eskuizkribuen azterketa eta iturriaren moldamoduak - Euskara

hiria. Hiru horiek Toulouse-ko edizio datagabeetan besterik ez dira
azaltzen; baina pastoral izkribuetan ere bai.
Bestalde, Eskuako contia agertzen zaigu bertan: Oudot-en
ediziotik aurrera erasten diren les rois d'Ecosse et de Pologne horietako
lehenengotik hartua ote da? Izen hori ordea, ez dute Berrias-eko, Toulouseeko
eta Toussaint-en aleek ematen.
Edizio hauen arakatzeak eta pastoral izkribuetan XVIIItik
aurrera emandako hainbat laburtze ez agertzeak, honako hipotesi hau
formularazten digute:
Pastoralean dagoen datarik zaharrena B izkribuko 1760koa
izanik, xehetasun horiek agertzen zituen lehenagoko edizioren batetik
moldatuko zuketela. Baina, garaiko edizioetan ez dira agertzen Cracovie,
Infanta eta Madrid. Horren harira, galde genezake: inprimatzaileek,
obraren erabilpen herritar eta ahozkoan (teatrozkoan beraz) suertaturiko
aldaketak (xehetasun horiek, laburtzeak), edizio berri eta laburragoetan
emango ote zituzten?
Romanaren edizio argigarriagorik ezean ez dago konklusio
garbi-garbirik ateratzerik. Hala ere, aurretik esan bezala (2.1.), ez
dirudi posible ahozko erabilpenaren eragina testu inprimatuetan aurkitzea;
eta, are gutxiago noski, obra beraren errepresentazioaren ondokoetan,
colportage-ko liburuen antzezpen herritarrak frantsesa hitz egiten ez zen
lurralde nekazarietan eman baitziren. Xehetasun batzuk XIX. mendeko edizio
très éccourtées-etan agertzen dira hala ere, eta honek zalantza eragiten
digu. Segurantzia osorik ez da beraz. Alabaina, horrek ez digu hipotesia
baliogabetzen, eta esan dezakegu XVII. mende bukaerako edizioetan azaltzen
den moduko istorioa izan litekeela Zuberoako pastoralgileek moldatu eta
taularatuko dutena.
123