Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
miserikordija berezko edo partikular bat ezpadauka. Astar I 2. Onetarako jakin biar dogu, mezako sakrifizijuan
dagozala frutu bi, bata da berezko edo espeziala, bestia guztijena, guztijenzakua edo jenerala. Astar II 213.
Orregaitik dinogu Jaungoikua leku guztijetan badago bere, guztiz edo espezialmente edo berezko moduban
daguala zeruban eta Altarako Sakramentuban. Ib. 252. Eta onelangoak izan daroe berezko gatza, gazigarria ta
uia, gogoa yoteko, begizkoa egiteko ta errazago oratu ta erantsiteko. Zav Fab RIEV 1907, 92. Bainan othe da
nihon herri berezkorik, / Eskaldun Elizekin parezkatzekorik? (Interpr?). Hb Esk 200. Bazirudien berezko
jomugarik gabe eginik izan zela. Mde Pr 113.
(Nombre) propio. Berezko izenak balira legez, ikasi zituan umetxoak berba txarrok. Añ MisE 216.
3. Auténtico. Baña Libru oni, Ignazioren obrari bezala eztiozu begiratu bear. Orren Egille edo Autore
berezkoa Espiritu Santua izan zan. Cb Eg I 14.
4. Independiente, autosuficiente. Orra, orra ori, Jangoikoz baliatzen ez den ta berezkoa dirudien gizona edo
emakumea! Mb IArg I 73.
5. (Agua) natural, pura. Onezaz ostian, edozein ur berezko da asko, ta da ona, seina batiatuteko. fB Ic III
39. --Zein da bateoaren geiya? --Berezko ura, bai euritik arturikoa, bai errekatxuetakoa, bai iturrietakoa, bai
pozuetakoa eta beste onelango ur garbiak. Itz Azald 130.
6. Diferente, distinto. "Berezkoa edo distinta (Astar)" H. Dinogu diriala iru persona berezko edo distinto.
Astar I 6.
II (Sust.). 1. (V-gip; Añ). "Genio" Añ. "Disposición natural, don innato para alguna cosa [...]. Berezkua dakar
ume onek dantzarako" Etxba Eib. "Don natural, predisposición. Familixa orrek berezkua dauka dantzarako"
Elexp Berg.
2. (V, G, AN-larr). Ref.: A; Garate 2.ªCont RIEV 1933, 96; Iz ArOñ (beresko bat), UrrAnz; Asp Leiz; Elexp
Berg (berezkua). "Grano maligno de la piel" A. "Panadizo" (V-gip) Garate 2.ªCont RIEV 1933, 96. "Beresko bat,
un tumor, aundittu, que sale por sí" Iz ArOñ. "Panadizo" Asp Leiz. "Decíase de los granos y eccemas malignos y
duraderos. Txikittatik berezkua dauka iztarrian" Elexp Berg. Cf. Arin AEF 1980, 65 berezko koskorra (G-goi),
'hinchazón'.
- BERE-BEREZKO. (Intens. de berezko). a) Propio, natural. Orduan, bere-berezkoa badu zaldun ibiltariak
amuruztua izan bearra. Berron Kijote 147. Bere-berezko kezka propioak bazituen, noski, guztiok ditugun bezala.
MEIG V 135.
(No ref. a una 3.ª pers.). Gizonak bere-berezko argitasunaz ezagutu dezakegu bai, badala Jaungoikoa. Inza
Azalp 30.
b) Independiente. Anima utsik ezta gizona, gorputza utsik ere ez; bakoitzak bere-berezko izatea gordetzen
duala. Inza Azalp 53.
berezko. v. berezgo.
berezkol (A Apend s.v. sagar). Cierta variedad de manzana.
berezkor. Notable, distinguido. Zeintzuk dira, gaur dan egunean bertan, gure Euskalerri errukarriaren
samiñak gozatuteko lanean diarduen gizon berezkor argituak? Ag AL 29.
berezkotasun. 1. Diferencia, particularidad. Cf. berezko (II, 1); v. berezitasun. Begira emen, kristinaubak,
ez ebala esan Jangoikuak, egiñ bedi gizona, esan eban legez eguzki, luur, itxaso ta eureen patarijakgaitik,
ezpada egiñ daigun, erakusteko argiro gizonaren anditasun ta berezkotasuna. JJMg May 20. --Euskal doinuek
ba ahal dute berezkotasunik? Ez ote dute beste herrietakoen eiterik? --Ez dira noski denean berezko.
Berezkotasun hori ez dago doinuetan, entzulearen barrenean sorrarazten duten gogo-giro berezian baizik. MIH
154.
2. "Naturalidad (V-m)" A Apend. Benetasuna, berezkotasuna bakarrik gozagarrien dirdira aurrean.
"Espontaneidad". LMuj BideG 14.
berezkun. Privilegio. v. bereizkuntza. Ipizpikuek eta iuie sekularek badute ordena hunetakoen gainean
bothere ordenako ezpalire bezala, baldin berzenaz berzela beregaineko berezkunik ezpadute. Harb 448s (sobre
la letra n se ve una tilde que no parece que represente una realización palatal, ausente en Haramburu).
berezkuntza. v. bereizkuntza.
berezkutitz. "Carta de horro, de libertad, que se da al esclavo" Lar.
berezle. v. bereizle.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
979