eskuizkribuen azterketa eta iturriaren moldamoduak - Euskara

Pastoralaren alde honetan, 226. bertsoan, Madril hiria aipatzen du
Anglaterreko erregek. Ez dute halakorik jartzen ez Wickersheimer-ek, ez
guk azterturiko iturriaren edizioek, Toulouse-koek izan ezik. Horietan,
lehen esan bezala berdin-berdinak diren aleotan, honela irakurtzen dugu
9. orrialdean: "Enfin les nouvelles en vinrent au roi d'Anglaterre, qui
pour lors était veuf; c'est pourquoi il résolut d'envoyer des
ambassadeurs à Madrid". Gauza bera gertatzen da Anklastreko kontea
erantzunarekin bueltan datorrela. Hemen pastoralaren 240. bertsoak,
Toulouseko edizioen 10. orrialdeko hau kontatzen du: "Le comte de
Lancaster lui répondit (Anglaterreko erregeri) qu'étant arrivés à Madrid,
ils parlèrent au roi et à la reine, lesquels nous firent réponse qu'ils
étaient contents...".
Bertso horren aurretik, A eta B izkribuek beste bi gehitzen dute.
Iturriari fidelago, Anglaterrek Anklastreri egiten dion harrera osatzen
dute. Ck eta Dk, testuan batzuetan ikusten den bezala, jalkitzeerretiratze
bidez garbi ulertarazten dena ez dute berbalizatzen. Edo
joera hori besteek baino gehiagotan erakusten dute.
Bestalde, testuan aurrera goazela, Anglaterreko errege Parisera
estofen erostera ailegatzean ez du Jean aurkituko. Pastoralgileek
gertaera hori antzerkiratzeko modua, zenbait bertso gehitzea da: batetik,
250-254, paseiura joateko baimena eskatu Jeanek amari, honek baietz esan,
eta Chancelierrarekin abiatu. Zertara doazen ordea, diferente ematen
dute: Jhicin ikhastera Dn eta Jhisi Eguitera Cn; noula eguiten den bala
ikustera An eta Bn (253 b.).
Iturriko edizio desberdinek hainbat modutara ematen dute pasarte
hau. Gehienek Jean artean gortean ez zegoela besterik ez dute esaten;
eta, horrela, halako salto esplikaziorik gabekoa gertatzen da edizio
herrikoietan. Dena den Berriaseko edizioa salbuespena da alde honetan,
Wickersheimer-enari jarraitzen dion bakarra baita: "Ce jour n'estoit pas
a Paris le jeune roy, ains estoit allé a la chasse a ung sanglier au boys
de Vincennes, ou il demeura tout le jour" (1923: 21).
A eta B izkribuetako bertso horretan agertzen den dantza edo bala,
ez da aztertu ditugun edizioetan agertzen.
Jean eta Chancelierra ehizean edo paseiuan daudeneko pasarte
laburra ere gehitzen dute pastoralean. Baina Dk ematen dituen lau
bertsoetatik bi besterik ez dira agertzen beste izkribuetan (ikus 274-277
bb.). Orleans eta Borbonek Jeani, Anglaterreko erregeren bisitaren berri
130