eskuizkribuen azterketa eta iturriaren moldamoduak - Euskara

de Capdevielle izeneko batek, Larrañeko Pierre d'Arhexen kontrako salaketa
egiten du, baina idazkera oso ulergaitza gertatzen zaigu. Hegoburu
liotenantak eta Cossere prokuradoreak sinatua da (B saileko 4444 dokumentuko
167-168 orr.).
Dataz gertuagokoa hala ere, izen-deitura berberak dituen eta gure
pastoralgilearen ahaide izan zitekeen hildako baten heriotz agiria da, De
Charo apaizak sinatua eta idazten ez zekiten bi lekukoren aurrean egina:
"L'an mil Sept cents soixante deux, Et le deux de Juin, le Corps de pierre
Cadet d'Arhex Charpentier de profession, decedé hier, agé d'environ
soissante quatorze ans..." (CC1 azpisailean, 1756-1766 bitarteko hilobiratze
agirien artean).
Bestalde, deitura bereko pertsonak azaltzen dira 4E azpisaileko
316 zenbakipeko Larrañe herriko 1789ko jaiotza agirietan: 3. orrialdean,
Joseph Arhex (Josepeh Arrsse sinatzen duena), sasiko baten bataiatze lekuko
bezala; 10.enean, Marie Janne d'Arhex, jaioberri baten ama; eta 12.enean,
Jean Rospidegaray eta Marie Lasserre "dits d'Arhex", haur jaioberri baten
guraso bezala.
Izkribuaren bukaera aldera agertzen den Joseph Goudom d'Arete
izenak ex-librisa ematen du. Bere berri bilatu ez dugun arren, Biarno eta
Zuberoako teatro tradizioa bateratsu ematen zelako beste seinale bat izango
litzateke (gogora dezagun, besteak beste, Cazaurang-ek eginiko Phantzarten
itzulpena: Peyrègne, 1978). Hala ere, ez dirudi pastoral hau Biarnon eman
zenik (Hérelle, 1923a).
Bernard Etchebarne.
Hérellek abizen bereko bi pastoralgile aipatzen ditu bere
zerrendan (1923: 159-160): Simon-Bernard Datchebarne eta Bernard Detchebarne
edo Etchebarne, biak Sarrikotapekoak. Aurrekoa Clovis-en izkribuaren jabe
izan omen zen 1770ean (Vinson-ek eta Stempf-ek 1891ean argitaraturiko St.
Julien pastoralaren izkribu bera osatzen duena). Bordeleko Liburutegiaren
eskuzkribuen katalogoan irakur dezakegunez, hiru zenbakikoan (Clovis) zera
agertzen da 16. folioan: "une date de représentation, janvier 1770 au crayon
rouge, Datchebarne Simon-Bernard".
Hala eta guztiz ere, izkribua zuzenean aztertuta uste dugu
bestela interpretatu behar direla bertan azaltzen diren datuak.
28