40. Escritos varios - Biblioteca Católica Digital
40. Escritos varios - Biblioteca Católica Digital
40. Escritos varios - Biblioteca Católica Digital
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
648 Las Retractaciones<br />
la triste condición de nuestra naturaleza vino, con razón, del<br />
pecado original. He dicho también: «no debe ser objeto de<br />
culto y sí completamente rechazado todo lo que ven los ojos<br />
mortales, todo lo que perciben los sentidos» 8 , y debería decir:<br />
«todo lo que perciben los sentidos del cuerpo mortal», porque<br />
también está el sentido del alma 9 ; pero entonces hablaba según<br />
la costumbre de aquellos que llaman sentidos solamente a los<br />
del cuerpo, y sensibles sólo a las cosas corporales. Y al hablar<br />
de este modo sólo resulta algo claro para los que emplean esa<br />
frase.<br />
También dije: «¿qué te parece que es vivir felizmente sino<br />
vivir conforme a lo más noble que hay en el hombre?» 10 Y<br />
poco más adelante, al explicar lo de «qué hay más noble en el<br />
hombre», añado: «¿quién dudará de que nada hay mejor en el<br />
hombre que aquella parte del alma a cuyo señorío debe obedecer<br />
todo lo demás que hay en el hombre?» Pues, para que<br />
no me pidas otra definición, esta parte puede llamarse «sentido<br />
del alma o razón» 11 . Esto es verdad: que en la naturaleza<br />
humana nada hay mejor que el sentido del alma o la razón.<br />
Pero no ha de vivir según su natural el que quiera vivir felizmente;<br />
de lo contrario, vive según el hombre, cuando debe<br />
vivir según Dios para poder llegar a ser feliz. Para alcanzar la<br />
felicidad, nuestro espíritu no debe sentirse satisfecho de sí<br />
mismo, sino sometido a Dios.<br />
Itemque illic quod dixi: Nihil omnino colendum esse, totumque abiciendum<br />
quidquid mortalibus oculis cernitur, quidquid idlus sensus [586] attingit (Ibid.,<br />
n. 3), addenda erant verba, ut diceretur: quidquid mortalis corporis ullus sensus<br />
attingit; est enim sensus et mentís (cf. Tob 2,10-11; 4; Ps 12,4;<br />
Eph 1,18). Sed eorum more tune loquebar, qui sensum non nisí corporis<br />
dicunt, et sensibilia non nisi corporalia. Itaque ubicumque sic locutus sum,<br />
parum est ambiguitas evitata, nisi apud eos quorum consuetudo est locutionis<br />
huius. ítem dixi: Quid censes aliud esse beate vivere, nisi secundum id quod in<br />
homine optimum est, vivere? Et quid dixerim: in hotnine esse optimum, paulo<br />
post explícans: Quis, inquam, dubitaverit, nihil esse aliud hominis optimum,<br />
quam eam partem animi, cui dominanti obtemperare convenit cetera quaeque<br />
in homine sunt? Haec autem, ne aliam postules definitionem, mens (14) aut<br />
ratio dici potest (I 2,5). Hoc quidem verum est; nam quantum attinet<br />
ad hominis naturam, nihil est in eo melius quam mens et ratio, sed non<br />
secundum ipsam debet vivere, qui beate vult vivere, alioquin secundum homínem<br />
vivit, cum secundum Deum vivendum sit (cf. 1 Petr 4,6), ut possit<br />
s S. AUG., De duabus animabus 2,2,3; cf. PLATO, De república 533d; PLOTINUS, Enead.<br />
6,8(39) 19; ORÍGENES, De principas 1,1,7.<br />
9 Ibid., De ordine 2,4,11; Soliloquia 1,6,12.<br />
10 Ibid., Contra Acad. 2,5; De moribus Ecclesiae catholicae et de moribus manichaeo-<br />
rum. 11 Ibid.<br />
Libro I, 1 649<br />
Respondiendo a mi interlocutor he dicho también: «ciertamente<br />
no está equivocado; y desearía de corazón que el pronóstico<br />
te sirva para el futuro» 12 . Aunque esto no lo dije en<br />
serio, sino de broma, sin embargo no quisiera emplear más esa<br />
palabra, puesto que no recuerdo haber leído pronóstico ni en<br />
nuestras Sagradas Escrituras ni en los escritos de comentarista<br />
eclesiástico alguno, aunque se llame abominación la que se<br />
encuentra con frecuencia en los libros divinos.<br />
3. En el libro segundo es completamente inútil y estúpida<br />
«la fabulilla sobre la Filocalia y la Filosofía como hermanas<br />
gemelas, engendradas de un mismo padre» 15 . Porque o la<br />
llamada Filocalia es una broma y, por tanto, de ningún modo<br />
gemela de la Filosofía; o, si hay que respetar este nombre,<br />
porque en latín significa el amor de la belleza, y designa la<br />
verdadera y suma belleza de la sabiduría, Filocalia es en las<br />
cosas incorpóreas y supremas lo mismo que Filosofía; y en<br />
manera alguna son como dos hermanas. En otro pasaje, tratando<br />
del alma, dije: «regresará más segura al cielo» 14 . Debería<br />
haber dicho con más propiedad «irá», en vez de «regresará»,<br />
porque hay quienes piensan que las almas humanas<br />
caídas o arrojadas del cielo por sus pecados están encerradas<br />
en los cuerpos mortales 15 . Pero no he dudado en decirlo,<br />
ad beatitudinem pervenire; propter quam consequendam non seipsa debet<br />
esse contenta, sed Deo mens nostra subdenda est. ítem respondens ei, cum<br />
quo disputabatur: Hic plañe, inquam, non erras; auod ut tibi ornen sit ad<br />
reliqua, libenter optaverim (I 4,11). Hoc licet non serio, sed ioco dictum sit,<br />
nollem tamen eo verbo uti. Ornen quippe me legisse non recoló, sive in sacris<br />
Litterís nostris (cf. 3 Reg 20,33), sive in sermone cuiusquam ecclesiastici<br />
disputatoris: quamvis abominatio inde sit dicta, quae in divinis Libris assidue<br />
reperitur.<br />
3. In secundo autem libro prorsus inepta est et insulsa illa quasi fábula<br />
de Philocalia et Philosophia, quod sint germanae et eodem párente procreatae<br />
(II 3,7). Aut enim philocalia quae dicitur, non nisi in nugis est, et<br />
ob hoc philosophiae nulla ratione (15) germana, aut si propterca est hoc<br />
nomen honorandum, quia latine interpretatum, amorem significat pulchritudinis,<br />
et est vera ac summa sapientiae pulchri[587]tudo; eadem ipsa est<br />
in rebus incorporalibus atque summis philocalia quae philosophia, ñeque<br />
ullo modo sunt quasi sórores duae. Alio loco de animo, cum agerem dixi:<br />
Securior rediturus in caelum (II 9,22). Iturus autem, quam, rediturus dixissem<br />
12 Ibid., Contra Acad. 1,4. El empleo de la palabra «ornen» (pronóstico) no le agrada<br />
a San Agustín porque no lo encuentra en la Biblia según los LXX que suele citar,<br />
aunque sabe y acepta que viene en la Vulgata de San Jerónimo; 3 Reg 20,33.<br />
13 Ibid., 2,3,7.<br />
11 Ibid., 2,9,22.<br />
15 Ibid., Epist. 166,27; cf. PLOTINUS, Ennead. 4,8(6); POKPHIKIUS en S. AUG., De Civ.<br />
Dei 10,30; 22,27; ORÍGENES, De principas 1,6,2-3.