KARDABERAZ BILDUMA - 2 9 - Euskerazaintza

14 MANUEL DE LEKUONA. OBRAS COMPLEIAS
* * *
—Zu eta —k edo —n oieri, senbait Gramatika-zalek "dativo étíco"
ezan izan dio. Nik uste, "dativo" ez baño, "vocativo" dala obeto.
"Vocativo" deritzan ori, orretarako da izkuntzetan : gurekin izketan
ari danari aitornen egiteko, edo-ta "dei-egiteko" (vocare, vocativum).
Latiñezko edo grekozko izen-jokuan, deklinabidean, dei-egite ori atzizki—
sufijo baten bitartez egin oi da : Domine, Eyrie...
Euskeraz, gauza bera, izenaren ondotik "ori" bat ipiñiaz egin oi
degu "Ori" orrek, norbaitekin izketan ari (gerala) naizela adierazten du;
adibidez :
María : nora zoaz,
eder galant ORI?
"Ori" orixe da, gure vocativoaren —gure deikiaren— ezaugarria,
adierazgarria : gure deiki jatorra. Latiñez, atzizki sufijo baten bitartez
egin oi dana; guk euskeraz, "ori" bat izketa-lagunaren izenari ondotik
ipiñiaz egin oi deguna.
* * *
Bañan, ez bait da ori bakarrik ere.
Erderaren vocativoa, izen-jokuaren ale bat da, ale bat bakarra, erderaz
caso bat esan oi dana. Euskeraz, ordea, ez bait da caso bat bakarrik,
caso-illara osoa baizik, bere nominativo, dativo, acusativo etab. Ez
da caso bat, izketako malla berezi bat baizik. Begira :
María : nora zoaz, eder galant ORI?
María : zer nai dezu, eder galant ORREK?
María : nik zer egin, eder galant ORRI? Etab.
Itz bitan : ORI ori, berez, izen-orde demostrativo dalarik, vocativo
deiki biurtu zaigula, bere jokoera esoarekin.
Olakoxe garrantzi berezia ematen dio Euskerak alkarrizketari —gure
"individualismoa" gora-bera— alde batetik, aditzaren jokaeran, jokae-