Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
berezi. v. bereizi; beresi.
berezibakoitz, bereisbakotx. "Monostrophe, bereisbakotxa" Lar.
berezibil. Automóvil (turismo o autocar). v. beribil. Gazteitik Gatzagarako burni-bidearekin orduz ondo
datorren berezibilla. EEs 1917, 219. Gizadiaren osasunagatik berezibill ontan etzazute txisturik bota. Ib. 219.
Gaberdiaren buruan, berezibiletan (en automóviles) joaten ziran Donostitik piztitzar batzuk. TAg Uzt 174.
berezide. 1. "Especificación, banatidea, berezidea" Lar.
2. "Delecto, elección, separación, aukera, berezidea" Lar.
3. "Especialidad, batezkoa, banatidea, berezidea" Lar. v. berezitasun.
4. División. Kristau Doktrinaren berezidea. CatBurg 12.
berezidun. "Particionero" Lar.
bereziera. División, partición. v. bereizkuntza. Kristau-Dotrinaren Dibisio edo Bereziera. Cb CatG 26.
Kristio-Dotrinaren dibisioa edo bereziera. Añ CatAN 14. Ipiñiko ditue onak eskuiko aldean, eta gaiztoak
ezkerrean [...]. Bereziera au bekatarientzat izango da guziz lotsagarria. AA III 541. Bereziera onen ondoren
asiko da Jesus Jaungoiko gizona itz-egiten. Ib. 542.
berezigo. v. berezgo.
bereziki (G, L, AN, BN ap. A; SP, Urt I 42, Ht VocGr 398 y 409, Lar, Lecl, Hb ap. Lh, Dv, H; berheziki BN, S
ap. A; VocBN, Gèze, Hb ap. Lh), berexiki (Darric ap. DRA), berexki, berezki (H), bereiziki, bereizki, behexuki
(Lander ap. DRA), behexiki. Tr. Bereziki (en textos suletinos berheziki) es con mucho la forma más usual;
berezki se documenta en Mendiburu, TB y J. I. Arana; berexki en Lizarraga de Elcano, berexiki en CatLan,
berhexiki en una canción recogida por Chaho; las formas con -eiz- se encuentran en CatLan (berheiziki), Lizardi
(alternando con bereziki), Orixe y Berrondo. En DFrec hay 214 (45 septentrionales) ejs. de bereziki.
1. Especialmente, particularmente; sobre todo. "Particulièrement" SP y Ht VocGr 398. "Abscisse, [...] segurki,
beréziki" Urt I 42. "Principalement" Ht VocGr 409. "(En) especial" Lar. "En particulier" Lecl. "Particulièrement,
notamment" VocBN. "Principalement, surtout" Gèze. "Particulièrement, notamment, spécialement,
principalement" Dv. "Spécialement, notamment, surtout" H. "Particularmente, especialmente" A. v. beregainki,
BATEZ ERE. Tr. Documentado en autores septentrionales desde Leiçarraga. Hasta el s. XX, al Sur se
encuentra sólo en Larramendi, Mendiburu, Ubillos e Iztueta, además de en Lizarraga de Elcano; en el s. XX, su
uso aumenta notablemente entre los meridionales.
Zergatik bereziki desperiuru publikoéz minzo da? Lç Ins D 7v. Baina hemen bereziki eta spezialki minzo da
Iainkoak salbatzeko elejitu duen konpainiáz. Ib. C 7v. Baiña bereziki esker derautzut zeren egungo egun hunetan
zeure eskutik eduki bai nauzu. Mat 311. Bereziki ni nazaitzu / zordun, zeren zuretan, / dakidana ikhasi baitut /
eskola sainduetan. EZ Noel 176. Adora bihotzez Iainkoa, eman eskerrak ordurainoko fabore guziez, bereziki
egun edo gau hartakoez. Hm 234. Bereziki laudatzen dut / Zure Maiestatea. Ib. 42. Ordea batasun hura ezta
bereziki aditzen gorputzaz, baina bai bihotzaz, afekzioneaz eta amudioaz. SP Phil 394. Bereziki atherako
ditutzunean hitz sakratu hauk. Ib. 547. Haren grazien berretasuna bereziki errezibitzeagatik. Arg DevB 244.
Zure etxe sakratua / Aski dugu lekhuko, / Bereziki hautatua, / Grazian emateko. Ib. 207. Eri eta penatan direnak,
berheziki lekü hotakoak, soltha ditian. FPrS 19. Eztire solamente bertze / Gizonen bezalakoak, / Bañan dire
bereziki, / Jesus, zure odolekoak. Gç 67. Zeren birjinak bizi izan / Baitziren zure ondoan, / Bereziki dute ohore /
Zeruko palazioan. Ib. 196. Zergatik diozü Jinkoak egün haur berheziki haitatü diala? Bp II 8. Egiaz Birjina
sainta haurzarotik berheziki Jinkoari ohereskatü izan zaiola, eta bethi hazi haren hegalpetan. Ib. 110.
(s. XVIII) Hala egin izatu dute hautarik hainitzek, eta bereziki Carlo Magno gure Enperadore handi hark. ES
177. Erromarrek bereziki estimu handia egiten zuten bere hitzkuntzaz. Ib. 165. Etzazula halaber iduk zure burua
berthute handitakotzat eta Jainkoaz bereziki maitatutzat. Ch III 25, 3. Zu kausitzen zarela munduko lekhu
guzietan, eta bereziki orai hemen zarela. CatLav 8 (V 13). Sofrituko tu senti ahal daitezken tormenta suerte
guziak, eta bereziki behinere gelditu gabe bethi erretzen egoitea. Ib. 72 (V 44). Apóstol, ainbat da nola bialdua,
egorria, mandataria; baña bereziki ala deitzen dira amabi Apostoluak. Lar. Xede hau badugula egiten ditugun
obretan, bereziki bihotzeko mobimendu eta akzione berehalakoetan. He Gudu 70. Haiñitzak (eta bereziki
emakumeak), bertutean fiñkatuak eta ahituak direla imayinatzen dire. Ib. 30. Bi gaiza berheziki hun dira,
hunialat ützül erazitzeko. Mst I 25, 4. Bai, agitz andiak izandu ziran Jesusen Amak izandu zituen atseginzak,
berezki Jesusen jaitzan. Mb IArg I 169. Lehia zaitezte erraterat haren dizipuluei, bereziki Piarresi, Salbatzaillea
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
972