eskuizkribuen azterketa eta iturriaren moldamoduak - Euskara

Akitaniakoaz dioena ondo datorkio euskal hiztunen lurraldeari: "donne
l'impression d'une subdivision secondaire que le colportage traitait par
prétérition, en dernière instance, juste avant de clore la campagne". Hala
ere, Toulousen colportage-ak osasun ona bizi zuen XVIII.aren hasieran
(Seguin, 1956) eta bertan gerora, antzeko liburuak bretoieraz eta gaskoinez
argitaratuko ziren, erreferentzia zuzenik ez badugu ere. Brochon-en
inprimatzaileen kartan (XVII. eta XVIII. mendeetarako), "Seuls le Sud-
Ouest, handicapé par la pratique de la langue d'oc, et la Bretagne, pour la
même raison linguistique, semblent en retard..." (Mandrou, 1975: 39).
Antzera gertatzen da Bollème-k egindakoan (1975: 19).
ARGITALPEN DESBERDIN UGARIAK: inprimatzaile horiek ordea,
hiru mendetan zehar, merkatuak ezarritako baldintzen poderioz liburuetan
egiten dituzten aldaketen bidez, inoiz finkatuko ez den testua ematen dute.
Alegia, titulu baten salmentak erakutsitako arrakasta izango da
liburugileendako daturik garrantzitsuena, ale gehiago berrinprimatu edo
bertan behera lagatzeko. Honek dakarrena zera da, liburuen harrera izatea
literatur ekoizpenen eboluzioa bideratuko duena, saltzaileek edo
colpolteur-ek emandako informazioaz ezagutua. Irakurlegeek eta beren
interesen araberako kontsumo aldaketak desohizko garrantzia dute beraz,
liburu jakinen produkzioa antolatzean, istorioak laburtu, moldatu eta
orraztean. Hizkuntz aldeko moldapenak, nobelak irakurterrazago bihurtzeko
laburtzeak, oso orokorrak dira anitzetan ateratako obretan.
IRAKURLEAK: zer jende mota ziren liburu hauen irakurleak? Honen erantzunak
behe mailakoen aldera jo ohi badu ere, badirudi gizamaila orotara iritsi
zirela. Kontua da zenbait urrats badaudela irakurlegoaren hedapenaren
bidean, hiru mendetan zehar bilakatuko den eboluzioaren arabera. Horien
artean, liburu hauen sartzea nekazal munduan. Itxura guztien arabera,
irakurketa ozena izan zen errezepzio bide inportantea, liburu zabalkunde
handia baino lehen, XVI. mendeko zenbait testuk adierazten duenez. Honela
komentatzen ditu Martinek (1975: 234):
"Ces textes nous semblent illustrer parfaitement ce que
pouvait être, et ce que demeurera le processus de
pénétration du livre en milieu rural. Le petit notable -
hobereau, riche laboureur ou maître d'école- qui sait lire
et est plus ou moins cultivé, possède dans sa petite
bibliothèque des textes qu'il lit parfois à la veillée ou
dans une réunion. Et ses auditeurs apprécient d'autant plus
ces lectures qu'il s'agit de récits puisant indirectement
leur canevas ou leurs thèmes dans la littérature orale et
76