Hacia una metodología basada en la autonomía del alumno
Hacia una metodología basada en la autonomía del alumno Hacia una metodología basada en la autonomía del alumno
Hacia una metodología basada en la autonomía del alumno Equipo docente del Instituto Cervantes de Belgrado Sandra Rivas Agúndez, Ángels Ferrer Rovira, Aurora Navajas Algaba, Jesús Herrera González de Molina, Guillermo Menéndez Puente COMPROFES, 21-23 de noviembre de 2011
- Page 3 and 4: Nuestro contexto: IC Belgrado
- Page 5 and 6: Qué enseñamos Nuestra propuesta F
- Page 7 and 8: A U T O N O M Í A Teoría sociocon
- Page 9 and 10: A U T O N O M Í A Teoría sociocon
- Page 11 and 12: Las secuencias y géneros textuales
- Page 13 and 14: SECUENCIA TEXTUAL D E S C R I P T I
- Page 15 and 16: La secuenciación de las tareas Tar
- Page 17 and 18: Alumnos realizando tareas
- Page 19 and 20: Cómo trabajar con este cóctel en
- Page 21 and 22: El tratamiento de los objetivos ¿Q
- Page 23 and 24: El desmenuzamiento de objetivos TAR
- Page 25 and 26: Gramática - Ser + adjetivo - 3 per
- Page 27 and 28: La representación gráfica fija co
- Page 29 and 30: Metodología coherente Las ESETEs F
- Page 31 and 32: A U T O N O M Í A Teoría sociocon
- Page 33 and 34: La evaluación con portafolio porta
- Page 35 and 36: Plantilla de autoevaluación Alumna
- Page 37 and 38: La opinión de los alumnos “Cuand
- Page 39 and 40: La opinión de los profesores
<strong>Hacia</strong> <strong>una</strong> <strong>metodología</strong><br />
<strong>basada</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />
<strong>autonomía</strong> <strong>del</strong> <strong>alumno</strong><br />
Equipo doc<strong>en</strong>te <strong>del</strong><br />
Instituto Cervantes de Belgrado<br />
Sandra Rivas Agúndez, Ángels Ferrer Rovira, Aurora Navajas Algaba,<br />
Jesús Herrera González de Molina, Guillermo M<strong>en</strong>éndez Pu<strong>en</strong>te<br />
COMPROFES, 21-23 de noviembre de 2011
Nuestro contexto: IC Belgrado
Autonomía
Qué <strong>en</strong>señamos<br />
Nuestra propuesta<br />
Fom<strong>en</strong>tar <strong>la</strong> <strong>autonomía</strong><br />
Cómo lo <strong>en</strong>señamos
A<br />
U<br />
T<br />
O<br />
N<br />
O<br />
M<br />
Í<br />
A<br />
Teoría socioconstructivista<br />
Nuestra propuesta<br />
1. El P<strong>la</strong>n curricu<strong>la</strong>r <strong>del</strong> IC<br />
2. La programación de los cursos<br />
3. Los p<strong>la</strong>nes de c<strong>la</strong>se<br />
y <strong>la</strong>s actividades<br />
Adaptado de Van Lier (2004)
A<br />
U<br />
T<br />
O<br />
N<br />
O<br />
M<br />
Í<br />
A<br />
Teoría socioconstructivista<br />
Nuestra propuesta<br />
1. El P<strong>la</strong>n curricu<strong>la</strong>r <strong>del</strong> IC<br />
2. La programación de los cursos<br />
3. Los p<strong>la</strong>nes de c<strong>la</strong>se<br />
y <strong>la</strong>s actividades<br />
Adaptado de Van Lier (2004)
El proyecto curricu<strong>la</strong>r <strong>del</strong> c<strong>en</strong>tro<br />
MCER<br />
P<strong>la</strong>n Curricu<strong>la</strong>r<br />
<strong>del</strong> Instituto<br />
Cervantes<br />
(PCIC)<br />
Objetivos de<br />
apr<strong>en</strong>dizaje<br />
=<br />
Descritos <strong>en</strong> el PCIC<br />
objetivos g<strong>en</strong>erales<br />
Iguales para<br />
todos los c<strong>en</strong>tros<br />
Cervantes<br />
Objetivos de nivel<br />
Objetivos de curso<br />
Específicos <strong>del</strong> IC de<br />
Belgrado
A<br />
U<br />
T<br />
O<br />
N<br />
O<br />
M<br />
Í<br />
A<br />
Teoría socioconstructivista<br />
Nuestra propuesta<br />
1. El P<strong>la</strong>n curricu<strong>la</strong>r <strong>del</strong> IC<br />
