Euskera 2011, 56, 3 - Euskaltzaindia

MArtíneZ de lunA, i.: Euskararen inguruko diskurtso berria Arabarako: … 629
batera jauzi egitea. Hortaz, aurreko ikuspegi gatazkatsu horrekin erabat apurtuko
duen beste paradigma bat behar denez, horren lanketari ekiteko komenigarria
da mundu mailako soziolinguistikan egiten ari den bideari erreparatzea.
Ahalegin horietaz gogoeta argigarria utzi digu Xabier Erizek:
Hizkuntza ekologia da oraingo soziolinguistikan hizkuntzen arteko harremanez
erabiltzen ari den kontzeptu nagusietako bat (Ricento, 2000;
Hult 2010). Indargune garbiak ditu, baina ahulguneak ere bai. (Erize,
2012)
Hizkuntzen ekologiaren mugak zorrotz aztertu eta gero, proposamen bikoitza
egitera iritsi da egile hori:
– Hizkuntzen ekologiaren kontzeptua koherentzia etikoan sakonduz
berrindartzea. (...) (Horretarako) Irtenbiderik egokiena, nire ustez,
Txepetxen Berdintasunaren Diskurtsoa da. (Sanchez Carrion,
1987, 394. or.). Hizkuntza gutxitu batek, bere normalizazio prozesuan
arrakasta lortu ahal izateko, hizkuntza nagusiak ez duen funtzio
kualitatibo berri bat eskuratu behar du (Sanchez Carrion, 1999,
280-281. or.). Funtzio kualitatibo berri hori Berdintasunaren Diskurtsoa
bereganatu eta bere izenean jardutea da... (...) Helburua,
beraz, bikoitza da: (a) hizkuntza gutxituaren komunitatea trinkotzea,
eta (b) eragina lortzea gizarte orokorrean, hizkuntza nagusiaren
hiztunak areriotzat jo gabe. (Erize, 2012)
– Hizkuntza ekologiaren ordez, iraunkortasuna (ing. sustainability)
kontzeptu zabalagoa ikertu eta erabili. (...) Iraunkortasuna, ekologia
ez bezala, gizarte zientzietan sortutako kontzeptu eta diziplina da eta
giza komunitateen iraupen orokorra bermatzea bilatzen du, hiru dimentsio
kontuan hartuta: sozio-kulturala, ekonomikoa eta ekologikoa;
ez bakarrik alde ekologikoa (Nazio Batuen Erakundea, 1987).
(Erize, 2012)
Funtsean ados gaude Erizek atera dituen ondorioekin eta egin dituen
proposamenekin, hala ere, zalantza bat dago tartean: Hizkuntzen Ekologia
kontzeptuak komunikaziorako dituen adierazgarritasuna eta indarra ea maila
berean aurkitzen ote diren Berdintasunaren Diskurtso edota Hizkuntzen
Iraunkortasun kontzeptuetan. Izan ere, euskararen komunikazio eraginkorra
xede dugun lerro hauetan, kontzeptuaren zorroztasunari eta egokitasun
Euskera. 2011, 56, 3. 589-652. Bilbo
issn 0210-1564
Euskera 2011_3.indd 629 19/11/12 08:24