n-ro 447, 2001 jul-dec en PDF-dosiero

Interalie, “unua embrio” çi tie temas pri tiu en la daüro de
du semajnoj (14 tagoj) post la fekundi©o.
Homara civilizo antaü vojforko
La 21-an jarcenton oni nomas epoko de vivo, epoko de
G(gena)-revolucio ktp.
Fakte, en la komenco de tiu çi jarcento (la 21-a) la
vivscienco rapide progresis kaj komencis montri sian
admirindan paßadon en diversaj partoj, kiel ekzemple,
klon(reprodukto)-tekniko, malçifro kaj analizo pri la tuta
kodo de homgeno, gena rekombino, gena terapio, regenera
medicino, reproduktiva medicino k.a. Koncerne çi tiujn çiujn,
apartenantajn al vivscienco, oni antaüsupozas, ke ili donos
revolucian influon al la homaro en la venonta jarcento, kune
kun IT-revolucio (revolucio de informteknologio): jen tiel
çirkaüparolate en la lasta tempo.
Sed, çar tiuj vivsciencaj fakoj progresis tiom rapide, kiom
superis la antaüsupozon de publiko, la tekniko antaüiris la
homan postulon kaj homoj ne povis sufiçe sin pretigi por
©in akcepti morale. Nome, pro la neatendita apero de
malpermesita frukto (deziro al vivo) multaj homoj trovi©as
en konfuzo.
La hodiaüa disvolvi©o de vivscienco okazas kvazaü en
sekreta çambro: rapidege progresas la studo sen vokto kaj
sen sufiça reguligo. Kaj la starigo de vivetiko, kiu devas
reguligi la vivsciencon por ke ©i ne transiru la limon de sia
rajto, çiam postrestas sen povi atingi taügan progreson. La
etikaj demandoj, nun ekzamenataj, kaj la respondoj por tio,
preskaü çiuj estas akcesoraj, akompanantaj teknikajn
periferiajn cirkonstancojn: oni ne turnas siajn okulojn al la
fundamenta etiko, kiu devas rilati al la esenco de vivo.
En tia stato amaskomunikiloj akcentas nur avanta©ojn,
kiujn eble montros vivscienco, kaj homoj ne ricevas sufiçajn
informojn. Tial la humaneco kaj deziro de homoj, kiuj blinde
sekvas tion, kaj ambicio de sciencistoj, komercismo de
aventuraj entreprenoj, arda ekonomia batalado internacia
k.a. fari©as trenfortoj kaj tiel la afero estas perforte
antaüenpußata. Male al tio, la firmigo de etiko, kio devas
esti plej esenca, estas ignorata.
Pro tio, nuntempe, la firmigo de la fundamenta vivetiko
peze superpendas super la publiko, kiel tre ur©a kaj grava
problemo, kiu decidos, al kiu vojo iros la estonta homa
civilizo, çu justa, çu maljusta.
En tia maltrankvilo kaj kaoso, en diversaj landoj de
Eüropo kaj Usono, okazas intensa diskuto pri la praveco de
la studo de la homa ET-çelo, inter religiuloj, kiuj opinias ke
la fekunda ovo (unua embrio) estas ©ermo de homa vivo kaj tial
oni devas ©in trakti multe pli atente, kaj sciencistoj, kiuj volas
senlime esplori serçante la eblecon.
Nuntempe, la studon por difekti la fekundan ovon
Germanio kaj Francio le©e malpermesas. Ankaü en Usono
la elspezo de la federa bu©eto jam longe restas malpermesita
pro la koneksa le©o pri la bu©eto de elspezo, sed jam ne
povante ignori la aktualan situacion de la studo, rapide
progresanta per la privata kapitalo, Konsulti©a Komisiono
de la Prezidento de Usono, en septembro pasintjare (1999),
proponis, “la registaro devas agnoski la elspezon de federa
kapitalo por la studo pri la uzo de la homa ET-çelo”. Do, en
aügusto de çi tiu jaro (2000) Usono ßan©is la direktivon: ©i
agnoskis la subvencion fare de federa bu©eto, lançis novan
gvidprincipon kaj nuligis la malpermeson pri la studo. En
tia tendenco de la mondo, ankaü en nia lando, marton de
2000, Vivetika Komisiono, apartenanta al la Konsilio de
Scienca Tekniko, kiu estas konsulti©a organizo de
Çefministro, permesis la studon. Nia lando estas la unua,
kiu akceptis la studon kiel ßtato.
Çapitro Çapitro 2
2
3 Oomoto 447
Çu permesate
— objektigi homan vivon?
Kio estas ET-çelo?
ET-çelo estas mallongigo de embria trunka çelo.
ET-çelo estis elfarita el musa ovo en 1981, kaj poste,
ankaü per aliaj mamuloj, nome, bizono, porko, ru©hara simio
k.s. Kaj, en septembro, 1998, doktoro James THOMSON en la
ßtata universitato Viskonsino, Usono, publikigis en la scienca
revuo “Science”, ke li sukcesis elpreni kaj kulturi la homan
ET-çelon. Danke al çi tiu publikigo, ET-çelo komencis altiri
la atenton de multaj homoj en la mondo.
Se skribi iom pli detale, la studo, kiun faris la grupo de
THOMSON, estis antaüenpußata ricevante la fekundajn ovojn
(unuajn embriojn) superfluajn, neuzitajn, kiam iu paro en
kuracado por fekundigo plenumis la envitran fekundi©on.
La grupo ilin uzis por la eksperimento.
Tiu çi fekunda ovo (unua embrio), post la fekundi©o,
komencas segmenti©on (la periodo de segmenti©o temas pri
tiu periodo, kiam fekunda ovo ripetas sian diseri©on sep- aü
ok-foje: ©i disi©as en plurajn çelojn unufoje) kaj travivas unu
post alia periodojn, kvar-çela, ok-çela ktp., kaj fine fari©as
morulo kun çeloj, kies çiu limo estas malklara, kaj, 5-6 tagojn
post tio, atingas tian staton, nomatan blastoderma veziko. Çi
tiu blastoderma veziko disi©as en du grupojn da çeloj,
internan (çelaro, kiu fari©os feto) kaj eksteran (çelaro, kiu fari©os
placento). Kaj en çi tiu tempo, ©i jam estas preta fiksi©i sur
utera mukozo.
Kiam la internaj çeloj (kiuj fari©os feto) de çi tiu
blastoderma veziko atingis la nombron de çirkaü 150 en
bula formo, la grupo THOMSON elprenis el la blastoderma
veziko nur la internan çel-bulon, çi tiun diserigis kaj
plimultigis sur telero, en kiu trovi©is speciala kulturlikva∆o.
Tiamaniere la grupo elfaris la homan ET-çelon.
Poste, çi tiu kulturita homa ET-çelo, kun la sama figuro,