2. La programación de los cursos<br />
3. Los p<strong>la</strong>nes de c<strong>la</strong>se<br />
y <strong>la</strong>s actividades
Las programaciones de los cursos<br />
PCIC Objetivos g<strong>en</strong>erales<br />
SECUENCIA<br />
TEXTUAL<br />
narrativa<br />
descriptiva<br />
instructiva<br />
argum<strong>en</strong>tantiva<br />
explicativa<br />
Objetivos de nivel<br />
OBJETIVOS DE CURSO<br />
=<br />
OBJETIVOS DE<br />
APRENDIZAJE<br />
GÉNEROS<br />
TEXTUALES<br />
formu<strong>la</strong>rio<br />
carta<br />
<strong>en</strong>cuesta<br />
e-mail<br />
artículo<br />
…
Las secu<strong>en</strong>cias y géneros textuales<br />
SECUENCIAS TEXTUALES<br />
(macrofunciones)<br />
Ti<strong>en</strong><strong>en</strong> características<br />
internas (estructura y<br />
gramática)<br />
No son exclusivas de un<br />
texto; se combinan<br />
Existe un número limitado<br />
(5-8)<br />
GÉNEROS TEXTUALES<br />
Ti<strong>en</strong><strong>en</strong> características<br />
externas (formato y contexto<br />
<strong>en</strong> que se utiliza)<br />
Su forma vi<strong>en</strong>e determinada<br />
por <strong>la</strong> cultura <strong>en</strong> <strong>la</strong> que se<br />
insertan<br />
Son ilimitados
¿Por qué los géneros textuales?<br />
“La vincu<strong>la</strong>ción <strong>en</strong>tre los géneros y <strong>la</strong>s situaciones<br />
comunicativas es es<strong>en</strong>cial, dado que los géneros<br />
funcionan como algo simi<strong>la</strong>r a un manual de<br />
urbanidad o instrucciones de protocolo […].<br />
Un escritor compet<strong>en</strong>te debe saber qué género<br />
exige <strong>la</strong> situación comunicativa <strong>en</strong> <strong>la</strong> que se<br />
<strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra inmerso, así como cuáles son <strong>la</strong>s<br />
conv<strong>en</strong>ciones sociales lingüísticas asociadas a<br />
este tipo de texto”.<br />
Montolío, E. (2009)
SECUENCIA<br />
TEXTUAL<br />
D<br />
E<br />
S<br />
C<br />
R<br />
I<br />
P<br />
T<br />
I<br />
V<br />
A<br />
Ejemplo <strong>del</strong> IC de Belgrado<br />
Curso A1.1<br />
OBJETIVOS DE APRENDIZAJE<br />
OBJETIVO DE APRENDIZAJE 1<br />
Soy capaz de producir TEXTOS DESCRIPTIVOS<br />
como CORREO ELECTRÓNICO o DIARIOS,<br />
proporcionando información sobre mí mismo y<br />
sobre mi <strong>en</strong>torno diario, concretam<strong>en</strong>te, de mis<br />
rutinas personales.<br />
OBJETIVO DE APRENDIZAJE 2<br />
Soy capaz de compr<strong>en</strong>der y producir o<br />
completar TEXTOS DESCRIPTIVOS como<br />
FORMULARIOS, dando información personal y<br />
describi<strong>en</strong>do el lugar al que voy de vacaciones y<br />
los objetos que necesito <strong>en</strong> mi viaje.<br />
GÉNERO TEXTUAL<br />
(TAREA)<br />
TAREA 1<br />
M<strong>en</strong>saje electrónico describi<strong>en</strong>do a<br />
<strong>una</strong> persona de mi <strong>en</strong>torno<br />
TAREA 2<br />
Diario <strong>en</strong> el que doy información<br />
sobre mí mismo y mi rutina diaria<br />
(personalidad, físico, rutinas…)<br />
TAREA 3<br />
Formu<strong>la</strong>rio <strong>en</strong> el que completo mis<br />
datos personales y describo mi<br />
destino de vacaciones y los objetos<br />
que voy a necesitar.<br />
Esteve, O. (2011)
Los paraguas <strong>en</strong> <strong>la</strong> programación<br />
Lección 1<br />
Objetivo de<br />
apr<strong>en</strong>dizaje 1<br />
Secu<strong>en</strong>cia: DESCRIPCIÓN<br />
de personas y hábitos<br />
Programación <strong>del</strong> curso A1.1<br />
