KARDABERAZ BILDUMA - 2 9 - Euskerazaintza

I. D I D A K T I K A 89
*jf •jr -ff
Berezkoa al da, ala fonetismoz sortua, -en forma? nuen, zuen? Pentsatzekoa
bait da, fonetismoz sortua dala eta ez berez.
Izan ere, fonetismoz, garbi-garbi, -e biurtzen dira, u edo i baten
ondoren datozen berezko -a formak: burua, burue; begia, begie; laguna,
lagune; egiña, egirae.Ez bait da gertatzen, ordea, alderantzira,
berez -e diranak, -a biurtzerik...
Ikusi ditzagun argiago adibide batzuek aditz-jokuan :
/ baten ondoren datorren a, e biurtzen da adibide auetan :
esan nikan nik
esan niken nik;
esan niñan nik
esan niñen nik.
Zein da emen forma jatorra?
Berdin esan bait liteke, u baten ondoren datorren a'rentzat: e
biurtzen dala, alegia. Ikus :
ez ukan esan ik
ez uken esan ik;
ez unan esan ik
ez unere esan ik;
Berriz ere galdera bera egin bait genezake: zein da emen forma
jatorra? zein, fonetismoa?
Au da gai ontan nere arrazoibidea : dilema garbi-garbia :
Edo-ta -e forma da, -a formaren fonetismoa; edo-ta, kontrara, -a
forma da -e'ren fonetismoa. Ez bait da, ordea, iñor, -a, -e'ren fonetismoa
dala esango duanik. Nuen da, beraz, nuan'en fonetismo, eta ez alderan
zira.
Forma jatorrak, beraz, nuan, uan (ukan, unan), zenduan, zuan eta
genduan, dira; eta ez nuen, zenduen, zuen; genduen...
•Jr •Tf'
FONETISMOAREN baldintzari dagokionez ere, beraz, arrazoibidea,
-a formaren alde dago, eta -e formaren aurka.