14.08.2013 Views

Acta de la Tertulia "Los TEA en los futuros DSM-V y CIE-11 ... - Aetapi

Acta de la Tertulia "Los TEA en los futuros DSM-V y CIE-11 ... - Aetapi

Acta de la Tertulia "Los TEA en los futuros DSM-V y CIE-11 ... - Aetapi

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>Acta</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Tertulia</strong> "<strong>Los</strong> <strong>TEA</strong> <strong>en</strong> <strong>los</strong> <strong>futuros</strong> <strong>DSM</strong>-V y <strong>CIE</strong>-<strong>11</strong>: Implicaciones para <strong>los</strong> profesionales"<br />

PONENTES: Juana Mª Hernán<strong>de</strong>z (Equipo Específico <strong>de</strong> Alteraciones Graves <strong>de</strong>l Desarrollo <strong>de</strong> <strong>la</strong> CM),<br />

Ángel Díez Cuervo (Neuropediatra) y Rubén Palomo (Equipo Iridia)<br />

El lunes 22 <strong>de</strong> Marzo tuvo lugar <strong>en</strong> <strong>la</strong> UAM <strong>la</strong> segunda actividad prevista <strong>en</strong> el conv<strong>en</strong>io marco suscrito por<br />

<strong>la</strong> UAM, AETAPI y FEAPS: <strong>la</strong> tertulia "<strong>Los</strong> <strong>TEA</strong> <strong>en</strong> <strong>los</strong> <strong>futuros</strong> <strong>DSM</strong>-V y <strong>CIE</strong>-<strong>11</strong>: Implicaciones para <strong>los</strong><br />

profesionales".<br />

La profesora Hernán<strong>de</strong>z com<strong>en</strong>zó explicando <strong>los</strong> objetivos <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Tertulia</strong>: (1) Conocer el p<strong>la</strong>nteami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

Asociación Americana <strong>de</strong> Psiquiatría; (2) Debatir sobre <strong>la</strong> idoneidad e implicaciones <strong>de</strong> <strong>la</strong> nueva propuesta y<br />

(3) Recoger <strong>la</strong>s propuestas que surgieran durante <strong>la</strong> tertulia. Posteriorm<strong>en</strong>te, el Dr. Díez-Cuervo realizó una<br />

primera exposición sobre <strong>los</strong> aspectos más fundam<strong>en</strong>tales <strong>de</strong> <strong>la</strong> nueva propuesta <strong>de</strong> c<strong>la</strong>sificación<br />

diagnóstica <strong>de</strong>l <strong>DSM</strong>-V, exposición que completó D. Rubén Palomo con una <strong>de</strong>tal<strong>la</strong>da especificación <strong>de</strong> <strong>los</strong><br />

cambios <strong>en</strong> <strong>los</strong> criterios diagnósticos establecidos, así como con <strong>la</strong> <strong>de</strong>scripción <strong>de</strong> <strong>los</strong> distintos patrones <strong>en</strong><br />

el curso evolutivo <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>TEA</strong>. El Dr. Díez Cuervo explicó <strong>en</strong>tonces <strong>la</strong> organización que se sugiere <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>DSM</strong>-<br />

V para <strong>la</strong> valoración <strong>de</strong> <strong>la</strong> gravedad <strong>de</strong> <strong>los</strong> síntomas <strong>de</strong>l <strong>TEA</strong>.<br />

Después <strong>de</strong> <strong>la</strong>s exposiciones se dio paso al coloquio, introducido por <strong>la</strong> Profa. Hernán<strong>de</strong>z a partir <strong>de</strong> una<br />

pregunta sobre <strong>la</strong>s implicaciones <strong>de</strong> <strong>la</strong> nueva propuesta para <strong>la</strong>s prácticas <strong>de</strong> interv<strong>en</strong>ción. En el coloquio se<br />

valoraron muy positivam<strong>en</strong>te <strong>la</strong> adopción <strong>de</strong> un p<strong>la</strong>nteami<strong>en</strong>to dim<strong>en</strong>sional para el diagnóstico (puesto<br />

