Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
berez bigiraturik ill zan milla seieun berrogei ta zortzigarrengoan. 'Después de realizar tres visitas pastorales'.
Ib. 487. Eta gañera etxekoandre au gaztelu artako ziegarik izugarrienean sar zezatela, berak berez agindu zuen.
Arr GB 17. Mingaiñ gaiztoak ezkontzarik obeenen ere gañera zenbat gaitz eta kalte erakarri litzakean berak
berez guziz ondo ikusi zuela. Ib. 138. Ala ere, atzeneko urtetan bera berez eske juan gabetanik, mesedegilleak
zeguan tokira bear zuena bialdutzen zioten. 'Ahorrándole el trabajo de ir a buscarlo en persona'. Aran SIgn 65.
Ganera Eladik, berak berez, artu eban olloaren ardurea. Echta Jos 298.
- BERE-BEREZ (SP). a) En sí mismo. "De soi-même" SP. Zeren hazi humanoa bere berez korrunpitua baita.
Lç Ins C 3v. Badakit, eta segur naiz Iesus Iaunaren partez, eztela deus satsurik bere berez: salbu, zerbait satsu
dela estimatzen duenaren, hura harendako satsu baita. "Quant à soi". Lç Rom 14, 14 (He, Dv berenez, TB bere
baitharik, Ol, IBk berez). Hala fedea-ere, baldin obrák ezpaditu, hila da bere berez. "En soi-même". Lç Iac 2,
17. --Zein da Jaungoikoaren izatea? --Bere berez izatea, izatez izatea, orregaitik da betikoa, aldatuezingarria,
asierarik euki izan ez dabena, eta azkenik eukiko ez dabena. Itz Azald 22. Hori aski ez dela, ordea, badu beste
balio bat, bere-berez, liburu honek. MEIG III 115.
Por sí mismo. Haren [Tomasen] ausartzia galdegiteko berak ikhustea, hunkitzea, bere berez segurtatua
izaiteko. Jaur 166. Eta erabateko iritzi au igorri zidan bere berez, emen ager nezakenekoan. "Espontáneamente".
Or BM 18. Eta Bera mintza balekigu, ez aien bidez, baiña Bere-berez, Aren itza entzun dezagun, ez giza-mihiz,
ez Aingeru-mintzoz, ez odei-otsez, ez idurikizunez. Or Aitork 232.
Separadamente. Artikulu horrek bere-berez agertu behar du egunen batean, laster Jainkoak nahi badu.
MEIG VII 51.
b) Naturalmente, de modo natural. Haren galtzea bere-berez minki sentitu bazuten ere, etziren eman bere
damuaren xiririta minez agertzen. "Malgré le regret naturel de sa perte". Birjin 451. Hastandu behar zira hainitz
gauza bere-berez bihotza datxeitenetarik. Ib. 463.
- BERE-BEREZKO. "Bere berezko bizi-modua (REusk I 6), genre de vie particulier" Dv.
- BEREZ-BEREKO. Natural, propio, innato. Apezen eskuetan dagonez geroz eri-handienen ikertzea, zaintzea
eta laguntzea, berez-bereko argitasuna ez da geienetan aski: sendalarien aholkuek apezaren trebetasuna
argituko dute. FIr 188.
- BEREZ-BERE (L-ain ap. A; Dv; berez beren R ap. A). Por sí mismo(s), por sus propios medios, por propia
iniciativa. "Berez bere egin du, il a fait (la chose) de ses propres moyens (sans emprunter), sans importuner les
autres" Dv s.v. bere. "Berez bere antolatu ditu gauzak, il a arrangé les choses avec ses propres ressources" Ib.
s.v. ber. Sg. A, "independiente". Non da eskuara bezala dagonik bere hartan bere gain; aberats ez izana
gatik, berez bere bizi, edo ahal bezen zor guti eginez? HU Aurp 210s. Erran ditugun ezagupideeri esker edo
berez-bere, lehen bai lehen egin behar dena egiteko. FIr 193. Sendalariak erranez geroz eri-handi dagola, apeza
berez-bere aski da, sendalariaren bertze berririk jakin gabe. Ib. 187. Espainiaren meneko izana gatik, berezbere
dabil asko zeretan. JE Ber 27. Apaintzeko zeretan, berez-bere gizonak deus ez dira. Ib. 73. Eskualduna ez
othe da berez bere ibili behar Eskual-Herri guziko mendietan? Barb Piar I 13. Berez-bere zuetarik nork
bertzalde zeheño batez ere dezake luza bere bizia? Leon Mt 6, 27 (Dv bere asmu guziekin). Nola ez gorets berezbere
hain gora ibili den Platonen gogoa? Lf in Zait Plat XXIII.
En sí mismo(s), de por sí. Merkaturik ez balu [...], Agoitze ez litake berez-bere gauza handirik. JE Ber 19.
Beha Euskaldun arkaitzetarik / berez bere jin ostoak. Iratz 89. Ikusi edo somatzen ditugun gertariak eta zerak
berez-bere dirala esatea ezinezkoa lizake erabat. Zait Plat 40.
- BEREZ-BEREZ. Espontáneamente, de forma natural. Banetorren etxeruntz, bertsoak kantatzen, / Buruan
berez-berez ziranak sortutzen. AB Olerk 149. Sua, berez berez, makaldu, alpertu eta itxungi egin zan. Erkiag
BatB 16. Berez-berez etorri jakon euskaltzaletasuna. Jaiotzatik dator euskera maite izatea, euskaldun jaio
ezkero, diñousku berak. Alzola Atalak 112.
- BEREZ BEZALA. De por sí, por naturaleza; espontáneamente. "(A) buenas, (c.) onez onera, on onean, (V)
berez legez, (G) berez bezala, onez onean" Añ. Ezkontzako Sakramentuak ematen duen bien arteko pake ta
amorio santua, berez bezala sortu ta jaioko da. Cb Eg II 368. Baña, berez bezala, esaldia biurritu gaberik,
olerkariaren antzetsuz datorrenean, belarriak, egia esan, eztu ain gaizki artzen. Ldi IL 36. Berez bezala musika
eztakienak, inoiz ere eztu ikasiko bear danez. Zait Plat 62. Eta jakitea bildu ezkero, aurrerapena ere badator
berez bezala. Vill Jaink 72. Eta ondorea berez bezala jaulkiko zaigu: gizonaren nondik-norakoa Jainkoagandik
zintzilika dagoela, alegia. Ib. 146.
- BEREZ BEZALAKO. Espontáneo, natural. Jesu Kristoren beste Pauso, marabilla, Pasio ta Eriotza, berez
bezalako Enkarnazioko Arbola onen frutuak zirala. Cb Eg II 326.
- BEREZ GAINEKO. "Berez-gañeko, preternatural" BeraLzM.
- BEREZKO. v. berezko.
- BEREZ LEGEZ. De por sí, por naturaleza; espontáneamente. "(A) buenas, (c.) onez onera, on onean, (V) berez
legez, (G) berez bezala, onez onean" Añ. Baldin jatorriz ta berez legez ezpadakar bijotzeko azkortasuna, ez
deutsee berbaak zirkinik eragingo. Mg PAb 204. Plazako piestiari Erri oneetan berez legez darraikozan gauza
oneen ondorik, ikusi daigun, zelan egiten dan plazaan piestia. fB Olg 61. Ta bik alkar topetan dabeenian, berez
legez, alkar maite dabee. Alkarri berba gitxigaz goguak aituten deutseez. fB Ic II 208s. Domukeri edo
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
967