eskuizkribuen azterketa eta iturriaren moldamoduak - Euskara

u/ bizkarkari itxia da nagusi irekiaren aldean, Cko ereduaren kontra:
ounxa, escounsia, hiouer, etab. Ez dago aipagarri gehiagorik bokaletan,
sabaikari itxiaren gehitze edo agertze noizbaitekoa ez bada: illaburtuko (A.
Ph. 11), isquereti (E265 antz.).
Diptongoak:
Nabarmentzen dena, beste izkribuen aldean, "laur, haur, jaun" motakoen
errealizazioa da: laou, haou, haoutse, jaousi, aouzatu (E58), jaouna, etab.
Edutezko izenordain indartuak ere tartean ditugu: sihaouequi (E41),
guihaouen (E362), etab. Grafia frantsesaren eragina aïgula (E122), gouaïnsi.
Diptongoaren labializazioa, dardarkari bigunaren ezabatzeaz: ebiari (E333),
Larrasketek dakarrena zuberera komuneko euri-ren aldean, eta aurreko
izkribuetan agertzen ez zena.
Kontsonanteak:
Lehenengo, herskariak direla eta, apiko-horzkarietan, C izkribuaren /k/ eta
/t/ arteko truke arraro hura zuzentzen du. Hala ere, behin zuzenean aldatzen
du: guesura diot ("diok" esateko, E254an; Ainciondori ere eskapatu zitzaion
antzeko bat, D13 bertsoan). Ahoskabearen galera ablatiboan (ingoiti, etab.)
gertatzen da, baina ez beti. Ahostuna, zenbaitetan, dardarkari bigunarekin
trukatzen da: bedealde (E80 antz.) eta desidatsen (E364bis), asimilazioz.
Aspiratuak, pastoraletako idazkeraz honelakorik esan baliteke, arauen
arabera daude idatzita, eta, zerbait nabarmentzekotan, bikoizketa bidez
behin besterik ez azaltzea azpimarratuko genuke: utturia (361).
Sudurkari bustiak -gn-ez orokorrean, nahiz eta haiñ, besaiñ (E87), motakoak
ere agertu, noizbait ikur eta guzti. Herskari ezpainkari aurretik,
ezpainkaria da orokor, behin edo, ordea, denbora (E212) eta balin basira
(E348) irakurtzen ditugun arren.
Dena den, izkribu honen idazkeran begiratu huts batean nabarmentzen direnak
txistukariak dira, besteekin konparatuta:
-afrikatu sabaikarirako, -tch- idazmodua da nagusi, baina borcha,
marcha, esparancha, bezalakoak ez dira gutxi. Afrikatu hobikarian ounxa,
falxiequila, etab., baina haoutse (E7), lotsa, eta balesa bera ere bai
(E82). Horzkarian -s- nagusi: chansa (E402), hamasorsi (E338), ehorsi,
sorsia, helsen, minsatsen. Behin edo beste gaits (E332).
72