eskuizkribuen azterketa eta iturriaren moldamoduak - Euskara

2.3. Romanaren zenbait ezaugarri.
Jean de Parisen agerpenak baditu zenbait ezaugarri
nolabaiteko berezitasuna ematen diotenak. Prologoan irakurleei egiten die
berba orduko autore ezezagunak. XV. mende bukaerako garaiotan bitxi samar
gertatzen da hori, artean mantentzen baitzen halako irakurgaiak errege edo
notableei gomendatzeko ez ezik, gorteetan bertan ozenki irakurtzeko ohitura
ere. Prologoan bertan ere istorioa espainoletik itzuli duela dio, fikzio
itxura bat edo ematearren, eta ohizko iruzkin moral eta erlijiozko batzuez
gain, aldez aurretik eskatzen du barkamena, denborapasa beste xederik ez
duen irakurgai horretan, zerbait "qui ne soit comme il appartient" aurkituz
gero.
Badirudi, istorioan barrena abiatuta, espainolen (hizkuntza
eta pertsonaien) aipamen eta erabilpenak eta, neurri batean, anglesenak
ere, prologoan nabari den fikzio izpi horren eustarri funtzioa betetzen
dutela; baina ustel samarra gertatu zitzaion asmoa, autoreak horrelakorik
izan balu behintzat. Errealitatearekin hasiera batean zituen loturak oso
handiak ziren eta, itxura guztien arabera, irakurle-entzulegoarengan luzaro
iraungo zuen nobelaren erreferentzia historikoak. Kontua da narrazio
errealista samar baten aurrean gaudela. Zenbait xehetasunek (gertaera
batzuen eguna aipatzen da, esaterako, eztaiena; jantzien eta suitako
partaideen deskripzioak aberats eta osatu samarrak dira etab.) ia-ia alde
batera lagatzen dute esandako fikzio edo fantasia itxurazko hori.
Bestalde, romana nobela da; hau da, ez zaigu aurkezten bertan
pertsonaiaren bizitza osoa, bere izaeraren eraikuntza eta bilakaera; baizik
eta, esan genezake, kontaeraren guneak pertsonaiaren bizialdiaren epe motz
eta zehatz bat besterik ez duela aurkezten. Lehen hamazazpi kapituluak
(guztira berrogeita hemeretzi izanda) sarrera antzeko bat besterik ez dira,
benetako intriga edo mamiaren oinarri formala alegia. Geroko gertaera
guztiak, narrazioaren fikziozko denbora aldetik, askoz ere laburragoak
gertatzen zaizkigu; baina oraingoan, autoreak pasadizoen kontaketa hutsari
ez ezik, horien gertatze moduari ere erreparatuko dio. Bidaia, Burgoserako
desfilea, Jeanen nortasun agerpena eta ezkontza, xehetasun deskriptiboz eta
elkarrizketa mamitsu samarrez josita daude. Guzti hauen helburu, irakurleak
Jeanen benetako asmoen berri atsegina izatea da.
Dena den, pertsonaiaren bizitzaren zati huts baina
garrantzitsu horri modu horretan ekiteak ez dio kontaerari inolako baliorik
kentzen: nobelaren giltza hamazortzigarren kapitulutik aurrera ageri-
100