euskalarien nazioarteko jardunaldiak IKER - 1 - Euskaltzaindia

KARMELE ROTAETXE
théorique même y est extrêmement sous-estimé ( je me réfere aus plans
d'études dans l'Université du Pays Basque qui maintient les plans espagnols).
Or, jamais une linguistique particulière –ou, si l'on préfere, une première
application de la linguistique à une langue quelconque particulière– ne saurait,
au niveau épistémologique, se substituer aux principes théoriques mêmes. Ce
sont des recherches différentes qui ne méritent pas d'être tristement confondues.
C'est un point de réflexion que je voudrais soumettre non pas tant aux
Autorités d'EUSKALTZAINDIA qui m'ont donné l'occasion de parler
aujourd'hui, mais surtout aux Autorités de notre Université et de notre jeune
Gouvernement basque. Je pense que la question mérite d'être sérieusement
posée, si nous voulons éviter que les recherches -que nous sommes en train
de mener et dont on nous a parlé au debut de ce Congrès– ne risquent de
porter un jour sur une langue marquée par le trait (-vitality). Et c'est parce
que je veux espérer que cela n'arrivera pas que je me suis permis de
demander que cette communication, que je termine, soit présentée le jour
destiné aux «Perspectives de recherches futures».
LABURPENA
Bi zioren gatik hautatu dut gai hau: 1) Ez da gure mintzaira hedatzen ari uste eta
nahi genukeen urratsean: Hori dela-ta, hasieran aski motibaturik zirudien bat baino
gehiago, bere frustrazioarekin gelditzen zaigu. 2) Elebidunen kopurua ikusi-ta ez dugu
zeren ametsik egin: 7,9 % Araban, 15,1 % Bizkaian, 45 % Gipuzkoan, 11 %
Nafarroan eta 34,5 % Iparraldean. Ez dugu beraz askiko, baztertu duten eremuetan
euskara berriz sartzea (diglosiaten problema hori bada ere), bainan beharko dugu
oraino elebidunen kopurua emendatu, espainol edo frantses - euskaldun elebidunen
eta espainol edo frantses elebakoitzen arteko proportzioa hoberatzeko. Gure gizarte
guziari tokatzen zaion helburu hori, ordea, aurketsiko dugun irakaskuntza moldearen
inguruan dabil. Zientzien araberako programaketa batetarik behar genuke gure
irakaskuntza birpentsatu eta birpentsatu orobat irakasleen formazioa. Mintzaira baten
irakaskuntzarako baldintza asko ezin egiaztatuzkoak direla badakit, bainan ez guztiak.
Eta linguistikak eskain diezaioke irakasleari, bere bidearen argitzeko baliagarri duen,
mintzaira jakintzen inguruko datu jakin zenbaiten moltzo ederra.
Linguistikaren aplikazioaz ariko naiz beraz eta bakarrik irakaskuntzari tokatzen
zaion linguistikako aplikazioaz. Teoriazko ikerlanen emaitzak baliatzen ditu linguistika
aplikatuak eta beraz ez du berak teoria berririk sortzen, bakarrik teoria jakin zenbait
ditu hustiratzen. Linguistika teorikoaren eta mintzairen pedagogiaren edo didaktikaren
arartekotzat darabilagu (ikus komunikazioaren eskema). Eskema horretan lehen
maila politikari tokatzen zaiola ohartzeko da, euskararen berresurapena politika arazoa
baita behin. Bainan irakaskuntzaren plangintzak hiru mailak sartzea eskatzen digu.
Linguistikak ere partehartzea beharrezko zaigu, XX. mende honetan guzian, jakintza
horrek baitizkigu ekartzen mintzairen deskribapenerako datuak eta datu hauen
interpretapenerako arauak. Linguistikak eman diezaguken jaleaste hori gabe ez dugu
zeren uste izan edozein mintzairaren irakaskuntzan edo aprendizgoan aurrerapen
sistematikorik egin daitekeenik.
Linguistika lanari doakio beraz irakasgaiaren deskribapen zehatza egitea, baina
teoriaren eta irakaskuntzaren arteko harremanak zeharkakoak baizik ez daitezke izan,
beste zientzia sail ararteko batek, hau da linguistika aplikatuak, bereizten dituelakotz
teoria bera eta praxia.
474
[10]