eskuizkribuen azterketa eta iturriaren moldamoduak - Euskara

Errejenta beraz, ez zen autore. Tradizio kolektibo baten subjektu
agentea baizik. Alegia, oinordekotzan jasotako tradizio bati jarraiki,
antzerkiratze eredu zahar bati moldatzen zaio. Horrela, izkribuen arteko
letra eta garai diferentziak kenduta, profano batek autore bakar baten
produkziotzat interpreta litzake.
Errejentak bere buruari "facteur, souffleur" esaten zion, bere
lanari "traduit, fait, composé", baina, baita eta batez ere, "copié".
Gure izkribuen garaiari dagokiola kopiatzaile ditugu, Arhexek eta Lahorek
hitzez hitz egiaztatzen diguten bezala. Jean de Parisen izkribuen arteko
antza ukaezina da. Pertsonaiei dagokienez, behinik behin, hala dirudi;
izan ere, kume berrienak (D) jaso eta hobetu dituela ematen baitu
arbasoen (A-B-C) errepresentazioak.
Azter ditzagun orain pertsonaien rol banaketa eta bertso kopuruak.
Hala eta guztiz ere, zutabe bidez laukituta aurkezten dugun zerrendari
ekin baino lehen, berorri buruzko ohar batzuk ematea komeni da:
* B eta D izkribuetan rol zerrenda azaltzen da -Dn frantsesez-,
bakoitzari dagokion bertso kopuruaz. Dena den, geuk zenbatuak jarri
ditugu, aldatzaileek hainbat huts ageri baitituzte.
* Artxel bakarra azaltzen zaigu An. Bn, ordea, 4 archel idatzirik
azaltzen da zerrendan, batera hartuta alegia, nahiz izkribuan laurak
dagoeneko banatuta agertu. Bestalde, Allicor moroua An azaltzen da, Bn
ez, eta Cn eta Dn bere lagunarekin, baina Aintziondok izenak apur bat
aldatu zituen: Alikou le noir eta Larkada le noir. Satanak Dn besterik ez
dira azaltzen, Satan eta bere mithil Jupiter eta Bulgifer. Cn Lucifer
mithila aipatzen da antzezohar batean: garai horretan, beraz, hasiko
ziren sartzen. Apaiza (Le Pretre) Dn besterik ez da azaltzen. Ek ez ditu
horiek ematen, Hegiaphalen joera laburzalea dela eta.
* Cn Thaku eta Net erregek batera ematen dituzte lau bertso;
Breton eta Sanpeur artxelek, bi. En ere, Thaku eta Netek hiru bertso
batera.
• Pertsonai kopuru desberdintsuak dituzte izkribuok, generoaren
eboluzioaren ezaugarri gertatzen direnak: Ak 21, Bk 23, Ck 29,
Dk 32 eta Ek 26.
145