Aplicación de la biología molecular en alergia a alimentos
Aplicación de la biología molecular en alergia a alimentos
Aplicación de la biología molecular en alergia a alimentos
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
kDa, que fueron caracterizados como miembros <strong>de</strong> <strong>la</strong> familia<br />
<strong>de</strong> proteínas <strong>de</strong> transfer<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> lípidos (LTPs) 14,15 . La<br />
utilidad <strong>de</strong> LTPs purificadas <strong>de</strong> distintas fu<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> el diagnóstico<br />
<strong>de</strong> <strong>alergia</strong> a Rosáceas ha sido <strong>de</strong>mostrada <strong>en</strong> un<br />
estudio reci<strong>en</strong>te (García-Selles et al., datos sin publicar).<br />
Más <strong>de</strong>l 90% <strong>de</strong> los paci<strong>en</strong>tes alérgicos a melocotón y manzana<br />
reaccionan <strong>en</strong> pruebas cutáneas con <strong>la</strong> proteína correspondi<strong>en</strong>te<br />
(Pru p 3 y Mald d 3).<br />
Las LTPs son proteínas <strong>de</strong> <strong>de</strong>f<strong>en</strong>sa ampliam<strong>en</strong>te distribuidas<br />
<strong>en</strong> distintos tejidos <strong>de</strong> <strong>la</strong>s p<strong>la</strong>ntas, lo que sugiere<br />
su pot<strong>en</strong>cial papel como panalerg<strong>en</strong>os responsables <strong>de</strong><br />
reacciones cruzadas <strong>en</strong>tre frutas, semil<strong>la</strong>s y pól<strong>en</strong>es 16,17 . La<br />
alta estabilidad térmica y digestiva <strong>de</strong> estas proteínas posibilita<br />
su actuación como alerg<strong>en</strong>os <strong>en</strong> alim<strong>en</strong>tos o bebidas<br />
e<strong>la</strong>boradas tales como zumo <strong>de</strong> melocotón 18 , vino 19 , o cerveza<br />
20 .<br />
A partir <strong>de</strong> clones cDNA <strong>de</strong> <strong>la</strong>s LTPs <strong>de</strong> melocotón<br />
y manzana 21 , se ha <strong>de</strong>ducido <strong>la</strong> secu<strong>en</strong>cia completa <strong>de</strong><br />
aminoácidos <strong>de</strong> <strong>la</strong>s proteínas maduras que muestran un<br />
82% <strong>de</strong> i<strong>de</strong>ntidad. La comparación con <strong>la</strong>s secu<strong>en</strong>cias <strong>de</strong><br />
otras proteínas <strong>de</strong> <strong>la</strong> familia permite localizar zonas conservadas<br />
y variables que pue<strong>de</strong>n formar parte <strong>de</strong> epítopos<br />
secu<strong>en</strong>ciales implicados <strong>en</strong> reactivida<strong>de</strong>s cruzadas. El<br />
mo<strong>de</strong><strong>la</strong>do <strong>de</strong> <strong>la</strong> estructura tridim<strong>en</strong>sional, como el pres<strong>en</strong>tado<br />
<strong>en</strong> <strong>la</strong> Figura 2, permitirá localizar zonas pot<strong>en</strong>cialm<strong>en</strong>te<br />
expuestas, candidatas a incluir epítopos conformacionales.<br />
El clon <strong>de</strong> melocotón ha sido expresado <strong>en</strong> <strong>la</strong> levadura<br />
Pichia pastoris 21 . La purificación <strong>de</strong> <strong>la</strong> proteína recombinante,<br />
ha <strong>de</strong>mostrado que, al m<strong>en</strong>os in vitro, su capacidad <strong>de</strong> ligar<br />
IgE es simi<strong>la</strong>r a <strong>la</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> proteína nativa.<br />
LOS PANALERGENOS RESPONSABLES<br />
DEL SÍNDROME LÁTEX/FRUTAS<br />
SON QUITINASAS DE CLASE I<br />
Alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> un 30-50% <strong>de</strong> los paci<strong>en</strong>tes alérgicos a<br />
látex pres<strong>en</strong>ta hipers<strong>en</strong>sibilidad a frutas, principalm<strong>en</strong>te<br />
aguacate, castaña, plátano y kiwi. La <strong>de</strong>nominación "síndrome<br />
látex/frutas" fue propuesta 22 para <strong>de</strong>scribir este tipo<br />
<strong>de</strong> reacción cruzada, que <strong>de</strong>be implicar <strong>la</strong> pres<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> epítopos<br />
comunes <strong>en</strong> alguno <strong>de</strong> los alerg<strong>en</strong>os <strong>de</strong> látex y <strong>en</strong><br />
proteínas <strong>de</strong> <strong>la</strong>s frutas. La purificación y caracterización <strong>en</strong><br />
aguacate 23-25 , castaña 23,25 y plátano 26,27 <strong>de</strong> los alerg<strong>en</strong>os principales<br />
ha permitido concluir que son quitinasas <strong>de</strong> c<strong>la</strong>se I.<br />
