40. Escritos varios - Biblioteca Católica Digital
40. Escritos varios - Biblioteca Católica Digital
40. Escritos varios - Biblioteca Católica Digital
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
644 Las Retractaciones<br />
2. Que cada cual tome como quiera lo que hago; a mí<br />
en este caso me ha convenido tener presente aquella sentencia<br />
del Apóstol donde dice: Si nos juzgamos a nosotros mismos,<br />
no seremos juzgados por el Señor. Y también lo que está<br />
escrito: En mucho hablar no faltará pecado, me aterra muchísimo,<br />
no por que haya escrito mucho, o porque muchas cosas<br />
que yo no he dictado, sin embargo, también han sido escritas<br />
como dichas por mí. Y lejos de mí llamar palabrería a las<br />
palabras necesarias, cualquiera que sea su multitud y prolijidad.<br />
Sino que temo precisamente esta sentencia de la Escritura<br />
Santa porque de tantas discusiones mías, sin duda que se<br />
pueden recoger muchas frases, que, aunque no sean falsas, sí<br />
pueden parecerlo o ser tenidas como inútiles. Pues ¿a quién<br />
de sus fieles no ha aterrado el Señor cuando dice: De toda<br />
palabra ociosa que dijere el hombre dará cuenta en el día del<br />
juicio? De donde también su apóstol Santiago dice: que todo<br />
hombre sea pronto para escuchar y tardo para hablar. Y en otro<br />
lugar añade: No queráis haceros muchos los maestros, hermanos<br />
míos, sabiendo que seréis juzgados más severamente. Porque<br />
todos faltamos muchas veces. Si alguno no falta al hablar,<br />
ése es un hombre perfecto. Yo no me atribuyo tanta perfección,<br />
ni siquiera ahora que ya soy viejo, mucho menos cuando<br />
de joven comencé a escribir o a hablar al pueblo. Y tanta<br />
responsabilidad me echaban que, cuando había que hablar al<br />
pueblo en cualquier parte, estando yo presente, rarísima era<br />
(8) 2. Sed, ut volet, quisque accipiat hoc quod fació; me tamen apostolicam<br />
illam sententiam et in hac re oportuit intueri, ubi ait: Si nos ipsos<br />
iudkaremus, a Domino non iudicaremur (1 Cor 11,31). Illud etiam quod<br />
scriptum est: Ex multiloquio non effugies peccatum (Prov 10,19), terret me<br />
plurimum; non quia multa scripsi, vel quia multa etiam, quae dictata non sunt,<br />
tamen a me dicta conscripta sunt (absit enim ut multiloquium deputem,<br />
quando necessaria dícuntur, [584] quantalibet sermonum multitudine ac<br />
prolixitate dicantur): sed istam sententiam Scripturae sanctae propterea timeo,<br />
quia de tam multis disputationibus meis sine dubio multa colligi possunt, quae<br />
si non falsa, et certe videantur, sive etiam convincantur non necessaria. Quem<br />
vero Christus fidelium suorum non terruit, ubi ait: Omne verbum otiosum<br />
quodcumque dixerit homo, (6) reddet pro eo rationem in die iudicii? (Mat<br />
12,36). Unde et eius apostolus Iacobus: Sit, inquit, omnis homo velox ad<br />
audiendum, tardus autem ad loquendum (Iac 1,19). Et alio loco: Nolite, inquit,<br />
plures magistri (9) fieri, fratres mei, scientes quoniam maius iudicium sumitis.<br />
In multis enim offendimus omnes. Si quis in verbo non offendit, hic perfectus<br />
est vir (Ib 3,1-2). Ego mihi hanc perfectionem nec nunc arrogo, cum iam sim<br />
senex: quanto minus cum iuvenis coepi scribere, vel apud populos dícere;<br />
tantumque mihi tributum est, ut ubicumque me praesente loqui opus esset ad<br />
populum, rarissime tacere atque alios audire permitterer, et esse velox ad<br />
audiendum, tardus autem ad loquendum. Restat igitur ut me ipse iudicem sub<br />
Prólogo 645<br />
la vez que se me permitía callar y escuchar a los demás, y ser<br />
pronto para oír y tardo para hablar. Me queda, por lo tanto,<br />
juzgarme a mí mismo a los pies del único Maestro, cuyo juicio<br />
sobre mis faltas quiero evitar. Porque entiendo que entonces<br />
llegan a ser muchos los maestros, cuando existen pareceres<br />
diversos y opuestos entre sí. Mas cuando todos coinciden y<br />
dicen la verdad, entonces no se apartan del magisterio del<br />
único Maestro verdadero. En cambio, faltan, no cuando hablan<br />
mucho de El, sino cuando añaden algo de su cosecha.<br />
Sin duda que, de este modo, de la palabrería pasan también<br />
a la falsedad.<br />
3. Por otra parte, además he querido escribir esta obra<br />
para ponerla en manos de los hombres, a quienes no puedo<br />
reclamar los libros que he publicado para corregirlos. Tampoco<br />
omito las obras que escribí cuando, siendo aún catecúmeno<br />
y, dejada toda esperanza terrena que ambicionaba, todavía<br />
estaba hinchado con los gustos literarios del siglo, porque aquellos<br />
escritos llegaron también a conocimiento de copistas y lectores,<br />
y son leídos con provecho, si se les disculpa algunas<br />
faltas, o con tal de no adherirse a ellas cuando no se las disculpa.<br />
Por todo lo cual, quienquiera que los lea, que no me imite<br />
en mis errores, sino en mi progreso hacia lo mejor. Porque<br />
quien lea mis opúsculos por el orden en que los escribí, encontrará<br />
tal vez cómo he ido progresando al escribirlos. Y para que<br />
lo pueda comprobar, en lo posible procuraré que llegue a conocer<br />
ese mismo orden en esta obra 5 .<br />
[585] magistro uno (cf. Mt 23,8), cuius de offensionibus meis iudicium evadere<br />
cupio. Magistros autem plures tune fieri existimo, cum diversa atque<br />
inter se adversa sentiunt. Cum vero idipsum dicunt omnes (cf. 1 Cor 1,10),<br />
et verum dicunt, ab unius veri magistri magisterio non recedunt. Offendunt<br />
autem, non cum illius multa dicunt, sed cum addunt sua (cf. lo 8,44). Sic<br />
quippe incidunt ex multñoquio etiam in falsiloquium.<br />
3. Scribere autem ista mihi placuit, ut haec emittam in manus hominum,<br />
a quibus ea quae iam edidi, revocare emendanda non possum. Nec<br />
illa sane praetereo, quae catechumenus iam, licet relicta spe quam [586]<br />
terrenam gerebam, sed adhuc secularium litterarum inflatus consuetudine<br />
scripsi, quia et ipsa exierunt in notítiam describentium atque legentium,<br />
et leguntur utiliter, si nonnullis ignoscatur; vel si non ignoscatur, non tamen<br />
inhaereatur erratis. Quapropter quicumque ista lecturi sunt, non me imitentur<br />
errantem, sed in melius proficientem. Inveniet enim fortasse quo(7)modo<br />
scribendo profecerim, quisquís opuscula mea, ordine quo scripta sunt, legerit.<br />
Quod ut possit, hoc opere, quantum potero, curabo ut eumdem ordinem<br />
noverit.<br />
' «Confieso que me esfuerzo por pertenecer al número de aquellos que escriben<br />
progresando y progresan escribiendo... Dios me otorgue lo que deseo, a saber, recoger