eskuizkribuen azterketa eta iturriaren moldamoduak - Euskara

kapituluan: "Physonomie des éditions du XVIeme siècle au XIXeme siècle"
(1925: 61-64). Gure ikerlanari dagokionez, pastoralaren hiru izkributan
azaltzen diren datak kontuan harturik (A izkribuak ez du inongo datarik
ematen), gehien interesatzen zaigun denbora-epea XVII mende hondarretik
XIX.era bitartekoa da.
Azter dezagun beraz, zein diren garai horretan zehar
agerturiko edizioek erakusten dituzten aldaketak, Wickersheimer-ek
eskainitako datuen arabera.
Eskuzkribuetatik moldiztegira pasa zenean, XVI mendean zehar,
edizio gotikoetan, ez dirudi romanak aldakuntza nabarmenik jasan zuenik:
"... et lorsqu'a la fin du XVIe siècle il apparaitra pour la dernière fois
en caractères gothiques, ce sera à peine si quelques nouvelles fautes
d'impression et des additions ou omissions insignifiantes le défigurent".
Handik aurrerako argitaralpenik aipagarriena Troyes-eko
Nicolas Oudot-ek eginikoa da, 1613 urtekoa. Familia honek mende pasako
inprimatzaile segida bat osatu zuen, eta bete-betean ekin zion liburu
inprimatuaren zabalkunde handiari. Askotan izango da handik aurrera
argitaratua gure istorioa; izan ere, colportage bidezko komertzializazioak
eta kontsumo gehikuntzak, inprimatzaile kopurua handitzea ekarri baitzuten.
Alabaina, Oudot-en edizioak ere ez du testua aldatzen, axolarik gabeko
xehetasunak gorabehera: "De temps à autre une petite coupure dans le texte,
ou quelques nouveaux détails, (...) Aux rois d'Aragon, de Navarre et de
Portugal, qui saluent Jean de Paris à son arrivée à la cour d'Espagne,
ajoute les rois d'Ecosse et de Pologne" (Wickersheimer, 62-63 orr.).
Hamazazpigarren mende azken aldera La Rochelle-n agertuko da
berriz, Toussaint de Govy-ren eskutik. Honek ez ditu Oudot-ek eginiko
edizioek emandako gehikuntzak eta, nahiz azken kapitulua galdu eta testu
laburtze batzuk agertu, "aucune modification ne porte sur le fond du récit.
Le XVIIe siècle a enlevé au roman de jolis détails, mais rien d'essentiel".
Laburtze horiek egon arren, Wickersheimer-ek esaten diguna
onartuz gero, xehetasunak aparte funtsean nobela bere osoan mantentzen dela
alegia, esan genezake XVIII. mendeko edizioetan ematen dela benetako
eraldatze bat: "Dés la première moitié du XVIII siècle, les modifications
prennent un caractère nouveau. Une des éditions où le texte est le mieux
conservé est celle que J.-A. Garnier fit à Troyes en 1738. Elle n'a pas de
prologue. Presque tous les chapitres sont condensés et souvent plusieurs
105