KARDABERAZ BILDUMA - 2 9 - Euskerazaintza

38 MANUEL DE LEKUONA.-—OBRAS COMPLETAS
kera "guztia". Idazleetan ezin ikasi ditekela Euskeraren izaera betea.
Idazleai, izkuntza mintzatuaren detalle asko, eskuetatik igertzeke joan
zaiela.
Gaur garrantzi aundia ematen zaio, "Klasikoak" irakurtzeari. Ez
dago gaizki. Bear bada, izan degu aldi bat, XVII, XVIII ta XIX gizaldiko
gure Klasikoak baztarturik euki izan dituguna, lexiko erdal-kutsuduna
zutelako-edo. Orain, berriz, Idazle zaarren irakurtzeari eman nai
diogu garrantzirik aundiena. Ez dago gaizki, bañan, ez degu aaztu bear,
gure Klasikoai, Euskera mintzatuaren zenbait detallek iges-egin diela,
igertzeke iges-egin. Arestian ikusi degun bait ori dago esaten.
Eta ez da arritzeko, alde batetik. Gure Klasikoak, idazterakaan,
beren ideiak erdal-iturrietan edaten zituzten; eta beren Gramatika bera
ere, erderazko Gramatiketan —Latin-grekoan— kalkatua egin oi zuten.
Eta, erderazko textoetan eta erderazko Gramatikaetan arkitzen etzuten
zenbait gure Euskeraren detalleri etzioten jaramonik, etzioten kasurik
egiten. Ori gertatu bide zitzaion Larramendi'ri gure bait orrekin.
Itz bitan: Euskera osorik ikasi nai duanak, Klasikoak irakurriaz
gañera, Peru Abarkaren Basarteko Unibertsidadera joan bearra daukala :
buru-belarri baserri-baserrian sartu bearra.
Bañan jarrai dezagun aurrera.
Aita Larramendi'ren Gramatika ta Iztegia askotan aipatzen ditu gure
A. Kardaberatz'ek bere Liburuan; aipatu eta "goraipatu" ere bai.
Jesuita biok jenioz oso elkarren bestelakoak ziralarik, gure A. Agustin'ek,
beti ere, itzal ta maitasun aundiz aipatzen du bere erdi-erritar zuan A.
Larramendi. A. Larramendi eta, esan degun bezela, aren bi lan bikain,
Gramatika ("El imposible vencido") eta Iztegia ("Diccionario trilingiie")
askotan goraipatzen ditu.
Bañan, dana-dala, eta biok gramatikaz ari ziran arren, gure A. Agustin'en
"Euskeraren berri onak" eta A. Larramendi'ren Gramatikak, alde
aundia dute elkarren artean : A. Manuel'en Gramatica erderaz dago; A.
Agustin'ena, euskeraz...
Ba dirudi, gure ernaniarrak, euskera edozein jakintza-gaitarako, edozein
erdera bezain egokia dala, praktikan eta ibillian erakutsi nai ziela
bere denborako euskaldunai. Ez du ortarako luze idazten; bañan bai,
bere elburu ortara iristeko naikoa, Euskeraren egokitasun ori edozeiñi
sinistarazteko, alegia, Gero ikusiko degu obeto, ortarako zenbait deta-