que éste dominaba ya <strong>la</strong> “conceptualización teórica” <strong>de</strong>l autismo <strong>de</strong>s<strong>de</strong> hace más <strong>de</strong> tres décadas) y <strong>la</strong><br />

oportunidad <strong>de</strong> que <strong>los</strong> profesionales españoles puedan posicionarse y tras<strong>la</strong>dar a <strong>la</strong> APA sus impresiones y<br />

propuestas (aunque un proceso tan abierto y tan sin restricciones también g<strong>en</strong>era ciertas dudas). Tanto<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> el punto <strong>de</strong> vista diagnóstico como investigador, se valoró positivam<strong>en</strong>te que el nuevo<br />

p<strong>la</strong>nteami<strong>en</strong>to sitúe el foco <strong>de</strong> interés <strong>en</strong> <strong>los</strong> criterios que son relevantes para <strong>la</strong> compr<strong>en</strong>sión y at<strong>en</strong>ción ad<br />

internum <strong>de</strong>l propio espectro (factores que permitan explicar <strong>la</strong> diversidad f<strong>en</strong>otípica <strong>de</strong>l mismo,<br />

indicadores útiles para una correcta <strong>de</strong>terminación <strong>de</strong> <strong>la</strong>s necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> apoyo), pero se <strong>de</strong>stacaron<br />

elem<strong>en</strong>tos preocupantes <strong>de</strong> <strong>la</strong> actual propuesta tales como: 1) <strong>la</strong> aus<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> criterios operativos c<strong>la</strong>ros que<br />

guí<strong>en</strong> a <strong>los</strong> profesionales <strong>en</strong> su <strong>de</strong>terminación <strong>de</strong> necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> apoyo y ori<strong>en</strong>tación a servicios (i.e.,<br />

criterio <strong>de</strong> gravedad), y 2) <strong>la</strong> aus<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> criterios operativos c<strong>la</strong>ros que permitan una c<strong>la</strong>ra <strong>de</strong>limitación<br />

respecto a otros tipos <strong>de</strong> trastornos <strong>de</strong>l <strong>de</strong>sarrollo (que no se han modificado y manti<strong>en</strong><strong>en</strong> una lógica<br />

categorial <strong>en</strong> <strong>la</strong> propuesta <strong>de</strong>l <strong>DSM</strong>-V).<br />

Tras <strong>la</strong> <strong>Tertulia</strong>, se <strong>en</strong>vió una <strong>en</strong>cuesta <strong>de</strong> valoración a <strong>los</strong> asist<strong>en</strong>tes, cuyos resultados se resum<strong>en</strong> a<br />

continuación.


<strong>Los</strong> asist<strong>en</strong>tes a <strong>la</strong> <strong>Tertulia</strong> -<strong>en</strong> torno a 90 personas, <strong>en</strong>tre profesionales <strong>de</strong> servicios para personas con TGD,<br />

investigadores y estudiantes, <strong>de</strong> <strong>los</strong> que se han recogido 26 formu<strong>la</strong>rios <strong>de</strong> evaluación- han valorado como<br />

muy interesante tanto <strong>la</strong> exposición <strong>de</strong> <strong>los</strong> tres pon<strong>en</strong>tes, como el coloquio posterior, y también han<br />

realizado una muy bu<strong>en</strong>a valoración <strong>de</strong> <strong>la</strong> sesión <strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral. En <strong>la</strong> figura a continuación se repres<strong>en</strong>ta un<br />

resum<strong>en</strong> <strong>de</strong> <strong>los</strong> datos recogidos <strong>en</strong> una <strong>en</strong>cuesta sobre una esca<strong>la</strong> <strong>de</strong> 5 puntos.<br />

5<br />

4<br />

3<br />

2<br />

1<br />

0<br />

Valoración<br />

Exposición<br />

Coloquio<br />

Sesión<br />

Con el objetivo <strong>de</strong> po<strong>de</strong>r realizar un resum<strong>en</strong> co<strong>la</strong>borativo <strong>de</strong> <strong>la</strong> actividad, se solicitó a <strong>los</strong> asist<strong>en</strong>tes que<br />

refirieran <strong>la</strong>s dos aportaciones <strong>en</strong> su opinión más relevantes y también <strong>los</strong> dos aspectos más<br />

problemáticos <strong>de</strong> <strong>la</strong> nueva propuesta <strong>de</strong> <strong>la</strong> APA <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción con <strong>los</strong> <strong>TEA</strong>. Las aportaciones obt<strong>en</strong>idas<br />