Secu<strong>en</strong>cia: DESCRIPCIÓN<br />
Objetivo de<br />
apr<strong>en</strong>dizaje 2<br />
Secu<strong>en</strong>cia:<br />
DESCRIPCIÓN de<br />
personas, lugares y<br />
objetos<br />
Lección 2 Lección 5 Lección 3 Lección 4<br />
Tarea 1 Tarea 2<br />
Tarea 3<br />
Adaptado de Esteve, O. y Martín Peris, E. (2001)
La secu<strong>en</strong>ciación de <strong>la</strong>s tareas<br />
Tarea 1<br />
RETO 1<br />
COMPARTEN aspectos léxicos,<br />
gramaticales,… pero DIFIEREN <strong>en</strong> otros.<br />
Tarea 2<br />
Tarea 3<br />
Capacidad de producir<br />
textos descriptivos<br />
Esteve, O. y Martín Peris, E. (2011)
INPUT<br />
Lista de <strong>la</strong> c<strong>la</strong>se<br />
Carta<br />
Etc.<br />
INPUT<br />
Carta<br />
Conversación<br />
Etc.<br />
INPUT<br />
Ficha personal<br />
Postal<br />
Conversación<br />
Etc.<br />
Género textual <strong>del</strong> input<br />
≠<br />
género textual <strong>del</strong> output<br />
secu<strong>en</strong>cia<br />
textual<br />
Input ≠ output<br />
secu<strong>en</strong>cia<br />
textual<br />
OUTPUT<br />
Tarea 2: Diario<br />
OUTPUT<br />
Tarea 3: Formu<strong>la</strong>rio<br />
RETO 2<br />
OUTPUT<br />
Tarea 1: M<strong>en</strong>saje electrónico
Alumnos realizando tareas
A<br />
U<br />
T<br />
O<br />
N<br />
O<br />
M<br />
Í<br />
A<br />
Teoría socioconstructivista<br />
Nuestra propuesta<br />
1. El P<strong>la</strong>n curricu<strong>la</strong>r <strong>del</strong> IC<br />
2. La programación de los cursos<br />
3. Los p<strong>la</strong>nes de c<strong>la</strong>se<br />
y <strong>la</strong>s actividades
Cómo trabajar con este cóctel <strong>en</strong> el<br />
au<strong>la</strong><br />
objetivo de apr<strong>en</strong>dizaje<br />
cont<strong>en</strong>idos<br />
secu<strong>en</strong>cias<br />
tareas<br />
géneros textuales<br />
objetivo de <strong>la</strong> actividad
Objetivos<br />
Los objetivos<br />
de apr<strong>en</strong>dizaje<br />
de <strong>una</strong> unidad<br />
de <strong>una</strong> actividad de c<strong>la</strong>se<br />
de <strong>una</strong> tarea final<br />
de …
El tratami<strong>en</strong>to de los objetivos<br />
¿Qué cosas ya sé?<br />
1. Compartidos con los <strong>alumno</strong>s<br />
desde el principio<br />
Base de trabajo común<br />
¿Qué me queda por<br />
apr<strong>en</strong>der?<br />
AUTONOMÍA
El tratami<strong>en</strong>to de los objetivos<br />
2. Desm<strong>en</strong>uzados<br />
L<strong>en</strong>guaje compartido con el <strong>alumno</strong>
El desm<strong>en</strong>uzami<strong>en</strong>to de objetivos<br />
TAREA 1<br />
Escribir un<br />
correo electrónico<br />
describi<strong>en</strong>do <strong>la</strong>s<br />
personas de<br />
mi <strong>en</strong>torno<br />
Re<strong>la</strong>cionado con el objetivo de apr<strong>en</strong>dizaje 1:<br />
Soy capaz de producir TEXTOS DESCRIPTIVOS como CORREO<br />
ELECTRÓNICO o DIARIOS, proporcionando información sobre mí<br />
mismo y sobre mi <strong>en</strong>torno diario, concretam<strong>en</strong>te, de mis rutinas<br />
personales.<br />
Soy capaz de decir cuántos<br />
años ti<strong>en</strong>e <strong>una</strong> persona de mi <strong>en</strong>torno.<br />
Soy capaz de describir cómo es<br />
físicam<strong>en</strong>te <strong>una</strong> persona de mi <strong>en</strong>torno.<br />
Soy capaz de describir cómo es<br />
<strong>la</strong> personalidad de <strong>una</strong> persona de mi <strong>en</strong>torno.<br />
Soy capaz de hab<strong>la</strong>r de <strong>la</strong>s aficiones<br />
y prefer<strong>en</strong>cias de <strong>una</strong> persona de mi <strong>en</strong>torno.
