eskuizkribuen azterketa eta iturriaren moldamoduak - Euskara

Jincouarequi batian
Amourecati eresebi desan
bere gloria saintian
ANTZ.: Aturac oro jin ehorsetala eta eguin/ehorseta eta eretia.
Fin
Jean Héguiaphal
1894
ANTZ: anglateraco eregue jiten da Jean de Paris hil denin
hari/guerla emaitera bena houra estut esari
leheneco/astoqueietan asqui basila ikhousiric
JEANEN HERIOTZA (iruzkina):
Ohiko itzulpen libreaz dator oraingo bertso hau. Bertan eguzki-ilargiak
aipatzen dira "manifestant une puissance divine" (Oihartz., 1990: 405).
Horiekin batera, munduko gauzak, galarazitako zazpigarren partea (zer ote
da? Saturnori omen zegokion zazpigarren zeru zorion betierekoa?
Apokalipsiko zazpigarren zigilua?) eta gizonaren bekatuak.
Alegia, Jeanek hil aurretik elementu erlijioso herritar edo naturazko
batzuei dei egiten die, ez noski, guzti horren aurreko zalantza nabarmendu
gabe (915 b.). Ez ote legoke hemen, antzinako sinismenen eragin posibleaz
gain (Oihartz. ibidem), colportage bidez zabaldutako astrologia liburuen
eraginik?
Bi astro horien agerpen kontestu hauek konpara ditzakegu: Charlemagnekoan
jainkotzat jotzen da Equiaren arguia (465 b.); Baküsekoan astegunekin
identifikatzen ditu sujetak neskatilen izakera deskribatzean, ezkongaia
aukeratzen duela, 229 bertsoan: "Igandeko izarra/deitzen da Ekhia/eta
astelehenekua/aldiz Argizagia". Gure pastoralean, Jeanen heriotzean
besterik ez dira agertzen. Baliteke esate liturgiko baten itzulpen huts
izatea, bai dauden inguruagatik, bai erakusten duten inbokazio kutsuagatik.
Guztiarekin ere, nabarmentzekoa da, horren ondoren, Jeanek bere gortekoak
agurtzea: içan Citien guiçon galant/Mundian Cirieno. Gerrarien artean
hiltzen delarik, bere hil aurreko otoitzak halako kutsu gortesaua erakusten
du, ohizko erlijioaren eremura sartu aitzin.
609