bizitako bakar bezala. Honela azaltzen digu
Wickersheimer andreak gorte hartako egoera historikoa:
"L'Espagne était depuis des siècles divisée en plusieurs
royaumes indépendants; il n'y avait pas de roi d'Espagne.
Il n'y avait pas de roi et de reine d'Aragon, puisque
Ferdinand, roi d'Aragon, avait épousé en 1479 Isabelle la
Catholique, réunissant ainsi l'Aragon au royaume de
Castille. La Navarre appartenait à Catherine d'Aragon,
femme de Jean d'Albret".
Quarion kontea geratzen zaigu. Deitura hori, garai hartan
erabiltzen ez zena, hedatu samarra zegoen lehenagoko tradizio literarioan.
(Chansons de Geste-etan, Espainia, Aragoa eta Portugaleko erregeak bezala,
Quarion ere aipatzen da baina ez romanean beste: Wickersheimer, 32-33, 1.
oharra).
Agertzen diren erreferentzia geografikoen aldetik, esan behar
litzateke Frantzia barruko leku izenak errealak direla (batek besterik ez
du arazorik gaur kokatzeko orduan), baina Espainiakoak ordea, tradizioz
ezagututako Santiago bidearen inguruetakoak dira. Jean de Paris Bordeletik
Baionara abiatzen da, Santiago biderako aukerarik zuzenena. Aukera gehiago
bazegoen ere, Baionatik aurrera erromesak, Orreagan barrena Pirinioak
zeharkatu eta hiri hauetatik pasatzen ziren: Lizarra, Burgos, Carrión eta
León aldetik Santiagorantz. Jean Burgosen geratzen da. Hiri horretan ez
96