eskuizkribuen azterketa eta iturriaren moldamoduak - Euskara

Apiko-horzkariak eredu normalean agertuko dira, labializazio kasu bakarren
bat eta asimilazioz sortutako grafiaren bat salbu: Biemant, atmiraturic
(285 antz.). Aspiratuekiko alternantzia gertatzen da zenbaitetan: alde,
althe; dembora (336), thempora (524). Nasalaren ondoko gorra mantentzen den
arren, -mentu atzizki erromanikoan bezala, kontrakorik badago: Senditcen
(56 orrian), (Zuazo, 625). Horzkari bustirik ez da agertzen.
Bizkarkarietan qu, c eta k gorrerako, eta gu ozenerako. k idazkera urri
samarra da izkribu honetan. Maileguen grafia etimologiko bikoitza nabarmen:
occupatia, occasionia etab. Desagerketa kasuetan, gorrarena dugu aipagarri,
zuberotar arruntean bezala ablatibo bukaeran: hanti, horti. Ozenarena
ordea, kontrakzio kasu bakanetan besterik ez: Ceitera (589, 390 eta 393).
Aspiratuak ugari azaltzen dira izkribuan zehar, muturreko kasuak ere
badirelarik: Khorphitcez (74). Algar forma nagusitzen bada ere, alkharreki
bezalako bat edo beste badago, alegia "existence concurrente de alkhar en
dehors de la Basse Soule" (Charl. 119 b.), Phantzarten bezala (38 b.).
Sudurkarietan m, n, in eta oso gutxitan gn bustiarendako: Espaina, despaina
nagusi Espagna-ren aldean. Herskari aurreko ezpainkaria agertzen zaigu:
erredemtoraren (126), exemplia (91), thempora (174), baina ez beti:
conprenitu (35), jnpossible (324). Markagabeko bokal sudurkariak badaude:
jhaurec, ohoura, hebe, ardou, arrazou, eta aipatzekoak lirateke maileguetan
gertatzen diren kontsonante sudurkarien erorketak: Sifoniequilla (LPh52),
fiala (132). Arierazko desagerketak ere bai: erran cenerio ordian (655).
Ifanta (649 etab.) nagusi. Bikoizketaren bat: canna (669), baina khana
(352) ere bai.
Txistukari gorrak. /z/-rako c, ç, eta z hitz azkenean, guciz (125). Hala
ere, gastiequi (255) idazkera behin baino gehiagotan agertuko zaigu.
handitarçuna (37), jnochentarçuna (392) atzizkiera jatorra nagusi (Zuazo,
626). /s/-rako ahoskabe marka bikoitza ugaria da beste izkribuez alderatuz
gero, maileguetan ez ezik -embassadore (16), assiejatu (20), passeia (22
antz.), desseinian (26)-, hitz jatorretan ere: Bessouan (97 antz.),
jkhoussi (61), jtchoussia (20). Bustirako ch, aipagarri berririk gabe.
Txistukari ozenetan zubererazko joera arrunta (plazer, cozinala, arrazou)
maileguetan batez ere. Gauza bera hobikari ozenerako: Desiratçen, desodre,
arrapausa, erresouma (458) etab. Ustegabekoren bat edo beste ere bai:
Borgessa (460). Sabaikaria g nahiz j bezala dator eta maileguetan izango du
eragin handia: trageria izenburuan bertan, gentetaric (316), pagia (544
antz.), Sujet etab. ejer (164) ahoskera horzkari oklusiboaren bustiduratik
letorke (Lafon 1958, 97
or.).
63