<strong>de</strong>stacan lo sigui<strong>en</strong>te:<br />

La mayoría <strong>de</strong> <strong>los</strong> asist<strong>en</strong>tes a <strong>la</strong> <strong>Tertulia</strong> seña<strong>la</strong>n como i<strong>de</strong>a fundam<strong>en</strong>tal el paso <strong>de</strong> <strong>la</strong> concepción<br />

categorial <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>TEA</strong> <strong>de</strong>l actual <strong>DSM</strong>-IV a <strong>la</strong> futura concepción dim<strong>en</strong>sional <strong>de</strong>l <strong>DSM</strong>-V: “Consi<strong>de</strong>rar<br />

<strong>los</strong> trastornos autistas <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> un espectro”; “Propuesta <strong>de</strong> c<strong>la</strong>sificación dim<strong>en</strong>sional fr<strong>en</strong>te a <strong>la</strong><br />

antigua c<strong>la</strong>sificación categorial <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>TEA</strong>”; “El cambio <strong>de</strong> concepción: pasaje <strong>de</strong> categorías<br />

diagnósticas a <strong>la</strong> consi<strong>de</strong>ración <strong>de</strong>l <strong>TEA</strong> como un continuo dim<strong>en</strong>sional”; “Cambio a una concepción<br />

dim<strong>en</strong>sional <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>TEA</strong>”; “Consi<strong>de</strong>rar <strong>los</strong> trastornos autistas <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> un espectro (eliminando así<br />

<strong>la</strong> c<strong>la</strong>sificación categorial)”; “Pasar a <strong>la</strong> conceptualización dim<strong>en</strong>sional”; “Evolución a una visión<br />

dim<strong>en</strong>sional <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>TEA</strong>”; “Pi<strong>en</strong>so que es interesante <strong>la</strong> concepción dim<strong>en</strong>sional <strong>de</strong>l trastorno, ya que<br />

es muy difícil establecer límites precisos <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>TEA</strong>. Es un avance el pasar <strong>de</strong> una concepción<br />

categorial a otra dim<strong>en</strong>sional”; “Visión dim<strong>en</strong>sional <strong>de</strong>l autismo”; “La apuesta por un mo<strong>de</strong>lo<br />

dim<strong>en</strong>sional”; “La unificación <strong>de</strong> <strong>los</strong> TGD para l<strong>la</strong>mar<strong>los</strong> <strong>TEA</strong>, difer<strong>en</strong>tes dim<strong>en</strong>siones que se alteran<br />

<strong>en</strong> base a su severidad”, o <strong>de</strong> forma g<strong>en</strong>eral: “<strong>Los</strong> cambios <strong>en</strong> <strong>la</strong>s categorías y dim<strong>en</strong>siones, y <strong>los</strong><br />

cambios <strong>en</strong> <strong>la</strong> concepción <strong>de</strong>l TGD”.<br />

Este cambio a una organización por dim<strong>en</strong>siones supone, a juicio <strong>de</strong> <strong>los</strong> participantes <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Tertulia</strong>,<br />

importantes implicaciones <strong>en</strong> cuanto al diagnóstico <strong>de</strong> <strong>la</strong>s personas con <strong>TEA</strong>, con evi<strong>de</strong>ntes<br />

v<strong>en</strong>tajas <strong>en</strong> opinión <strong>de</strong> algunos, <strong>de</strong> forma que: “<strong>la</strong> aproximación dim<strong>en</strong>sional (ti<strong>en</strong>e) implicaciones<br />

positivas para <strong>la</strong> concepción <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>TEA</strong>, eliminando <strong>los</strong> problemas <strong>de</strong> diagnóstico categorial<br />

