Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
bermagotu, permagotu. Esforzarse más. Zenbatenaz eta ikhusten baituzue zeuen azken eguna
hurbiltzenago zaitzuela, hanbatenaz lasterrago abia, hanbatenaz permago eta lehiago zaitezte. Ax 188 (V 127).
bermagune (Hb ap. Lh, H), permagune (H, A). "Effort. Bermagune edo eforta bat, un effort, un vigoureux
effort (Jub)" H. "Permagune (L), esfuerzo" A (que cita Atheka). v. bermadura. Ezen jarzen bazare guziak
egitera betan eta nahasterian, egiñen ditutzu izpirituko bermagune batzu, hebaiñduko eta langiatuko zaituztenak.
He Phil 245 (SP 243 bortxazko enseiuak). Ferrakan tzar eta bortitzeri yarrekitzen dire maiz denbora eder eta
haize gabiak. Iduri du zeruak, permagune bortitz batian, higatu duela bere hasarreduraren hedadura guzia.
Atheka 79.
bermaka. Esfuerzo. v. bermadura. Bortz urthe betheen bermakak egin behartu zitzaizkon nere Jaun
Massaja, lehen Bikario Apostolikoari, Goudrou Garaiko Gallasetarat heltzeagatik. Prop 1901, 263.
bermakatu. Esforzarse. Goiz goizetik ez dugu mendixka eta mendixketan goiti igaitea baizik egin [...].
Bethi gauza berari buruz bermakatzeak gogoa histen eta indarrak ethentzen darozkitzu. Prop 1900, 135.
bermako. "(Lc, BN), esfuerzos para levantar una carga" A. v. bermadura.
bermakunde. Esfuerzo. v. bermadura. Arrats beretik, alde guzietarat barraiatu ziren eta egin zituzten
guziek xoragarri zitzauzkidan bermakundeak. Prop 1900, 154s.
bermakuntza. Tesón. v. bermantza. Lur langile zen Martin, bermakuntza handiz kanpoko lanetan. Lander
GH 1928, 407.
berman (Lar), bermon (Lar). "Denunciar, avisar" Lar.
bermantza (Lar (-nz-), Hb ap. Lh), permantza (Dv A). 1. "Esfuerzo" Lar. "Effort (REusk I 7)" Dv. v.
bermadura. Oriek gabe gure permantzak ez lukete deus ere balioko. REusk I 7 (ap. Dv). Hargatik, ez dut
uste Hebraiaren problema Euskararenarekin erkagarri denik, ez eta irakasbide handirik eriden dezakegunik
Israeldarrek haren alde egin duten bermantzan. Mde Pr 204.
Energía, vigor. v. bermakuntza. Gure bermantza katolikoa ez dago lo. Herr 28-3-1960 (ap. DRA).
2. (Darric ap. DRA). Garantía.
bermarazi (Dv). 1. Hacer esforzarse. "Faire faire des efforts" Dv. Agintzen darotzut bi urthe osoz zure
eskolari jarraikiko naizela, eta othoizten zaitut bermaraz nezazun haur txar bat bezala. Laph 71. Hura alfer-zotz
hola ikusteaz okaztatu zen azkenean Jainko maitea, eta andre higuina zerbeitetan bermarazi beharrez, egin
zituen beraz... lehenbiziko bi kukusoak. Barb Leg 140.
2. (Dv A). "Faire appuyer sur" Dv. "Hacer apoyar" A. Gorphutza eskuineko zangoaren gainerat
bermaraziz. Lf ELit 275.
bermarazle, bermaraztale. (El) que mantiene. Emanen dute, legearen bermaraztalek, egun bat, zointarik
harat, debekatua izanen baita xarthatua izan ez den behiaren esnea saltzea. Herr 10-5-1962, 2.
bermate (Lar), bermote (Lar). "Denunciación" Lar.
bermategi. 1. Apoyo, sostén. Jainko xoila baithan ezartzen dut nere fidantzia guzia, hura izanen da nere
bermategi bakharra et-indar guzia. Birjin 163. Bere-beredako amodioa [...] da bekhaturantza guzien aita,
berthuten pozoina, debruaren bermategia. Ib. 175.
2. Recipiente de seguridad. Ameriketan, edergailu saltzaile urhegin batek agerian ezarri zuen, bere
bermategian, diamant, ikatz harri bat. Herr 21-1-1960, 3.
bermatu (BN-arb-lab, S; Gèze, Dv, H, A), permatu (SP, Lar Sup, Aq 515, Dv, H), fermatu. Ref.: Lrq /berma/,
/bermace/; Gte Erd 16. Tr. Documentado casi exclusivamente en la tradición septentrional (al Sur, aparte de
algún ej. del s. XX, sólo lo hallamos en la Revista Euskara de Pamplona). En cuanto a la distribución de
variantes, Etcheberri de Ziburu, Axular y Pouvreau emplean siempre permatu; en Leiçarraga aparece una vez
bermatu (con el significado de 'apoyarse'), y dos fermatu ('confiar' y 'poner en pie'); a partir del s. XVIII,
prácticamente la única forma documentada es bermatu (phermatu sólo en Goyhetche). En DFrec hay 16 ejs. de
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
990