eskuizkribuen azterketa eta iturriaren moldamoduak - Euskara

2. Pastoralaren iturburua: Le roman de Jehan de
Paris.
2.1. Bibliothèque bleue-aren testuingurua.
Liburu urdinak, liburu merkeak, liburu herritarrak eta
arruntak. Modu askotara deitu izan dira XVII. mendetik aurrera Frantzian
zehar colportage bidez hedatu ziren irakurgaiak. Orokorrean, literatur mota
hau zer den definitzerakoan, adostasun moduko bat somatzen badugu zenbait
autorerengan, ez da berdin gertatzen izate hori, definizio hori osatzen
duten elementu deskriptibo edo kalifikatzaileak zehazteko orduan.
Liburutegi urdina zehazten duten ezaugarriak, ikerlarien aburuak biltzen
dituztenak alegia, testuen edukinari baino, beren agerpen eta zabalkundeari
baitagozkio: liburu merkeak dira, herriz herri saltzaileek banatutakoak.
Laburrean esanda, moldiztegiaren hedakuntzaren gehipen nabarmenak eragiten
du literatur mota honen sortzea, bai inprimagintza edo liburugintzan ari
zirenak gehituz, bai liburuen salneurriak nabarmenki merketuz. Ezaugarri
horretatik aurrera ordea, badirudi gaitz gertatzen dela sailkapena edo
produkzioaren analisia bera.
Horren arrazoia, neurri handi batean behintzat, ohizko goi
mailako ekoizpenei, literatura klasiko deitutakoari kontrajarri egin zaiola
ikustean argitzen zaigu. Ez dago colportage-ko testurik beste horren
neurpideez aztertzerik. Bibliothèque bleue-ko testu horiek muga dudazko eta
aldakorrak dituzte nolabait sailkatzeko orduan, eta XVIII. mendeko
literatura herrikoiaz ari dela G. Bollème-k esandakoa bete-betean datorkio:
"écrasé par la littérature classique, ou confondue avec la littérature
orale, la littérature populaire a longtemps été négligée" (1965: 61).
Horrela, ez da orokorrean "benetako literaturatzat" joa izan. Gehienez, sub
edo azpiliteratura moduan hartu ohi da. Baina, defini al daiteke herri
literatura bezala? Aipatutako zabaltze motaz gaineko beste definizio
elementurik ba ote da? Ba al dago, esaterako, berezkotasunik eza edo
hizkuntzarekiko kontu gutxia bezalako ezaugarriak ekoizpen osoari
aplikatzerik? Gaiari buruz aztertu ditugun lanek ez dirudi halakoen
konponbide finkorik eskaintzen dutenik eta, maila orokorrean egindako
hurbilpenez kanpo, arazoak dira aurkitzen ditugunak. Ikus ditzagun liburu
horiei eta, beraz, gure nobelari legozkiekeen batzuk:
74