(difer<strong>en</strong>cias diagnósticas <strong>en</strong>tre profesionales, cambios diagnósticos con el <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong>l niño,<br />

sobrediagnóstico <strong>de</strong> algunas <strong>de</strong> <strong>la</strong>s categorías)” y “se simplifica el diagnóstico <strong>de</strong> Autismo, y se<br />

incorpora una graduación <strong>en</strong> <strong>la</strong> sintomatología”. A<strong>de</strong>más también t<strong>en</strong>dría repercusiones positivas<br />

<strong>en</strong> cuanto a <strong>la</strong> vali<strong>de</strong>z <strong>de</strong>l diagnóstico: “Favorece <strong>la</strong> fiabilidad <strong>de</strong>l diagnóstico”; “Por un <strong>la</strong>do, el<br />

cambio <strong>de</strong> un <strong>en</strong>foque categorial a otro dim<strong>en</strong>sional permite un diagnóstico más real y útil. Y, por<br />

otro y, <strong>en</strong> consecu<strong>en</strong>cia, <strong>la</strong> mejora <strong>en</strong> <strong>la</strong> vali<strong>de</strong>z”; “El int<strong>en</strong>to por buscar un mayor diagnóstico<br />

difer<strong>en</strong>cial”, y también como “Incluir esca<strong>la</strong>s <strong>de</strong> grado y categorías subclínicas va a permitir <strong>la</strong><br />

realización <strong>de</strong> un diagnóstico más preciso”.


A <strong>la</strong> vez, se reconoce que <strong>la</strong> nueva propuesta <strong>de</strong> <strong>de</strong>finición <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>TEA</strong> va a exigir modificaciones <strong>en</strong><br />

el proceso <strong>de</strong> diagnóstico: “La consecu<strong>en</strong>cia que, presumiblem<strong>en</strong>te, conlleve este nuevo mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong><br />

afianzar prácticas <strong>de</strong> diagnóstico basadas <strong>en</strong> pruebas cons<strong>en</strong>suadas y no sólo <strong>en</strong> el juicio experto”, y<br />

también se establece “<strong>la</strong> necesidad <strong>de</strong> e<strong>la</strong>borar nuevas pruebas <strong>de</strong> diagnóstico coher<strong>en</strong>tes con <strong>la</strong><br />

nueva propuesta”.<br />

<strong>Los</strong> participantes <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Tertulia</strong> refier<strong>en</strong> como uno <strong>de</strong> <strong>los</strong> principales inconv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> <strong>la</strong> nueva<br />

propuesta <strong>la</strong>s dificulta<strong>de</strong>s para operativizar <strong>la</strong> graduación <strong>de</strong> gravedad <strong>en</strong> <strong>los</strong> <strong>TEA</strong>: “<strong>Los</strong> problemas<br />

para medir esa gravedad/severidad y <strong>los</strong> criterios para valorar <strong>los</strong> mismos”; “Cómo conseguir una<br />

a<strong>de</strong>cuada graduación acerca <strong>de</strong> <strong>la</strong> sintomatología autista”; “Valorar <strong>la</strong> gravedad <strong>de</strong>l trastorno”; “La<br />

gradación <strong>de</strong>l autismo <strong>en</strong> función <strong>de</strong> su gravedad”.<br />

En concreto, uno <strong>de</strong> <strong>los</strong> aspectos que se i<strong>de</strong>ntifican como más problemáticos son <strong>la</strong>s implicaciones<br />

<strong>de</strong> esta propuesta dim<strong>en</strong>sional para <strong>la</strong> organización <strong>de</strong> <strong>los</strong> apoyos para <strong>la</strong>s personas con <strong>TEA</strong>: “La<br />

ambigüedad que podría suponer <strong>la</strong> aus<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> criterios c<strong>la</strong>ros para <strong>de</strong>finir <strong>los</strong> niveles <strong>de</strong> gravedad<br />

