12.06.2013 Views

40. Escritos varios - Biblioteca Católica Digital

40. Escritos varios - Biblioteca Católica Digital

40. Escritos varios - Biblioteca Católica Digital

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

94 Ochenta y tres cuestiones diversas<br />

mismos seres racionales insensatos. Como tampoco puede usar<br />

de una cosa si ignora el fin para el que ha sido ordenada, y<br />

nadie puede saberlo si no es sabio. Por lo cual suele decirse<br />

con toda razón que abusan los que no usan correctamente. En<br />

efecto, lo que se usa mal no aprovecha a nadie, y lo que no<br />

aprovecha, evidentemente, no es útil. Pues todo lo que es útil,<br />

es útil para usarlo, y así nadie usa sino lo que es útil. Luego<br />

no usa todo el que usa mal.<br />

En consecuencia, la razón perfecta del hombre, que se llama<br />

virtud 94 , en primer lugar usa de sí misma para conocer a Dios,<br />

de manera que goce de Aquel que también la hizo a ella; además,<br />

se sirve de los otros animales racionales para formar la sociedad,<br />

y de los irracionales para ejercer su autoridad; incluso<br />

ordena la propia vida a ese fin para gozar de Dios, pues así ella<br />

es feliz. Ella usa también de sí misma. Que inaugura ciertamente<br />

la miseria por medio de la soberbia, si se ordena a sí misma y no<br />

a Dios. Usa también de algunos cuerpos para animarlos y hacer<br />

el bien —así usa, por ejemplo, de su propio cuerpo—, de otros<br />

para aceptarlos o desecharlos por la salud, bien para tolerarlos<br />

por la paciencia, bien para ordenarlos por la justicia, bien para<br />

investigarlos cuidadosamente por alguna enseñanza de la verdad.<br />

También usa de todo eso de lo que se abstiene por la templanza.<br />

Ella, pues, usa de todo, tanto de lo sensible como de lo<br />

no sensible, sin que haya una tercera categoría. Además juzga de<br />

todo lo que ella usa. Únicamente no juzga de Dios, porque juzga<br />

de todo según Dios. Tampoco usa de Dios, sino que goza de<br />

quam potest scire nisi sapiens. Quare abuti rectius, díci solent, qui non bene<br />

utuntur. Non enim [20] cuiquam prodest id quo male utitur; et quod non<br />

prodest, non utique utile est. Utile autem quidquid est, utendo est utile: ita<br />

nemo utitur nisi utili. Non ergo utitur, quisquis male utitur. Perfecta igitur<br />

hominis ratio, quae virtus vocatur, utitur primo se ipsa ad intellegendum<br />

Deum, ut eo fruatur a quo etiam facta est. Utitur autem ceteris ratíonalibus<br />

animantibus ad societatem, irrationalibus ad eminentiam. Vitam etiam suam<br />

ad id refert, ut fruatur Deo: ita enim beata est. Ergo et se ipsa utitur; quae<br />

profecto inchoat miseriam per superbiam, si ad se ipsam, non ad Deum<br />

referatur. Utitur etiam corporibus quibusdam vivificandis ad beneficentiam;<br />

sic enim utitur suo corpore: quibusdam assumendis vel respuendis ad valetudinem,<br />

quibusdam tolerandis ad patientiam, quibusdam ordinandis ad iustitiam,<br />

quibusdam considerandis ad aliquod veritatis documentum: utitur etiam<br />

iis a quibus se abstinet, ad temperantiam. Ita ómnibus et sensis et non sensis<br />

utitur; nec aliquid tertium est. Iudicat autem de ómnibus quibus utitur: de<br />

solo Deo non iudicat, quia secundum Deum de ceteris iudicat; nec eo utitur,<br />

94 Cf. CICERO, De fin. 5,38. Antecedentes de esta doctrina se encuentran ya en el<br />

estoicismo; pero Agustín supo precisar la relación medio-fin, cuyo descanso y gozo está<br />

en Dios.<br />

Cuestiones 30-31 95<br />

El. En efecto, Dios no debe ser ordenado a otra cosa alguna,<br />

porque todo lo que debe ser ordenado a otra cosa es inferior a<br />

aquello a lo que debe ser ordenado, y no hay cosa alguna superior<br />

a Dios, no por el espacio, sino por la excelencia de su<br />

naturaleza 95 . Luego todo lo que ha sido creado, para el uso del<br />

hombre ha sido creado. Porque la razón, que le ha sido dada al<br />

hombre, usa de todo por el juicio. Además, antes de la caída no<br />

usaba por tolerancia, ni usa después de la caída, sino una vez<br />

convertido ya en amigo de Dios, en cuanto es posible, y todavía<br />

antes de la muerte del cuerpo, porque es servidor de buen<br />

grado % .<br />

CUESTIÓN 31<br />

OPINIÓN DE CICERÓN SOBRE LA DIVISIÓN Y DEFINICIÓN<br />

DE LAS VIRTUDES DEL ALMA 97<br />

(Testimonios de esta cuestión: S. Auc, Retract. 1,26,31; S. Possm.,<br />

Indic. 10,12; S. Auc, Contra lulianum 4,3,19; cf. MARIUS VICTO-<br />

RINUS, Explanationes in Ciceronis rhetoricam, in Rhetores Latini<br />

Minores (1964) 2,52; CASSIODORUS, De anima 7.)<br />

Respuesta: 1. Definición de la virtud. La virtud es una<br />

disposición del alma conforme al modo de ser de la naturaleza<br />

sed fruitur. Ñeque enim ad aliquid aliud Deus referendus est. Quoniam omne<br />

quod ad aliud referendum est, inferius est quam id ad quod referendum est.<br />

Nec est aliquid Deo superius, non loco, sed excellentia suae naturae. Omnia<br />

ergo quae facta sunt, in usum hominis facta sunt, quia ómnibus utitur iudicando<br />

ratio, quae homini data est. Et ante lapsum quidem non utebatur<br />

tolerandis, nec post lapsum utitur uisi conversus, et quanquam ante mortem<br />

corporis, iam tamen quantum potest Dei amicus, quia libenter servus.<br />

XXXI<br />

SENTENTIA CICERONIS, QUEMADMO'DUM VTRTUTES ANIMI<br />

AB ILLO DIVISAE AC DEFINITAE SINT<br />

1. Virtus est animi habitus naturae modo atque rationi consentaneus.<br />

Quare ómnibus partibus eius cognitis, tota vis erit simplicis honestatis consi-<br />

* Cf. S. Auc, De lib. arb. 2,12 y 34; De vera relig. 31,57-58.<br />

San Agustín desarrolla la fórmula frui-uti, sobre todo, en De doctrina chr. 1,3,3;<br />

4,4; 22,21; De Civ. Dei 11,25; 19,10; De Trimtate 10,10,13; 11,17; Epist. 140,2,4; Enarrat.<br />

in Ps. 121,3; Sermo 177,8. Cf. F. CAYRÉ, Frui et utt, en L'Année tbéologique 10 (1949)<br />

50-53.<br />

Cf. CICERO, De inv. 2,53; 159-167. Definición ciceroniana de origen estoico. En<br />

las Retractaciones 1,26,2 dice San Agustín: «La (cuestión) treinta y uno tampoco es<br />

personalmente mía, sino de Cicerón; aunque, por haberla dado a conocer a los hermanos,<br />

éstos la inscribieron entre las obras mías, que iban coleccionando, deseando saber<br />

cómo Cicerón había dividido y definido las virtudes del alma».

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!