26.08.2013 Views

eskuizkribuen azterketa eta iturriaren moldamoduak - Euskara

eskuizkribuen azterketa eta iturriaren moldamoduak - Euskara

eskuizkribuen azterketa eta iturriaren moldamoduak - Euskara

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Hitzaurrea<br />

Euskal Herriko herri teatro zuberotarra, nolabaiteko ospea duen arren, ez da<br />

behar beste ikertua izan oraindik. Lan teorikorik badago ere, nabarmentzekoa<br />

da teatro zaharreko <strong>eskuizkribuen</strong> <strong>azterk<strong>eta</strong></strong> falta. Horr<strong>eta</strong>z duela zenbait urte<br />

konturatuta, hasia nintzen zenbait lan egiten, <strong>eta</strong> horra non topatu nuen<br />

pastoral berezi hau: bai izkribuen <strong>azterk<strong>eta</strong></strong>n zein teatrora moldarazi den nobela<br />

frantsesaren edizioen miak<strong>eta</strong>n, argi gehiago egiteko aukera ematen zuen herri<br />

teatroaren ikerk<strong>eta</strong>n. Lanean zehar ikus daitekeen bezala, teatro-izkribu<strong>eta</strong>n<br />

<strong>eta</strong> nobela frantsesaren edizio<strong>eta</strong>n zentratu gara, <strong>eta</strong>, horr<strong>eta</strong>rako, lana<br />

aurkeztu arte gaiari buruz eginiko ikerketez baliatu naiz. Esan liteke, alde<br />

batera <strong>eta</strong> besteak beste, lan hau zenbait tesiren gaineko tesia dela, batez ere<br />

Haritschelhar, Garamendi <strong>eta</strong> Oyarçabalenak, <strong>eta</strong> Edith Wickersheimerrena<br />

nobela frantseserako. Horiek emaniko informazioen iragazian jorratu ditut<br />

aztergaiak.<br />

Aipagarria da, bestalde, garai hartan informazio-iturriak ez zeudela oso<br />

eskuragarri; esaterako, Jean de Parisen trageriaren bost eskuizkribuak<br />

sakabanaturik zeuden, hainbat liburutegitan gordeak, <strong>eta</strong> haien kopia edo<br />

mikrofilma eskuratzeak lana <strong>eta</strong> denbora kendu zidaten. Egoera hura, 80<strong>eta</strong>ko<br />

hamarkada, preteknologikoa zela-edo esan liteke, azkenaldian izan diren<br />

aurreramenduez konparatuta. Eta hona paradoxa, giro horr<strong>eta</strong>n eginiko lana,<br />

orain, Tesiker proiektuari esker, interneten agertu.<br />

Lan honen baliagarritasuna Junes Casenave Harigile pastoral idazleak adierazi<br />

zuen 1993an idatzi zidan gutunean, <strong>eta</strong> hitz egokiagoren bila alferrik ibili gabe,<br />

hona ekartzea erabaki dut bertako zenbait pasarte:<br />

Lan ezinago baliosa egin düzü. Holatan gure antzerki zaharra hobekiago<br />

ezagütürik date, orozgain jakindunetzaz; ikusiko düe Euskal Herrian<br />

Ziberoko xokoan aspaldi danik antzerki berezi bat badagola. Lan<br />

baliosagoa, besteak ez bezala, euskaraz idatzi beitüzü.<br />

Testuak xeheki bardinkatü <strong>eta</strong> horien üthürriak Frantziako roman<strong>eta</strong>n ikertü<br />

dütüzü. Metodo tinka, ihoiz baztertü gabe, erabilten düzü. Horrek zure lanari<br />

fidantxa oso bat lotzen deio.<br />

Bestalde -<strong>eta</strong> hau en<strong>eta</strong>ko garrantzitsua dago-, ontsa berezten düzü, behin<br />

beno haboro<strong>eta</strong>n, antzerkiaren gaia <strong>eta</strong> kodea. Ez ditizügü behar nahasi bi<br />

gaüza horik. Zure erranek behar gintirokee Herelle-ren <strong>eta</strong> haren ondotik<br />

dabiltzan beste zenbaiten frantseskeri<strong>eta</strong>z gogozkarazi. Antzerkia bat da,<br />

antzertia beste bat. (…)<br />

Dudarik gabe ildo berri herexakatü deiküzü.<br />

Irakurlearen esku da hitz horien egiaztatzea, baina dudarik ez dut ildo berri bat<br />

zabaldu dela, UEUren Tesiker proiektuari esker, eskola zaharreko pastoralen<br />

eredu den Jean de Parisen trageria interneten jarrita.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!