Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
barranba (VocBN A, Dv, H). "Grand bruit qui n'effraye point, qui ne produit point d'effet" VocBN. "Fracas,
grand bruit de choses qu'on renverse ou traîne" H. "(BN, VocBN), estrépito" A. Cf. birrinbi-barranba. v.
burrunba. Aitzina zeñiak, barranbaz, bekanika batez ari eraziko dutu. Herr 26-10-1961, 3.
barranbari. "Bruyant" Dv.
barranbila-birrinbala. Estrépito. Eskilaren barranbila-birrinbala kantu nasaiaz bezperatik salhatzen
baitauku Besta-Berriren egun berezia. SoEg Herr 23-6-1960, 1.
barranda (B, BN-lab ap. A), barhanda (BN ap. A). I (Sust.). 1. "Parada, lugar de acecho" A. Ernai! emen
nauzu, Yauna, / taigabe egunez barrandan zutik. 'Super speculam'. Ol Is 21, 8 (Dv atalaiaren gainean, Ker goitorrean).
2. (Dv, H), barrenda (H), barhanda (H). "Espionnage" Dv, H. Barrandako behar eta barrandegirat
helduko zen hirur orenen berantarekin. Ox 197.
II (Adv.). barhanda (VocBN), barrenda. "Barhanda (adv.), en espionnnage, aux écoutes" VocBN.
Konsidera dezala, / Begira dagonak, / Ez du gaitzik merezi / Egia dionak; / Ilun onduan ziren / Heien obra
hunak, / Menturaz lehenago / Barrenda egonak; / Jornaleko hun dira / holako peonak. Bordel 140.
- BARRANDAN (B, BN-arb-ciz; H, T-L; barrendan AN, L, Sal; H). Ref.: A (barhandan, barrendan); Izeta
BHizt2; Gte Erd 63. Al acecho, espiando. "Barrandan egoitea, être aux écoutes, aux aguets (de ce qui se passe
au dedans d'une maison, etc.)" H. "Escuchando" A. "Épier, barrandatu, barrandan egon " T-L. "Espiando.
Barrandan zioken gure solasak aitzen" Izeta BHizt2. "Barrandan egoiten da (BN-arb), barrandan eman zen
(BN-ciz)" Gte Erd 63 (s.v. bijilatzen). v. barranduan, ZELATAN. Huna non dagoen gure harrasiaren
ondoan, leihoetarik begira, xareten artetarik barrandan. Dv Cant 2, 9. Yauntto hek sarthu zireneko ganberan,
eta bortha untsa zerratu zuten ondoan, eman ninduzun barrandan eta gakho xilotik beha. Elsb Fram 174.
Emaiten da zelatan edo barrandan esponda baten gerizan. Jnn SBi II 90 (ap. DRA). Kantatu daukute "Maitia,
nun zira" hain gora eta ozen non oiharzunak ihardesten baitzeien Espainiako aldetik, eztiki, "maitia" handik
egon izan balitzeie bezala barrandan. JE Bur 142. Barrandan zelarik, barrandari laguna utziko zuen hor tente
potente. Ox 197. Brigadako gardak oro egon ziren, alegia eta deusere ez, zeletan, barrandan, zerbait atxeman
beharrez. Barb Sup 140. Beldur ziren, eken bila gordetuak barrandan egonen zirela. FIr 151. Barrandan jartzen
ziren etxe-kantoinetan; iragaile soil bat zekusatenenan, gaitzeko kaska bat emaiten zioten. Mde Pr 134. Geneven
potret atheratzaileak Biltzarreko jaunen beha, barrandan. Herr 21-5-1959, 1. Zer ari ote ziren [azeriak]?
Zakurra gelditu zen eta barrandan egon. JEtchep 31. Eisenhower presidenteak ez du gorde lehen alkirat heldu
eta eman zuela baimena, airekoak ar ziten barrandan. SoEg Herr 19-5-1961 (ap. DRA). Bainan huna gure
gizona atetik barrandan, eta zer ikusten du? "Épiant à la porte". Ardoy SFran 187s.
(Tras gen.). Al acecho de. Jakizu dohakabe hek oinhaze bethikoetan daudela; ez sesurik, ez erreparurik
hekientzat ez daitela. Eta berek diote zure zeletan eta barrandan daudela. Dv LEd 100.
(Con dat.). Atzarria [zure gogoa], idekia, argi-gosea, bethi kaldan, munduari barrandan. Lf ELit 325.
- BARRANDAZ. Al acecho. Zeihar-karrika batetik aldeginik zatekeen. Ala barrandaz ote zegoen ilunpean
gorderik goaitatzen? Mde Pr 164.
barrandari (B; Dv, H, T-L), barrendari (AN, L; SP, Lar, Hb ap. Lh, H), barhandari (BN; VocBN, Hb ap. Lh,
H). Ref.: A (barhandari, barrandari, barrendari); Izeta BHizt2. Espía; vigía, centinela. "Soupçonneux, qui se
met aux aguets, espion" SP. "Penetrador" Lar. "Entremetido" y "introducido, entremetido" Lar Sup (cuya fuente
es sin duda Axular). "Espía, centinela" A. "Épieur, zelatari, barrandari", "espion" T-L. v. zelatari,
barrandatzaile. Ezta on barrendari izaitea, ezta on zelatan egoitea eta ez iragaiten diren gauza guztien
iakitea. Ax 311s (V 207). Gizon hau zozoa da, dio aintzindariak soldadoer, nola hartu duzue zozo hau
barrandari batentzat? Utzazue bere bidean. Laph 66. Nola begiz baitzadukaten igorri ziozkaten zelatari edo
barrandari batzu. DvHtoy Lc 20, 20 (Dv zelatari). Deadar auek entzunik, Patxikoren agindu garratza gorabeera,
Egiko barrandariak suziriak zalapart aundiz lerrerazten zituzten. A Ardi 63. Barrandan zelarik,
barrandari laguna utziko zuen hor tente potente. Ox 197. Herodetar zenbait bidali zizkioten barrandari
(zelatari), gizon zintzoak ziralako itxura egin ta bere itzetan atxitu zezaten. Ir YKBiz 391. Xalbaten ibillerak peko
txar eragin zioten eta geroztik zeletan zebilkion, lenago Piarresen barrandari (espía) ibilli zen bezela. Etxde JJ
113. Antxe, arrizko pillaretan gelditu zan, kurikari edo barrandari edo talaierua bailitzan. Erkiag Arran 96.
Ixraelen barrandariak oro itsu ta alotzak. Ol Is 56, 10 (Dv atalariak, Ker zelatariak). Herri guziek herri
guzietan badituzte barrandariak. SoEg Herr 19-5-1960, 2. Rusoek barrandatuak zituzten Amerikano
barrandariak. Ib. 2. Barrandariak zarete, lurralde huntako ahulguneen ikustera jinak. Bibl Gen 42, 9 (Urt
espione, Dv ikhusketari, Ur, Ker zelatari).
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
97