<strong>de</strong>l <strong>TEA</strong>, especialm<strong>en</strong>te si no se pon<strong>de</strong>ra esto <strong>en</strong> virtud <strong>de</strong> <strong>los</strong> tipos <strong>de</strong> apoyos que el niño <strong>de</strong>be<br />

recibir. Podría traer consecu<strong>en</strong>cias muy negativas que <strong>la</strong> severidad que<strong>de</strong> supeditada a criterios<br />

subjetivos y que un diagnóstico que se consi<strong>de</strong>re <strong>de</strong> m<strong>en</strong>or gravedad <strong>en</strong> un mom<strong>en</strong>to pudiera<br />

justificar <strong>la</strong> reducción <strong>de</strong>l tratami<strong>en</strong>to o su no aprobación por parte <strong>de</strong> <strong>los</strong> organismos que <strong>de</strong>fin<strong>en</strong><br />

el tipo <strong>de</strong> prestación <strong>en</strong> función <strong>de</strong>l grado <strong>de</strong>l trastorno. En este s<strong>en</strong>tido un cambio <strong>de</strong> esta<br />

<strong>en</strong>vergadura no pue<strong>de</strong> realizarse si no se acompaña <strong>de</strong> protoco<strong>los</strong> profesionales éticos <strong>de</strong> actuación<br />

correspondi<strong>en</strong>te, como refer<strong>en</strong>cia para <strong>la</strong> acción <strong>de</strong> <strong>la</strong>s instituciones, así como <strong>de</strong> <strong>la</strong>s instancias <strong>de</strong><br />

formación necesarias para acompañar el cambio <strong>de</strong> concepción diagnóstica <strong>de</strong>l propuesta”. En<br />

re<strong>la</strong>ción con esto se <strong>en</strong>fatiza: “<strong>la</strong> posibilidad <strong>de</strong> seguir t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do falsos positivos, y que al quitar<br />

algunas categorías no se incluyan <strong>en</strong> interv<strong>en</strong>ción”, y también se consi<strong>de</strong>ra necesario “adaptar <strong>los</strong><br />

instrum<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> evaluación para po<strong>de</strong>r valorar <strong>la</strong> gravedad <strong>de</strong>l trastorno”.<br />

Con re<strong>la</strong>ción al diagnóstico <strong>de</strong> <strong>TEA</strong> a partir <strong>de</strong> <strong>la</strong> nueva c<strong>la</strong>sificación <strong>de</strong> <strong>la</strong> APA, <strong>los</strong> participantes<br />

seña<strong>la</strong>n como principales incertidumbres: “Cómo se van a conciliar <strong>los</strong> nuevos criterios con <strong>la</strong>s<br />

actuales prácticas <strong>en</strong> el diagnóstico”; o “qué va a pasar con <strong>los</strong> diagnósticos <strong>DSM</strong>-IV que no<br />

concuer<strong>de</strong>n con <strong>los</strong> diagnósticos <strong>DSM</strong>-V; el hecho <strong>de</strong> que exista “poca <strong>de</strong>finición <strong>de</strong> <strong>los</strong> aspectos<br />

característicos <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>TEA</strong> fr<strong>en</strong>te a otras dificulta<strong>de</strong>s”; y <strong>la</strong> posibilidad <strong>de</strong> que “con <strong>los</strong> criterios que<br />

se están marcando pue<strong>de</strong>n quedar algunas personas <strong>en</strong> ‘tierra <strong>de</strong> nadie’, sin diagnóstico” o, <strong>de</strong><br />

forma g<strong>en</strong>eral, <strong>los</strong> “cambios <strong>de</strong> conceptos y personas que quedan fuera <strong>de</strong> este trastorno”. En este<br />

s<strong>en</strong>tido se p<strong>la</strong>ntea una duda concreta <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción con una <strong>de</strong> <strong>la</strong>s categorías diagnósticas cuya<br />

