Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
En DFrec hay un ej., septentrional.
[Los de la parte demandante] deven prender otro tal ferme que non fagan dayno nin mal en lures cuerpos, ni
en lures cosas por aquesta enemiztad. Et por tal ferme dize el navarro gayces berme [...]. Otrossi el qui iura de
ferme al prendedor que nunqua li faga mal ni embargo en el cuerpo ni en sus cosas por esta ememiztad, don dize
el navarro ones berme. (FGN libro V, tt. II, cap VII, p. 98ss). TAV 2.2.13. Haren berme sarturik eta haren
zorra bere gain harturik. Tt Onsa 128. Non nahi duzu berme hoberik ediren? Tt Ar 122. Egüz aita amek
batheyiaren graziaz xaha erazirik, Jesüs Kristen legian ahalaz bizi eraziren diela, Jinkoari haur espiritüz berriz
sorthiaren berme sartzen direla. Bp I 62. --Zergatik Jesüs-Kristek Elizan ohoreskatü izan behar zian? --Jente
güzien berme bezala, hura han eman behar izan da. Bp II 104. Egia hunen lekhuko, fiador edo berme, eta
lehenbiziko Eskual-herriko orijinaltzat emaiten dut ene seme Agustin (zeina baita presenteko karta edo guthun
gomendiozko hunen eramailea) hau. ES 400. Nor yarriko da berme bihar munduan izanen naizela? Lg II 250.
Berme zagoela, zükiala kastigoaren lekhian dohaiña. Egiat 171s. Zü ere berme ziradiala Jinkoaren eretzian zure
axolgabian, semiak egin dian gaitz güzietzaz zihaurek egin bazüntü bezala. Ib. 200. Segur naiz beraz, eta Jesu-
Kristo, berenazko egiaren hitza berme dut, ez naizela errebelatuko. Dh 111. Gu gutun berme jarten /
errezibituren haila / harturen ai segur nun / aigu gurekila. AstLas 59. Jauna, urrikal zite / Gure manerari, /
Biziaz nahi dugu / Berme jarri / Deus gerta balakio / Zure armadari. Bordel 43. Hainbertzez alientza hobeagotik
da Jesus egina izan berme. TB He 7, 22 (Dv berme; Lç fiadore). Ene egüzaita egüzamak jarri zütüzün ene
berme. UskLiB 102s. Atheratu nintzen Elizatik eta bihurtu Birjina Sainduaren potretaren aintzinera, zeina
othoitztu bainuen sar zadila ene agintzen berme. MarIl 74. Zu ene bermea eta ene ihes lekhua zarena. Ib. 73.
Errana da suge batez (berme ez naiz hala dela), / Lehenago harotx baten hauzoan bizi zela. Gy 135. Suhitzat
hautatu du Uztaizko semea, / Dohainik hoberenen urrezko bermea. Hb Esk 143. Hek behar erakutsi zer den
hirriskua, / Norbaitek emaitean prestamuz dirua, / Zertaraino ditezken bermeak hirriska, / Egitean hauzoei
axkide atheka. Ib. 210. Ez, ez, nere Jauna, zuk erakutsirikako egia huntaz alhatu, eta berriz eta berritan huntaz
nahi dut on-egin eta berme jarri. Dv LEd 60. Ez ahantz bermeak egin ongia; ezen bere bizia ezarri du zurearen
bahi. Dv Eccli 29, 20. Bertzealde aithortu behar dut ez dela hor bakharrik lekhuko bezala, bainan dela oraino
gure berme. Prop 1889, 177. Hor dire frogatzeko Testamentu zaharra, Ebanyelioa, Jesu-Kristoren bizia,
Elizaren eta Sainduen ixtorioa, eta berme, lekukoak milaka. Lap 40 (V 22). Irrintzina... salbai garrasia delako
hura? [...]. Baditake hor beharria xuxen eta burua oso dituenak bertzerik erran lezaken. Coppée berme. HU
Aurp 207. Juramentua da: Jainkoa bere hitzaren lekuko edo berme hartzea. Dih GirLeg (ed. 1897), 49. Oi, zü,
Ama Birjina, / Zaude gur'artekari, / Bai gure berme huna / Balia zit'orori. UNLilia 20. Sorthüren zena Lürrian /
bekhatoren bermia. Ib. 14.