Tareas con objetivos<br />
desm<strong>en</strong>uzados
Gramática<br />
- Ser + adjetivo<br />
- 3 persona verbos<br />
vivir, l<strong>la</strong>marse, ser<br />
- Vivir <strong>en</strong> + nombre<br />
país o ciudad<br />
- Ser de + nombre<br />
país o ciudad<br />
- T<strong>en</strong>er + números<br />
- Posesivos<br />
-…<br />
Ortografía<br />
- Mayúscu<strong>la</strong>s<br />
-Puntuación<br />
Los SCOBAs<br />
P<strong>la</strong>smación visual de cont<strong>en</strong>idos desm<strong>en</strong>uzados<br />
SCOBA<br />
[Schema for Complete<br />
Ori<strong>en</strong>ting Basis for an<br />
Action]<br />
Tarea 1<br />
Escribir un<br />
correo electrónico<br />
describi<strong>en</strong>do <strong>la</strong>s<br />
personas de<br />
mi <strong>en</strong>torno<br />
Léxico<br />
-Aspecto físico: Guapo,<br />
feo, gordo, <strong>del</strong>gado,…<br />
- Personalidad: Simpático,<br />
antipático, optimista,…<br />
-Nacionalidades: serbio,…<br />
- Países: Francia<br />
- Re<strong>la</strong>ciones: amigo,<br />
Vecino, padre, madre,...<br />
-…<br />
Estrategias<br />
- Respetar <strong>la</strong>s partes de<br />
un correo<br />
- Estructurar conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te<br />
<strong>la</strong>s ideas<br />
- Darle al texto el formato<br />
que le corresponde<br />
-…
SCOBA
La repres<strong>en</strong>tación<br />
gráfica fija cont<strong>en</strong>idos<br />
¿Por qué usar SCOBAs?<br />
SCOBA<br />
Acompaña al<br />
estudiante durante el<br />
proceso de apr<strong>en</strong>dizaje<br />
y hacia el objetivo<br />
AUTONOMÍA
Responsabilidad<br />
<strong>del</strong> profesor<br />
id<strong>en</strong>tificar lo que se<br />
sabe y lo que no<br />
El s<strong>en</strong>tido de todo esto<br />
estrategia<br />
id<strong>en</strong>tificar objetivo<br />
Responsabilidad<br />
<strong>del</strong> <strong>alumno</strong><br />
apropiarse de<br />
nuevos cont<strong>en</strong>idos
Metodología coher<strong>en</strong>te<br />
Las ESETEs<br />
Fase 1 E Experi<strong>en</strong>cias previas (Erfahrung<strong>en</strong>)<br />
Fase 2<br />
Fase 3<br />
S Estructurar (Strukturier<strong>en</strong>)<br />
E Enmarcar (Einrahm<strong>en</strong>)<br />
T Teoría (Theorie)<br />
E<br />
Experi<strong>en</strong>cias nuevas (Erfahrung<strong>en</strong>)
Secu<strong>en</strong>cia ESETE<br />
Manual de trabajo <strong>del</strong> c<strong>en</strong>tro: N. SANS & E. MARTIN PERIS. G<strong>en</strong>te 1. Editorial Difusión.
A<br />
U<br />
T<br />
O<br />
N<br />
O<br />
M<br />
Í<br />
A<br />
Teoría socioconstructivista<br />
Nuestra propuesta<br />
1. El P<strong>la</strong>n curricu<strong>la</strong>r <strong>del</strong> IC<br />
Práctica<br />
2. La programación de los cursos<br />
3. Los p<strong>la</strong>nes de c<strong>la</strong>se<br />
y <strong>la</strong>s actividades<br />
continuada
¿Y cómo se combina todo esto<br />
con <strong>la</strong> evaluación?