<strong>de</strong>saparición <strong>de</strong> propone para <strong>la</strong> próxima publicación <strong>de</strong>l <strong>DSM</strong>-V, así preocupa “<strong>la</strong> eliminación <strong>de</strong><br />

etiquetas como Síndrome <strong>de</strong> Asperger”, o específicam<strong>en</strong>te como “<strong>la</strong> <strong>de</strong>saparición <strong>de</strong>l término<br />

síndrome <strong>de</strong> Asperger pue<strong>de</strong> llevar a crear confusión <strong>en</strong>tre <strong>la</strong> comunidad no ci<strong>en</strong>tífica y hacer per<strong>de</strong>r<br />

credibilidad y aut<strong>en</strong>ticidad al trastorno que pa<strong>de</strong>c<strong>en</strong> <strong>la</strong>s personas que han sido diagnosticadas <strong>de</strong><br />

síndrome <strong>de</strong> Asperger o TGD-NE”.<br />

También se recog<strong>en</strong> algunas dudas <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción con el diagnóstico <strong>en</strong> distintos mom<strong>en</strong>tos<br />

evolutivos: “Riesgo <strong>de</strong> error <strong>en</strong> diagnóstico difer<strong>en</strong>cial especialm<strong>en</strong>te <strong>en</strong>tre Discapacidad intelectual<br />

y <strong>TEA</strong>, y <strong>en</strong>tre <strong>TEA</strong> y TEL <strong>en</strong> eda<strong>de</strong>s tempranas”; “Estaría por ver según se <strong>de</strong>sarrolle, quizá valorar si<br />

<strong>en</strong> el apartado <strong>de</strong> conducta <strong>la</strong> exig<strong>en</strong>cia <strong>de</strong>ja fuera a niños muy pequeñitos”; o at<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do también<br />

a eda<strong>de</strong>s posteriores <strong>la</strong> “vali<strong>de</strong>z <strong>de</strong> <strong>los</strong> criterios propuestos a día <strong>de</strong> hoy para diagnósticos a eda<strong>de</strong>s<br />

muy tempranas y <strong>en</strong> <strong>la</strong> edad adulta, pues son dos mom<strong>en</strong>tos <strong>en</strong> <strong>los</strong> que el trastorno pue<strong>de</strong> t<strong>en</strong>er<br />

matices difer<strong>en</strong>ciales muy significativos”.


En cuanto a <strong>la</strong> información que se pres<strong>en</strong>tó <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Tertulia</strong> sobre <strong>la</strong>s dim<strong>en</strong>siones propuestas <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

próxima publicación <strong>de</strong>l manual <strong>DSM</strong>-V, se valoran positivam<strong>en</strong>te algunos aspectos específicos<br />

como <strong>los</strong> referidos a <strong>la</strong> i<strong>de</strong>ntificación <strong>de</strong> <strong>la</strong>s dim<strong>en</strong>siones Comunicación e Interacción social: “La<br />

unión <strong>de</strong> <strong>la</strong>s dos dim<strong>en</strong>siones: re<strong>la</strong>ciones sociales y comunicación <strong>en</strong> una única dim<strong>en</strong>sión. Esto pone<br />

fin a una escisión (aún cuando siempre se dijera que <strong>los</strong> tres vértices <strong>de</strong> <strong>la</strong> tríada sintomática se<br />

hal<strong>la</strong>ban interre<strong>la</strong>cionados) que no favorecía <strong>la</strong> compr<strong>en</strong>sión <strong>de</strong>l <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> <strong>la</strong> comunicación<br />

como un proceso re<strong>la</strong>tivo a <strong>la</strong>s interacciones sociales como orig<strong>en</strong> y <strong>de</strong>stino <strong>de</strong> <strong>los</strong> actos<br />

comunicativos”; también se seña<strong>la</strong> <strong>la</strong> incorporación <strong>de</strong>l criterio <strong>de</strong> patrones s<strong>en</strong>soriales atípicos:<br />

“Consi<strong>de</strong>ración <strong>de</strong> perfiles s<strong>en</strong>soriales”; “Incluir <strong>los</strong> comportami<strong>en</strong>tos s<strong>en</strong>soriales inusuales <strong>de</strong>ntro<br />

<strong>de</strong>l subdominio <strong>de</strong> comportami<strong>en</strong>tos motores y verbales estereotipados”.<br />

Sin embargo, también se recog<strong>en</strong> varias opiniones que indican una preocupación por <strong>la</strong> falta <strong>de</strong><br />

especificidad <strong>de</strong> <strong>la</strong>s dim<strong>en</strong>siones <strong>en</strong> el breve docum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> propuesta <strong>de</strong> modificación<br />

proporcionado por <strong>la</strong> APA: “Las dim<strong>en</strong>siones no están <strong>de</strong>scritas sufici<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te bi<strong>en</strong>”; “La falta <strong>de</strong><br />