(s. XX) Arri, pullo, arri! / Urratsa xehe eta / kuraiea larri. / Gau illunak bidean / hartzen banu sarri, / Ni
gidatzeaz berme / beharko hiz jarri. Etcham 173. Neskatxa baten ethorkizunaz nork on egin? Halere gogotik
berme jar gintazke ama familiako batzu hautak izanen direla hiruak. JE Ber 67. Zuetarik bat hemen geldi
dadiela berme eta bertzeak doazila bihiarekin etxerat, gero anaia gaztenarekin itzultzeko. Zerb IxtS 28. Simeon
gelditu zen berme. Ib. 28. Arantzeko Birjina, ez da zure haurrik / bere salbamenduaz etsi dezakenik. / Ikusi bear
duen jujearen gatik, / Zu berme, deskantsuan dohala mundutik. In SMitx Aranz 226. Itzuliko gara; eri zintezke
bestela; ez naiz zeure osasunaren berme izaten ahal. Mde Pr 109. Sinesten dugu, Urbano VIII Aita Saindua
berme, Frantsesek noiztenka bederen erakutsi duela "Jesusek bere lehen Apostolueri hitzeman indar bereziak
bazituela". Ardoy SFran 165. Mera batek badauka / obligazione, / gaitz laiteke bertzenaz / zure eta ene; /
herriaren zaintzeko / hor zira zu berme. Xa EzinB 109. Azkenean orratio bereakin atera zala-ta, ezer pagatzeke
alegia; bere betiko bermeen kontura, oi zuanez, izan bazan ere; bere bizkar-aldearen kontura alegia. "Sus
acostumbrados fiadores". Berron Kijote 192.
(L, BN, S; Lar, Dv, H). Ref.: A; A Apend; Lrq. Garantía; prueba. "Asseguración", "caución, seguridad" Lar.
"Caution, garantie" Dv. "Garantie, gage, caution. Bahi edo berme bat" H. "Une chose qui sert de gage" Lrq. v.
bermego. --Eskümükatiak parkamentiaren ükheiteko, zer egin behar dü? --1. Eskümüka erazi dian bekhatiaz
dolü hartü, 2. hartzaz züzen egin edo eman berme hon bat. Bp I 116. Arrozoin hori aski dugu gure beti desir
hartan atxikarazitzeko, hori guretako Jinkoaren graziaren bahi eta berme bat denaz geroz. AR 36. Bainan
Jonasen [sic, por Jasonen] eta berzen ganik bermea errezebitu zuten ondoan, utzi zituzten yoaiterat. TB Act 17,
9 (Dv bermeak; Lç fiadoregoa, He fiadorgoa, Ol baikuntza, IBk bahikuntza). Zure alderako debozione zin eta
samur bat baita salbamenduko berme kasik segura. MarIl 80. Lehen odol ixuria ez othe dugu berme, / Anaia zein
daiken krudel? Camoussarry (ap. Lf ELit 185). Zentzua ezen nondik izan ahal daite / Erho batek egin dukenaren
berme? "La raison est-elle garante / De ce que fait un fou?". Gy 197. Ageria hor dugu berme ezkontza hori bai
muthikoak bai nexkak burhasoen baimenarekin egin zutela. Ox 191. Izen haundi horiek oro berme ditugu ez dela
psikologigaindikoa gezurrezko jakintza. Mde Pr 318. Hain premiatsua balinbada [laborantza], behar liozkate
gerizak eta berme segurak eman, ez dadin bethi aroaren irriskupean geldi. Herr 18-9-1958, 1. Behar ditut ama
zenaren joiak estimarazi eta hek berme, dirua behar dut athera! Larz Iru 102. Haritschelhar jaunaren liburuan
auzi hau xehe-xehea kondatua da, paper ofizialak berme. Lf ELit 176. Diodanaren berme sendo askia da
Schuchardt-en itzulpena. MEIG VI 186.
Etim. Del rom. ferme 'fiador', documentado en arag. ya en 1063.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
993