euskalarien nazioarteko jardunaldiak IKER - 1 - Euskaltzaindia

EGUNGO EUSKARAN SILABAREN ZENBAIT EITEZTE IKERKETA ...
16. Eta azkenik, orozko salbuespen bat ere egin dugu ph, th eta kh
kasuetan, bi fonema ezberdinak bezala erabili ditugulako, fonema /f/, /t/ eta
/k/ bezala [f), (t] eta [k] ahozkatzen badire ere irakurtzerakoan; baita ere, kasu
hauetan h grafemak silaben arteko mugak jartzen ez dituelako:
«morphina »: mor-phi-na (f),
«magnetophono »: mag-ne-to-pho-no (f),
«nazarethar»: na-za-re-thar [t],
«lethargiko »: le-thar-gi-ko [t],
«tokhariera »: to-kha-ri-e-ra [k], etab. (ugariak
KINTANAren hiztegian).
Kasu hauetan, gehienetan zalantza gabeko irakurketak ikusi ditugu, astitsuagoak
izen badire ere, irakurleak hita hoien ezagutza lexiko eta fonikorako
denbora gehiago beharrean aurkituko baziren bezala.
17. Guk erabilitako perforadorak eta ordenagailuak ñ grafema ez zutelako,
espainerako hitzetan agertu zazkigun ñ grafemak, eta euskarako i atzetiko
eta bokale aurretiko n grafemak, berdinak bezala hartu ditugu lan honetan:
/in/ (n) fonema bezala. 13
4. Helburuak
1. Zerrenda eman, alfabetikoki ordenatuz, gure textuetan aurkitutako
silaba ezberdin guztiena, haren egituraren arauera moeta eta azpimoeta ezberdinetan
sailkatuz (ikus erresultatuak) berauen banapena hitz mailan emanez
(lau posizio ezberdinduz: hitz monosilaboak, hitzaren hasera silaba, barne
silaba eta hitzaren azken silaba), textu bakoitzean berauen maiztasun absolutoa
eta erlatiboa eskainiz.
Ordenamendu alfabetikoarekiko salbuespen bat dago. Sinple kontsideratutako
fonemen grafema konposatuak (rr, tz, ts, tx), fonema sinpleen /il/ eta
13. Lan honetan erabilitako grafia ezberdinen adibide bat, textu konkretu baten bidez:
a) Sistema ortografikoa:
«Hortaz gainera, Ministerio de Educación y Ciencia eta Ministère de l'Education direlakoei
eskabide bat zuzentzeko erabakia hartu zen. Orduan eginkizun gelditu ziren puntu hauek ea,
bada, orain nola burutzen ditugun. Ene ustez, goian aipatutako lau puntuei buruz lau batzordetxo
behar dita izendatu, puntu bakoitzerako bana».
(Euskera aldizkaria, 73 orrialdea).
b) Sistema fonologikoa (lan honetan erabili duguna): hor - taz gai - ine - ra mi - nis - te - rio
dee - du - ca - cion y cien - cia e - ta mi - nis - te - re de le- edu ..: a - tion di - re - la - ko -eies - ka -
bi-debatzu-zen-tze-koe-ra-ba-ki-ahar-tuzenor-du-ane-gin-ki-zun-gel-di-tu
zi-renpun-tuhau-eke-aba-dao-raino-labu-ru-tzendi-tu-gune-neus-tezgo-ian
ai - pa - tu - ta - ko lau pun - tu - ei bu - ruz lau ba - tzor - de - txo be - har di - ra i- zen - da - tu pun
tu ba- koi - tze - ra - ko ba - na
c) Sistema grafikoa ordenagailuz erabilia: hor - taz gai -/ e - ra mi - nis - te - rio de e - du - ca
cionycien-ciae-tami-nis-te-redek-du-ca-tiondi-re-la-•ko-eies-ka-bi-debatzuzen-ate-koe-ra=ba-ki-ahar-tuzenor-du=ane-gin-ki-zurl
gel -di-tuzi-renpun-tu
hau - ek e - a ba - da o - rai no - la bu -ru-*en di-tu-gun e - ne us - tez go- ean ai - pa - tu -ta - ko lau
pun-tu-ei bu-ruz lau ba-*kor-de-=o be-har di-ra i-zen-da-tu pun-tu ba-koi-*e-ra-ko ba-na.
[11] 489