eskuizkribuen azterketa eta iturriaren moldamoduak - Euskara

conditions de rythme" (ibid. 183). Jousse-k bere liburuan dakarren zita hau
gehituko genioke: "tout mètre est un rythme mais tout rythme n'est pas
mètre" (181 or.).
Pastoralen erritmo jakin hau errezitatuaren doinuak emana da,
jokulariaren pausoak ez ezik noski. Erritmo unitatea bertsoa da eta honela
deskribatzen du Oihartzabalek (1985: 83):
"bertsu (bertso-lerro) pare asonantzatu bakoitzak (bi hemistikiok,
alegia), bere unitate semantikoa atxeki behar du, eta erdiko hausturak
(zesurak) egokitze sintaktiko bat markatzen du. Bertsetari (pastoral
bertsoari), ardurenik, mezu-unitate bat dagokio".
Jean de Parisen izkribuetan ikus daitekeenez, antzera gertatzen da
gehienetan. Haren tesian bezalako azterketa zehatzik egin ez badugu ere,
anisosilabismoa
erantsita.
eta asonantzia dira nagusi, azaldutako erritmo eskemari
Hala ere, erantzun ezin dugun galderak bertan dirau: nondik nora
agertzen ote den erritmo, deklamamodu edo doinu hori alegia. Azurmendik
bertsolaritzarako iradokitzen digun eliz kutsua (1980), Jousse-k
deskribatzen duen "L'utilisation mnémonique instinctive des schémes
rythmiques" (ibid. XII. kap.), Altunak bere lanean (339-340 orr.) erakusten
dizkigun tradizio epiko eta lirikoaren eragina... horiek orok lekarkete,
agian, Zuberoako teatro herritarrak erakusten duen erritmo egituraren holako
edo halako esplikabiderik. Ez dugu ordea ur handi horietan sartu nahi, ez
delako lan honen helburua, eta esan denaz harantz egin ezin dugulako.
Izkribuetako hizkeran ageri den beste ekarpen nabarmen bat errejent
edo/eta aldatzaileek erantsitako zatietan dago. Horien zehazpena gorago eman
dugu 1.4.3. ataleko irakurgidan eta, beherago, sakonkiago aztertu 3.1.ean.
Bertan erabiltzen den hizkuntza edo hizkerari dagokiola bi
ezaugarriok dira nagusi:
* Eliz kutsua berriro ere alde batetik, bereziki emanaldiaren parte
serioetan eta Frantziako errege nahiz Jeanen heriotzetan. Pasarte horietan,
liturgiatik zuzenenan aldaturiko latinezko esaldi bat edo beste erantsita
daude, 28 eta 182 bertsoetan ageri denez.
51