eskuizkribuen azterketa eta iturriaren moldamoduak - Euskara

Haritschelharrek zioen bezala, antzeko egoera izango zen Zuberoakoa (1987:
36). Honen iritzirako, garai haietan hasiko zen errejenten ustezko
laizizazioa.
Nabarmena dena, ordea, mende erditik aurrerako pastoral
izkribuak besterik ez egotea da. Bestalde, izkribu horiek nahikoa
errotutako antzezpen egitura baten araberakoak ematen dute. Gertaeraren
adierazpenerako datuak urriak badira ere, posible da errejentak
alfabetatzen lehenengoetakoak izatea, herri xehearen artean. Horrela,
hizkuntza menperatzailean emandako istorio "prestigiodunak", eskema
dramatiko tradizionalaren arabera moldatu eta, azken batean, kultureztapen
frantsesaren laguntzaile bihurtuko ziren; ordurarte, eliza eta goi
estamentuen esku zegoen zeregina alegia. Hemendik adieraz litezke,
beharbada, pastoralen hizkeran ikusten diren pretentzione-handiusteak. Hain
zuzen ere, teatro bretoiari buruz Delalande-k esandakoaren ildo beretik
(1.5.1. atala).
Dena den, Sacx-en ikerketa, Furet eta Ozouf-enean txertatzeko
orduan arazoak daude, izan ere Maggiolo informea baliatzen dute horiek,
1786-90 aldiko sinadurak aztertuz. Sacx-ek aldiz, mende osoko bataz
bestekoa ematen du.
Garamendirendako pastoralen agerpena bi osagai lotuta ematen
da: nekazarien herri teatroa eta liburutegi urdinaren errepertorio
zabalkuntza, hiru oinarritan; alegia,
"una pervivencia de las viejas formas de representación del
teatro rural, el repertorio de la Bibliothèque bleue y de
los libros religiosos y de historia de Francia no
estrictamente de colportage y una escuela de traductores,
refundidores y adaptadores de los textos franceses
novelescos, hagiográficos o históricos, que los convirtió
en textos dramáticos en vasco. Este cuerpo profesional o
semiprofesional de refundidores-dramaturgos habría cumplido
así un papel similar al de los refundidores- juglares que,
en la sólida opinión de Jesús Antonio Cid, habrían adaptado
al vasco los temas de la baladística francesa (1985: 342).
Unos y otros habrían puesto al alcance de un público
vascófono, débilmente alfabetizado y desconocedor en su
mayor parte del francés, las obras más importantes de la
literatura popular y los temas más atractivos de la balada
81