Estas proteínas pose<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> zona N-terminal <strong>de</strong> su secu<strong>en</strong>cia<br />
un dominio heveína con cerca <strong>de</strong> un 70% <strong>de</strong> i<strong>de</strong>ntidad<br />
Proteínas <strong>de</strong> <strong>de</strong>f<strong>en</strong>sa y <strong>de</strong> reserva como alerg<strong>en</strong>os <strong>de</strong> alim<strong>en</strong>tos vegetales<br />
Fig. 2. Mo<strong>de</strong><strong>la</strong>do <strong>de</strong> <strong>la</strong> LTP <strong>de</strong> melocotón, Pru p 3, a partir <strong>de</strong> su<br />
secu<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> aminoácidos y tomando como refer<strong>en</strong>cia <strong>la</strong> LTP <strong>de</strong> maíz<br />
cuya estructura se ha <strong>de</strong>terminado por resonancia magnético nuclear.<br />
Ct y Nt seña<strong>la</strong>n los extremos carboxi y amino-terminal <strong>de</strong> <strong>la</strong> proteína.<br />
En colores se repres<strong>en</strong>tan los tramos <strong>de</strong> hélice α.<br />
con el alerg<strong>en</strong>o principal <strong>de</strong> látex, <strong>la</strong> heveína (Hev b 6.02).<br />
Este dominio no está pres<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>la</strong>s quitinasas <strong>de</strong> c<strong>la</strong>se II,<br />
que sin embargo pres<strong>en</strong>tan cerca <strong>de</strong>l 80% <strong>de</strong> i<strong>de</strong>ntidad <strong>de</strong><br />
secu<strong>en</strong>cia con el dominio catalítico <strong>de</strong> <strong>la</strong>s quitinasas <strong>de</strong> c<strong>la</strong>se<br />
I. En <strong>la</strong> Figura 3 se pres<strong>en</strong>tan los resultados <strong>de</strong> experim<strong>en</strong>tos<br />
<strong>de</strong> inmunoinhibición con <strong>la</strong>s quitinasas <strong>de</strong> ambas<br />
c<strong>la</strong>ses purificadas <strong>de</strong> castaña.<br />
El clonaje y expresión <strong>de</strong> <strong>la</strong> quitinasa <strong>de</strong> c<strong>la</strong>se I <strong>de</strong> castaña<br />
y <strong>de</strong> su dominio catalítico 28 ha permitido analizar el<br />
papel <strong>de</strong> los dos dominios <strong>de</strong> estas <strong>en</strong>zimas <strong>en</strong> su capacidad<br />
<strong>de</strong> ligar IgE. La importancia <strong>de</strong>l dominio heveína <strong>en</strong> dicho<br />
reconocimi<strong>en</strong>to es evi<strong>de</strong>nte pues <strong>la</strong> <strong>de</strong>leción <strong>de</strong>l mismo<br />
supone <strong>la</strong> pérdida completa <strong>de</strong> reactividad <strong>en</strong> <strong>en</strong>sayos <strong>de</strong><br />
inmuno<strong>de</strong>tección <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> fraccionami<strong>en</strong>to por electroforesis<br />
<strong>en</strong> pres<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> SDS (SDS-PAGE). Sin embargo, <strong>en</strong>sayos<br />
<strong>de</strong> RAST <strong>de</strong> inhibición <strong>en</strong> condiciones no <strong>de</strong>snaturalizantes<br />
sugier<strong>en</strong> <strong>la</strong> pres<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> epítopos conformacionales <strong>en</strong><br />
el dominio catalítico.<br />
Las quitinasas <strong>de</strong> c<strong>la</strong>se I son proteínas <strong>de</strong> <strong>de</strong>f<strong>en</strong>sa <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />
p<strong>la</strong>ntas ampliam<strong>en</strong>te distribuidas. Son, por tanto, pot<strong>en</strong>ciales<br />
panalerg<strong>en</strong>os responsables <strong>de</strong> reacciones cruzadas <strong>en</strong>tre distintos<br />
tipos <strong>de</strong> alim<strong>en</strong>tos vegetales. Son proteínas termolábiles,<br />
<strong>de</strong>bido a lo cual sólo los alim<strong>en</strong>tos consumidos crudos,<br />
pero no los que se consum<strong>en</strong> tras ser cocinados o <strong>de</strong>spués <strong>de</strong><br />
ser sometidos a tratami<strong>en</strong>tos térmicos industriales, están asociados<br />
con el síndrome látex-frutas 29,30 . Por otra parte el nivel<br />
<strong>de</strong> este tipo <strong>de</strong> alerg<strong>en</strong>os pue<strong>de</strong> verse increm<strong>en</strong>tado <strong>de</strong>spués<br />
<strong>de</strong> <strong>de</strong>terminados tratami<strong>en</strong>tos, como es el caso <strong>de</strong>l etil<strong>en</strong>o utilizado<br />
para acelerar <strong>la</strong> maduración <strong>de</strong> frutas 30 .<br />
17