04.06.2013 Views

Diccionario Shiwilu

Diccionario Shiwilu

Diccionario Shiwilu

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

875 yuyu'wa<br />

porque las hojas que caen de<br />

los árboles se le pegan en la<br />

planta de sus patas (y no le<br />

impide camninar). cf:<br />

*pasuntapalli.<br />

pegarse a algo o alguien<br />

*pasuntapalli ( *pasuntulli)<br />

vt. pegarse a algo o alguien.<br />

Chinchitekwekkek tekpa<br />

pasuntullun. En mi parte<br />

trasera de la rodilla se me<br />

pegó la garrapata (ha<br />

mordido). Dekñiñi' i'na<br />

lupa'-lupa' pa'api'ñi,<br />

lalumekler<br />

pasunlantekta'su'<br />

malek. El yacupuma no<br />

camina por tierras secas,<br />

porque las hojas que caen de<br />

los árboles se le pegan en la<br />

planta de sus patas (y le<br />

impide caminar). cf:<br />

*perku'tapalli; val.:<br />

*pasunpalli 1; val.:<br />

*pasunpalli 2.<br />

pegarse.a<br />

péinale a'danker'2 vt. ¡péinale!<br />

¡A'danker' sudanpen,<br />

chimenwañinpa'! ¡Peinale<br />

a tu esposo, seguramente<br />

tiene piojos!<br />

peinar *a'danpalli1 ( *a'dañi1) vt.<br />

peinar. Ekkuinanlek<br />

a'denchek wilawek. Voy a<br />

peinar a mi hijo con un peine.<br />

cf: ekkuina, ekkuinan1.<br />

peine ekkuina, ekkuinan1 s.<br />

peine. ¡Pilli'tanma'<br />

ekkuinan asu' wila<br />

a'danku'! ¡Cojan un peine y<br />

peinen a esta niña! cf:<br />

*a'danpalli1.<br />

peine caspi ekkuinanan (<br />

ekkuina-nala) s. especie de<br />

árbol, ñaccha caspi, peine<br />

caspi. Ekkuinanan ñitusik<br />

senpankawaler ka'lli.<br />

Nupusik dekkananler<br />

ka'lli. Cuando el ñaccha<br />

caspi echa fruto, el uchpa loro<br />

se lo come. Cuando cae, el<br />

majaz lo come.<br />

pela eksu'ter' vi. ¡pela!<br />

Shiwetcheklek eksu'ter!<br />

¡Pélalo con cuchillo!<br />

pélalo eksu'ker' ( eksu'r) vt.<br />

¡pélalo! ¡Dawer eksu'r!<br />

¡Pela la chonta! ¡Ker'<br />

eksu'ker' akusuwa'! ¡Pela<br />

yuca para cocinar!; eksu'r (<br />

eksu'ker') vt. ¡pélalo!<br />

¡Dawer eksu'r! ¡Pela la<br />

chonta!<br />

pélalo con agua hirviendo<br />

piketchu'ker' ( pike'chuker')<br />

vt. ¡pélalo con agua hirviendo!<br />

¡desplúmalo con agua<br />

hirviendo! ¡Piketchu'ker'<br />

etchu'! ¡Pela el mono negro<br />

con agua hirviendo!<br />

pélalo despelléjalo<br />

pelar *eksu'tapalli vi. pelar.<br />

Nana ku'apellusa'<br />

eksu'tapallina' uklulu'ki.<br />

Esas mujeres están pelando<br />

(yuca) para hacer masato. val.:<br />

eksu'palli.; pantek'apalli 2 (<br />

panteklli) vt. pelar el tronco

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!