La evaluación con portafolio<br />
portafolio
OBJETIVO DE<br />
APRENDIZAJE<br />
Soy capaz de<br />
producir<br />
TEXTOS<br />
DESCRIPTIVOS<br />
como CORREO<br />
ELECTRÓNICO<br />
o DIARIOS,<br />
proporcionand<br />
o información<br />
sobre mí mismo<br />
y sobre mi<br />
<strong>en</strong>torno diario,<br />
concretam<strong>en</strong>t<br />
e, de mis<br />
rutinas<br />
personales.<br />
La parril<strong>la</strong> de autoevaluación<br />
OBJETIVOS<br />
DESMENUZADOS<br />
Soy capaz de decir mi<br />
nombre<br />
Soy capaz de hab<strong>la</strong>r de<br />
mi familia<br />
Soy capaz de hab<strong>la</strong>r de lo<br />
que hago un día normal<br />
Soy capaz de …<br />
EVIDENCIAS<br />
Docum<strong>en</strong>to 1: lista de<br />
c<strong>la</strong>se<br />
Docum<strong>en</strong>to 2: árbol<br />
g<strong>en</strong>ealógico<br />
Docum<strong>en</strong>to 3: respuesta a<br />
<strong>la</strong> carta de Arturo<br />
(ejercicio <strong>del</strong> libro)<br />
Docum<strong>en</strong>to 4: …<br />
Docum<strong>en</strong>to 5: …<br />
ESPACIO PARA EL/LA<br />
PROFESOR/A<br />
☺
P<strong>la</strong>ntil<strong>la</strong> de autoevaluación<br />
Alumna con su portafolio
¿Por qué nos decantamos por esta forma<br />
de trabajar?<br />
Se evalúa por<br />
COMPETENCIAS<br />
Se sirve<br />
constantem<strong>en</strong>te de<br />
herrami<strong>en</strong>tas y<br />
estrategias para<br />
despertar <strong>la</strong><br />
CONCIENCIA <strong>del</strong><br />
<strong>alumno</strong> sobre QUÉ<br />
SABE y lo que DEBE<br />
SABER.<br />
Se parte de los<br />
GÉNEROS<br />
TEXTUALES como<br />
base de <strong>la</strong>s<br />
programaciones<br />
Se trabaja siempre<br />
desde <strong>una</strong> BASE<br />
COMPARTIDA con el<br />
ALUMNO
La opinión de los <strong>alumno</strong>s<br />
“Cuando hab<strong>la</strong>mos de <strong>la</strong> organización de <strong>la</strong>s<br />
c<strong>la</strong>ses, que también esto es <strong>una</strong> parte<br />
muy importante <strong>del</strong> apr<strong>en</strong>dizaje, es<br />
necesario que conozcamos bi<strong>en</strong> a<br />
nuestros profesores y ellos a nosotros.<br />
Nosotros t<strong>en</strong>emos <strong>una</strong>s expectativas de<br />
los profesores, igual que ellos pued<strong>en</strong><br />
t<strong>en</strong>er<strong>la</strong>s sobre nosotros. Y a partir de esto,<br />
ellos también pued<strong>en</strong> auto-evaluarse y<br />
progresar <strong>en</strong> su profesión. También nos<br />
ponemos de acuerdo <strong>en</strong> qué es lo que se<br />
espera de nosotros y <strong>en</strong> <strong>la</strong> forma <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />
que se organiza el curso. Es decir,<br />
sabemos bi<strong>en</strong> cuáles son los objetivos de<br />
<strong>la</strong> tarea y qué es lo que debemos<br />
conseguir todos después de cada test, los<br />
<strong>alumno</strong>s y los profesores, y creo que hasta<br />
ahora esto ha funcionado muy bi<strong>en</strong>. Lo<br />
que he escuchado de otros estudiantes,<br />
es que todos están cont<strong>en</strong>tos, y espero<br />
que los profesores también lo estén”<br />
Niko<strong>la</strong>, A1
La opinión de los <strong>alumno</strong>s<br />
“y siempre se repit<strong>en</strong> cosas, lo que hicimos ayer se<br />
repite y los días sigui<strong>en</strong>tes, se usan <strong>la</strong>s mismas<br />
pa<strong>la</strong>bras y se añad<strong>en</strong> nuevas. Así que, quieras o no,<br />
siempre ti<strong>en</strong>es que repetir y revisar lo que apr<strong>en</strong>diste<br />
durante <strong>la</strong>s c<strong>la</strong>ses anteriores”<br />
Katarina, A1
La opinión de los profesores
Muchísimas gracias<br />
acbel@cervantes.es