eskuizkribuen azterketa eta iturriaren moldamoduak - Euskara

tradicional francesa, siempre dentro de unos circuitos de
transmisión oral" (1990: 2, 557).
Hedapena edo sorkuntza, eboluzio urrats bat izango zen,
teatro forma zaharragoko moldeek balio izan baitzutelako istorio berriak
emateko orduan. Herri teatro folklorikoaren kodetze hasiera hemen ematen
da, istorioen narratibitateari eutsiz, eskema dramatiko sinple baten
mugapean. Baina XVIII. mendean liburu merkeetan ikusten den bilakaeran,
heroiaren humanizazio moduko bat ematen bada ere, Zuberoako herri teatroan
ez da berdin gertatzen. Antzezteko baldintza urriek, neurri batean,
eraginda, dantza-pauso bidez harildutako emanaldi horietan ez da egongo
giza nolakotasunen adierazpenik, Kontrarreformaren giza estereotipotik
datozen balio erlijioso-sozialen nabarmentzea baizik. Gure kasuan, besteak
beste, Infanta eta gurasoen arteko harremanetan eta Jeanen errege-portaeran
ikusten den bezala.
Bada beste azken gai bat, Bibliothèque bleue-aren
ikertzaileak bateratu ez dituena: colportage-ko testuak tradizio literario
herritar baten partaide edo bilakatzen ote diren. "Herritar" eta
"tradizional" kalifikaturiko kulturaren definizioa gaitz gertatzen delarik
ere, herriak kontsumi dezan eratutako literatura izateaz aparte (Garamendi,
1990: 610-614), elementu bakar batek bermatuko liguke arazoaren ebazpena:
ahozko literaturarekiko harremana. Arazo honetaz Marais-ek esandakoak bere
garrantzia badu: "Il n'est pas possible de montrer une relation directe
entre la tradition orale et les livrets bon marché" (1980: 98). Zeharkako
erlazioa garbia da hainbatetan (ipuinak, kantuak etab.), baina iturri
inprimatu edo idatzitik pasa dira, orokorrean, liburu merkeetara.
Ahozkoaren mundurako sarrera ematen du literatura idatziak
colportage bidezko liburu zabalkuntzarekin; beraz, testuinguru honetan,
Bibliothèque bleue-aren liburukiak, herri nekazariaren alfabetatze beharrak
betetzera datoz, frantses hiztunetako lurraldeetan. Euskal Herrian ordea,
eta beste hainbat lekutan ere, teatroaren bultzatzaile izango dira obra
horiek. Honek, testuak garraiaturiko mezu edo mundu ikuspegiarekin batera
(colportage-a bezala, Kontrarreformaren arauek herriari inposaturiko
kultura baten aleak dira pastoralak), testua nolabait irekitzea dakar,
ahozko transmisio bidez, obra kolektibo baten bertsioaren ardura
pastoralgileek hartuz. Jean de Parisen trageriak erakusten dituen izkribuen
arteko aldakuntzek halako prozesua agertzen dute, oso modu argian:
82