euskalarien nazioarteko jardunaldiak IKER - 1 - Euskaltzaindia

Ma JOSE AZURMENDI - FCO. JOSE OLARTE
11. • i grafema transkribitzeko zalantzagarriena gertatu zaiguna izan da.
–Bokal artean doanean kontsonante gisa egiten da, eta fonema kontsonantiko
bezala kontsideratu dugu, /i/ grafia mantenduz gure lanean (fonemen
ortografia eta berauen transkripzioa fonologikoa berdin mantenitzearren
erizpidearen arauera, lan hauen ulermen jeneralagoa errezteko nahian):
«gaia »: ga-ia [gaya)
(modu honez nahi izan dugu i berezko euskarazko grafia, eta mailebutzan
ugariagoa den y grafiatik desberdintzen jarraituz, fonikoki berdinak gertatuarren
[y)).
-l eta n aurrean, arestian ikusi dugunez, fonema hauek fonikoki palatalizatzeko
balio du, fonologikoki /il/ eta /in/ adierazten ditugula. Kasu hauetan
/i/ bokal bezala mantenduz jarraitzen du:
«mila»: mi-ila [mila]
«iraila»: i-rai-ila [iraila)
–Gainerako egoeretan bokal /i/ bezala gertatzen da (fonetikoki modu
ezberdinetan, baita semibokal eta semikontsonantetan ere [i, i, j)):
«balio »: ba-li-o [balio)
«ofiziala»: o-fi-zia-la [ofizjala)
12. Bibranteekin, transkrizio fonikoan sistema ortografikoa bera aldan
eta gehien gordearren, ez ditugu bereiztu r grafemaren bi balio ezberdinak:
(ŕ) bokale artean ez dagonean, eta [ŕ) bokale anean dagoenean:
«ranpa»: ran-pa [r),
«iraila»: i-rai-ila [r).
13. Fonema ezberdinak bezala erabili ditugu bi grafema s eta z: /s/ eta
/z/ eran, fonikoki askoetan berdinak bezara irakurtzen baziren ere.
14. Fonema ezberdinak bezala hartu ditugu, era berean, beste zenbat
grafema, euskaran normalki erabiltzen ez direnak (maileguetan izan ezik),
bainan bai beste hizkuntza batzuetan: c, q, v, w, y.
15. Batzutan (gutxitan) transkrizio erregela jeneral hauei salbuespenak
egin diskiegu, gure irakurle gehienak beren irakurketan salbuespenak egiten
zituztenean ere; adibidez: lehenago aipatu dugun sustantibo propioen jokamolde
ezberdinak; edo eta «Maria» izenari dagokionez, gertaera foniko ezberdina
konposatuetako izenetan, euskaran ere espaineraz ematen den gisan:
«María Pilar»: ma-ria-pi-lar,
«JoséMaría»: jo-se-ma-ri-a;
edo eta morfemaren baten irakurketa foniko ezberdinak:
«damnazio »: dam-na-zi-o (hiatoarekin),
«deklarazio»: de-kla-ra-zio (diptongoarekin, espainerazko
«declaración»-en ara bera segurazki).
488 [10]