Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
ederraz gañera, berri pare gabe au artu zuen ezkero, zein begi onakin begiratuko zion esatea, erraz ez da. Ib.
366. Gizonaren berezko griña txar guziai. Ib. 393. Berriz beretarrai kontra egin bearrean arkitu zan, ta
garaiturik aien berezko ateraldi ta erasoak [...] aienatu zan. 'La contra que los suyos le hicieron nacida del amor
de la sangre'. Aran SIgn 86. Gauza au alegiya azkeneraño txit bere ta berezkoa izan zuen. Ib. 44. Gizonak zetan
daukan berezko modua, / Atantxe bear leuke artu enpliua. AB AmaE 225. Zugaztietan inoz badira irudituten, /
Lantza ta kasko antzeko taiu berezkuak. Ib. 448. Egia da eliz-gizonak erakutsi eutsezala gauzaren batzuk, baiña
berezkoa zan geiena. Ag AL 61. Bere barruko dolamen, errenkura edo inkesa bat legez, guztiz erraz da berezkoa
zan alargunaren asierea. Ib. 102. --Baña au da, errazoiak ezagutu eta ulertu ezin leikeana. --Eta berezko gauzea
da, alan izatea. Itz Azald 25.
(s. XX) Berezko argia eban Mañasik gauza danak errez ikasteko. Ag Kr 116. Berezko bizigureak emoteutsen
azkortasunagaz. Ib. 198. Berezkoa da emakuma batzuetan, amazortzi urtegarrenean senargura ez izatea. Echta
Jos 182. Berezkoak eta onak direan askatasunak galarazo ezkero, adiskide direanari, birbiztu egitten jakezala
egunaro alkarren biotzetako su-txingarrak. Ib. 239s. Erbesteko izate au berezkoa da gizonentzat, edonun
ezpada, lekurik geienetan. Erbestekoa da, ez bakarrik alemana Españian edo Zamorakoa Euskalerrian; baita ere
Donostiarra Bilbon. Ag G 328s. Berezko zaletasuna eta apeta ona zala esan oi zuan, ez ordea naikoa. Ayerb
EEs 1915, 261. Birigarroak beren txioketa bezela, Patxikok berezkoa zuen gizabidea. A Ardi 66. Gizonaren
berezko argittasun utsaz ez dittezkelako iritxi ta beren egia nola dan ezin adittu. Inza Azalp 89. Berezko
bertsolariak izketarako duten erraztasuna galtzen dutela, ez diteke beintzat ukatu. Inza in Jaukol Biozk VI. Oneri
bere egitasunaz akatzik jarri balezaioteke, bere egillea arabitarra izan izatea da, ango endakoek berezkoa dute
gezurtiak izatea-ta. (Quijote IX). Anab RIEV 1928, 610. Enbeita orrek eztarria du piña, gañantzean,
bertsolaria? ez izan nunbait berezkoa. Lab EEguna 97. Yakiña, neurtitzak eztu berezko, ez bearrezko
oskidetasun ori. Ldi IL 36. Gauzak berezko bideetatik atera nai dituzute. Ib. 109. Jaun onen eretxiz, gauzak
erabilteko dauken balioa, valor en uso, berezkoa dabe. Eguzk GizAuz 51. Gizon bakotxak zerbaiten jabe izateko
daukan berezko eskubideari eutsi egin bear yako. Ib. 172. Euria mardul, orria gogor, / ots ori berezkoa da. Or
Eus 264. Ekin zion Eñautek asarre bizian, berezko baretasunak gañez egin baitzion Xalbaten azkeneko itz
lotsagarriak entzunda. Etxde JJ 166. Berezko argitasuna andeatu etzezan. Or Aitork 137. Itzok alkarregaz jostea
ez zan lanbide argia izan lenengotan. Baiñan, emakumeen berezko zerak ulertu-erazoten ekian, arranotan.
