eskuizkribuen azterketa eta iturriaren moldamoduak - Euskara

n'intéressent pas le peuple; il s'intéresse à "l'histoire",
et il y veut de l'action. C'est "l'histoire", la partie
action de Jehan de Paris, que les faiseurs d'éditions
populaires, pour plaire à leur clientèle, ont su conserver"
(ibid.).
Orrialde batzuk lehenago honela dio, Oudot-en colportage-ko
1613ko lehen edizioa aipatu eta gero: "A partir de cette date, les éditions
populaires se succèdent nombreuses, tant à Troyes qu'a Lyon, à Rouen et à
La Rochelle" (62 or.).
Inprimatoki horiek gure nobela Frantziako mendebaldera eta,
azken batean, Zuberoara nola edo nondik iritsiko ote zen zalantza pizten
digute. Badirudi colportage bidezko zabalkuntza, orduko marchands et
merciers haiek egina, oso nabarmena izan zela Frantziako iparraldean
XVII.etik aurrera. Hegoaldean ordea ez da halakorik gertatzen. Geroago
hedatuko zen liburuak zabaltzeko modu hori Midi-an, XVIIIaren erdian edo
(Martin, 1975: 261).
Geure aldetik, Frantziako hegomendebaldeko inprimatzaile bila
ibilita, ez dugu Jean de Paris edo beste colportage-ko libururik
argitaratzen zuenik aurkitu, Toulouse-ko edizioen egileak kenduta noski.
Colporteur-en testigantza apur batzuk garaiotan dauden arren, alde
horretakorik ez da azaltzen. Geroago, XIX.aren erdialdean, Darmon-en
arabera, arazo bera gertatzen da: "l'absence de sources ne nous autorise en
ce domaine qu'à formuler des hypothèses" (1972: 47).
Inguruetako inprimatzaileen berri ematen dutenetan ez da
halakorik agertzen (Lacaze, 1884 eta Desgraves, 1968 aztertu ditugu). Hala
ere, Bollème-k burututako kartan Pabe, Saint Gaudens, Toulouse, Agen eta
Bordele azaltzen dira moldiztegiak zeudeneko hiri bezala. Horietan
garrantzitsuena agian Toulouse izango zen, lanbide hori tradizio handikoa
izateaz gainera, bertan gaskoinez argitaratuko baitziren zenbait liburu
(ikus 2.1. atala); baina, esan bezala, ez dugu beste hirietan ateratako
alerik topatu.
Horretaz guztiaz pastoralaren izkribuetara jota, badirudi
xehetasun nabarmen hauek aipatu beharra dagoela: Infanta, Espainiako
erregeren alabaren izen bezala; Grecobiako gobernadoria, erreboltari
espainolen artekoa; eta Madril, prokuradore ezkontza egitera Lancaster doan
122