‘esca<strong>la</strong>s’ para situar <strong>los</strong> difer<strong>en</strong>tes casos <strong>en</strong> <strong>la</strong> única dim<strong>en</strong>sión <strong>TEA</strong>”; “Veo complicado asignar el<br />

diagnóstico final si, por ejemplo, una persona puntúa ‘alto grado <strong>de</strong> gravedad’ <strong>en</strong> comunicación y<br />

‘grado leve’ <strong>en</strong> patrones resist<strong>en</strong>tes. Creo que también, <strong>de</strong>berían contemp<strong>la</strong>rse más dim<strong>en</strong>siones”.<br />

En este s<strong>en</strong>tido, y <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción con el diagnóstico, se propone: “La consi<strong>de</strong>ración <strong>de</strong> una dim<strong>en</strong>sión<br />

continua (espectro) propicia <strong>la</strong> necesidad <strong>de</strong> refinar ‘f<strong>en</strong>otipos’ <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong>l mismo”.<br />

Por otro <strong>la</strong>do, y <strong>en</strong> refer<strong>en</strong>cia también a <strong>la</strong>s dim<strong>en</strong>siones propuestas, una crítica repetida <strong>de</strong> <strong>los</strong><br />

participantes <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Tertulia</strong> guarda re<strong>la</strong>ción con <strong>la</strong> exclusión <strong>de</strong>l criterio <strong>de</strong> simbolización <strong>en</strong> el<br />

diagnóstico <strong>de</strong> <strong>TEA</strong>: “No <strong>en</strong>ti<strong>en</strong>do por qué se suprime <strong>la</strong>s alteraciones <strong>en</strong> el <strong>de</strong>sarrollo simbólico”;<br />

“La aus<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>la</strong> valoración <strong>de</strong>l juego simbólico, como criterio distintivo <strong>de</strong>l trastorno”; “La<br />

eliminación <strong>de</strong>l juego simbólico como aspecto a valorar para el diagnóstico”; “La aus<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />

capacida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> simbolización <strong>en</strong> <strong>los</strong> criterios diagnósticos”; “Estoy <strong>en</strong> <strong>de</strong>sacuerdo con que ‘se<br />

cargu<strong>en</strong>’ el juego simbólico como criterio” o, <strong>de</strong> nuevo, “prescindir, no sé <strong>la</strong>s razones, <strong>de</strong>l juego<br />

simbólico como criterio”.<br />

Por último, algunos participantes <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Tertulia</strong> refier<strong>en</strong> también cómo esta nueva consi<strong>de</strong>ración<br />

ti<strong>en</strong>e implicaciones para <strong>la</strong>s prácticas <strong>de</strong> investigación: “Suprimir categorías elimina barreras para<br />

<strong>la</strong> investigación” y “Favorece <strong>la</strong> investigación <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el punto <strong>de</strong> vista neuroevolutivo”.<br />

Des<strong>de</strong> el Programa <strong>de</strong> Formación sobre Autismo con Calidad queremos agra<strong>de</strong>ceros vuestra participación<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>Tertulia</strong> y vuestras interesantes aportaciones para <strong>la</strong> realización <strong>de</strong> este resum<strong>en</strong> co<strong>la</strong>borativo, que<br />

a<strong>de</strong>más serán consi<strong>de</strong>radas <strong>de</strong>s<strong>de</strong> AETAPI con el objetivo <strong>de</strong> e<strong>la</strong>borar un docum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> valoración crítica a<br />

<strong>la</strong> propuesta p<strong>la</strong>nteada por <strong>la</strong> APA. Confiamos <strong>en</strong> que <strong>la</strong>s sigui<strong>en</strong>tes activida<strong>de</strong>s organizadas <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el<br />

conv<strong>en</strong>io UAM-FEAPS-AETAPI sean también <strong>de</strong> vuestro interés.<br />

Cantob<strong>la</strong>nco (Madrid), 30 <strong>de</strong> Marzo, 2010.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!