Erkiag Arran 151. Eleako irakasleek sortzezko edo berezko erlijioaren berri irakatsi zioten Platoni. Zait Plat
100. Ori dela ta, sen batek edo joera berezko batek erakutsirik, aldi oro senarraren autoritatea aitortua eta
ezagutua izan da. Vill Jaink 163. Kondairak badu berezko bide bat, martxa bat, gizonen alegiñak gora-bera. Ib.
169. Jainkoaren ezagutza berezko du gizonak. Ib. 30. Berezko irakurpidea [= 'Método de lectura natural']. Tít. de
un libro adaptado por J.L. Alvarez Enparantza (Donostia, 1972). Ez dut esan nahi horren arrazoia gipuzkerak
berezko duen birtute berezi batean datzanik. MIH 123. Literaturaren kondairak berezko dituen eskariak eta
galderak. MEIG IV 92. Badu beste titulua ere, berezkoagoa, baina ez naiz gauza ezta irakurtzeko ere, japones
erara idatzia dagoenez gero. Ib. 112.
v. tbn. EA OlBe 52. BEnb NereA 72. Basarri 32. Onaind in Gazt MusIx 149. Berron Kijote 80.
(No ref. a una 3.ª pers.). v. GEUREZKO (s.v. geurez), NIREZKO (s.v. ni). Gorrotoren pizkarik ez dot
iñorentzat; / Maitasun berezkoa baizik geutarrentzat. Enb 177. Ikasteko bearrenik ditugu berezko erreztasuna ta
ekina. Zait Plat 119.
Propio, que sale de uno mismo. --Zeruetara zelan igo eban? --Bere berezko Birtutez. Cb CatV 27. --
Zeruetara nola igan zen? --Bere berezko bertutez. Añ CatAN 24. Otoitza izan ditteke berezkoa edo elizlegezkoa.
Berezkoa deitzen zaio batek bere gogoz, gogoak ematen dion garaietan eta edozein kristauk egitten duana. Inza
Azalp 121. Berezko ikas-naia obe dala bortxazko bildurgarria baiño. "Liberam curiositatem". Or Aitork 28.
Giza-saldoan sartzea ontzat hartu zuen, areago ez zedukan berezko olde ez oldarrik izateko zuzenik eta haren
otoitz piadosa izan beharko zen handik aurrera: "Besteen nahia egin bedi, zeruan bezala lurrean ere!". Mde
HaurB 17.
"Auto de cajón, erabaki, bitezarri berezkoa, jakiña" Lar; cf. DAut: "Vulgarmente se llama el que pone
conforme a la fórmula ordinaria el Escribano o el Relator".
(V-gip). "Interno, no traumático" Garate 2.ªCont RIEV 1933, 96.
2. (A, H). Especial, particular. "Particulier, distinct, propre" H. "(V), especial" A (que cita el ej. de Mg PAb
49). "(G; Mg CC 61), formal" Ib. (parece que el ej. de Mg CC puede incluirse en este apartado). v. berezi,
BEREGAINEKO. Tr. Documentado sobre todo en autores vizcaínos de principios del s. XIX; tbn. se
encuentran algunos ejs. dudosos en Argaignarats e Hiribarren, y más modernamente en Mirande. Gure
Prinzesa handia, / Berezko Mirallean, / Ikhusten zen guzia, / Hillik gathabutean. (Interpr?). Arg DevB 163. Argi
berezko bat bear da Jangoikoak emana bekatu ezkutukoak ezagutzeko. Mg CC 168. Baña Proposito formal (izen
au ematen die Jakitunak) edo berezkoak, eskatzen du gogo bana banako bat ez geiago bekaturik egiteko. Ib. 61.
Baña estatubetako kargubak eskatuten dabee berezko edo aparteko Esaminia. Mg CO 19. Ez deutsazu oniritxi
edo berezko kariñorik artu danzara atera zaitubanari? Ib. 137. Odola ateratia gaiti ez leukee zubek legezkuak
diru berezkorik eruan biarko. Mg PAb 49s. Gorputzeko gatx bakotxak dituan legez bere medizina osagarriak,
alan Arimeko gatxak bere dituezala euren sendagarri berezkoak. Añ LoraS 14. Jaungoikuak euren batzukaz
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
978