Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
ilkhitzera. Dv Lab 158. Zerbaiten egitera bermatu nahi zarenaz geroztik. Ib. 317. Munduko jakintsuak
[euskaldunen mintzarioa] miragarria dela diote, ta permaturik dabiltza ongi ikasi ta jakin naiez. REusk I 6. Gu
ere Zerurat hel baginte, oxala! / Bermaturik oro zu bezala. Zby RIEV 1908, 416. Ontsa bermatzen denak / indar
handia dik. Ib. 767. Hauxe zait eder, ni bezalako kapitain zahar batek Jaun Aphez bati erraiten baiterauko
jostetak utzirik solas Jainkozkoetan berma dadien! Arb Igand 152. Eta sabrearekin edo ezpatarekin egiten diote
keinu, eta berma hor, eian zoinek erreko dion bertzeari burua tiroaz, edo zoinek sartuko duen bertzea
gerrenean! HU Zez 22 (cf. infra HOR BERMA). Lurarrekin borroka dadien edo bertze zerbeit ofiziotan berma.
JE Bur 68. Kintzeek ez dute hausterik, beren ahal guziaz bermatzen direlakotz sei gudukariak. Ib. 29. Ezartzen
balin badituk [hire lagunak] goregi, ala kitzikatzen, ala azpirat emaitera bermatzen bahitzeie, hire buruari baizik
ehiz ariko harrika. Ib. 125. Gudu tokian bezen ontsa orduan ikusi ginuen zer hatsean Alemania bermaturik
zagon garaitzeari buruz. StPierre 27. Zintzur ondoak erhiekin zapha, eztul eta eztul berma, begiak
gorritzerainekoan. Barb Sup 34. Hots, Gorria, berma hadi ba! Ib. 169. Gu berma gaiten othoiztuz / zeruetan
dugun Aita. Ox 153. Oizu!... Beha gazteak ez diren bermatzen, / Ez dutenetz pilota han harat airatzen. Ib. 181.
Segeretu handi hoik / urrezkoak dira, / Bakotxa berma bedi / heien beiratzera. Etcham 144. Badira bai hortako /
bermatzen direnak, / Bereziki eskuara / artatzen dutenak. Ib. 216. Atxemanen duzu, atxemanen! Berma hor! Barb
Leg 144. Badute segur nun berma Iruñako eskualzaleek. JE Ber 38. Tuberkulosari buruz da gehienik bermatu
Calmette. JE Med 108. Zure bozaren azkartzera, / Itsasoa, berma! Iratz 24. Aitor ditake San Frantses egun bizi
balitz ez litekela berma bermatu den bezala. Ardoy SFran 314. Hiru ilabetez hor ere bermatu zen, betiko bere
gisan. Ib. 193. Zuretzat ez balira bermatzen bertzeak, / luzaro gabe hilen zintuzke goseak. Xa Odol 150.
3. fermatu. Sostener. Hi nor aiz berzeren zerbitzaria iudikatzen duana? bere Iaunari fermu egoiten edo
erorten ziaiok: baina fermaturen dik: ezen botheretsu duk Iainkoa haren fermatzeko. "Il sera affermi; car Dieu
est puissant de l'affermir". Lç Rom 14, 4 (He sustengatzeko, TB azkartzekotzat, Dv gothortzeko, Ol tink
eukitzeko, IBk zutik iraun erazteko).
4. (L, BN, S; SP, Ht VocGr 337, Lecl, Arch VocGr, VocBN, Gèze, Dv (S), H), bermeatu (VocS). Ref.: A; Lrq.
Garantizar. "Cautionner, bermatzea" Ht VocGr 337. "Garantir" VocS. "Garantir, cautionner" Gèze. "Cautionner"
Dv. "Cautionner, entrer garant" H. "Afianzar, caucionar" A. "Cautionner (quelqu'un). On dit plutôt berme jarri
nurbaiten, se porter caution de quelqu'un" Lrq. Bermatu eta pagatu dizi ziendako. AR (ap. H). Eta gauza,
egintza, gertakari horiek bermatuak direnean lekuko segurez, hala nola izan baitire Ebanyelistak eta Apostoluak
[...], nola daiteke dudarik? Lap 39 (V 22). Jainkoaren berri ona gizoneri predikatuko zuela; bere erakaspena
mirakuiluez bermatuko. Ib. 150 (V 67). Horregatik, jatorragoa ere ba da Jesusek bermatzen duen elkargoa. IBe
He 7, 22 (IBk elkarte ederragoaren bahidura dela Jesus).
5. permatu. "Ederki permatuik ibili gaituk, bien fastidiados (cansados, fatigados) hemos andado" Inza Eusk
1928, 229 (no se indica procedencia, aunque aparece tras una expresión de Baztán; cf. además HOR BERMA).
6. permatu (Lar). "Apresurar [...], presakatu, lasterkatu, permatu, leiatu" Lar. Cf. Ax 188 (V 127): Zenbatenaz
eta ikhusten baituzue zeuen azken eguna hurbiltzenago zaitzuela, hanbatenaz lasterrago abia, hanbatenaz
permago eta lehiago zaitezte, de donde tal vez lo habría tomado Larramendi, y traducido sin demasiada
exactitud; v. bermagotu.
- HOR BERMA. "Or perma! (B), ¡ahí te entiendas! o ¡ahí te las veas! ¡fastídiate!" Inza Eusk 1927, 150.
bermatu. v. mermatu.
bermatxatu. "Remachar" Lar.
bermatzaile, permatzaile (SP (sin trad.)), bermazale. Patrono. Azken igantian meza nausia üsatü beno
bihotz altxagarriago zen. Herriko "Lyre" musika mezaliar zen [...] Jainkuarekin batian Santa Txexila musikarien
bermazaliaren gorestatzeko. Herr 26-11-1959 (ap. DRA). En DFrec hay un ej. de bermatzaile.
bermatze, permatze. Esfuerzo. Eta garazia hura gabe, alfer direla, gure ahala, nahia, permatzea eta
enseiu guztiak. Ax 363 (V 240).
bermazaki, -tzaki. v. bernazaki.
1 berme (L, BN, S; SP, Ht VocGr 337 y 366, Lecl, Arch VocGr, VocBN, Hb y Foix ap. Lh, Gèze, H). Ref.: A;
Lrq. Fiador, garante (usado a menudo como pred.). Leiçarraga (Decl a) 7v) da bermea como equivalente
suletino de fiadorea. "Pleige, caution. Berme iartzea, se mettre caution" SP. "Garant, caution, bermea" Ht VocGr
366. "Caution" Ib. 337, Lecl y Gèze. "Caution, répondant" VocBN. "Garant, caution. Zenbait berme bagindu, si
nous avions quelqu'un qui répondît pour nous" H. "Garant, caution, personne responsable" Lh. "Personne qui
s'est portée caution" Lrq. "Berme jartia, se porter caution" Lrq. Cf. fermu. Tr. Propio de la tradición
septentrional desde Tartas; al Sur, si exceptuamos el testimonio medieval navarro, hay sólo algún ej. moderno.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
992