15.05.2013 Views

Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru<br />

berentxi. "(AN-5vill), dinero que piden los niños el día de Todos los Santos o el de Ánimas y es para los<br />

mismos niños" A.<br />

berentzaile, berenzale. (Pronombre) posesivo. Izen lekhuko berenzaleak. "Pronoms possessifs". Arch<br />

Gram 29.<br />

berentzakotu. 1. Tomar para sí (él), hacer suyo. Cf. beren (2). v. beretu, berentzatu. Iudea igarle-erria ta<br />

Iaunak berentzakotua zan. A Ezale 1897, 238b.<br />

2. Hacer suyo (ellos). Larraunen, etxe batean aur batzuk iltzen direnean, eskale baten aurra berentzakotzen<br />

dui ta ala gero datorren seme-alabarik ezta bat ere iltzen. A EY I 190.<br />

berentzatu. Tomar para sí (él). Neol creado en 1897 por Arana Goiri (v. AG 2330). Cf. beren (2). v. beretu.<br />

1631garren urtian Jaun orrek bere ordezkari edo Korrekidoriari aginddu eutson Bizkaiko gatza-salerosmena<br />

edo gatza salerosteko eskubidia berentzatu ta beretuteko. AG 1503.<br />

berenzale. v. berentzaile.<br />

bereño.<br />

- BEREÑO HARTAN. En su estado propio habitual. Cf. BERE BERETTO HARTAN (s.v. beretto). Adinak<br />

du ereman (Etxegarai apheza); behinere ez burdinazko izana, nahiz bereño hartan zaila zen. Eskual 21-3-1913<br />

(ap. DRA, que interpreta bereño como "blandito").<br />

berehola, berhula. Del mismo modo. v. berehala (2). Huner harzara, behala, / Minzoren zaie berhula, /<br />

"Hots ene haurrak eneki / Guazen oro alkharreki". UskLiB 220. Aitzulo santuko bidezkariak bereola egiten du<br />

lo, bideak akituta, arru zuloan. Or Mi 61. Ardimotzale batek bereola idukitzen du ankartean aaria, ta illea<br />

erantzi ondoan, ipurgañean xartako bat eman ta bialtzen. Ib. 60. Zumar txurien burua urrez estutzen dun argiurratzekoan<br />

gizon galdu bati argi egiten ari ontzia, bereola zurbiltzen eta itzaltzen da. 'Ainsi pâlit et se dérobe'.<br />

Ib. 122s.<br />

bereholaxe, berolaxe, bereholaxen. (Intens. de berehola). Del mismo modo. Luteroren liburuen bat<br />

dakustanean lorategi eder bateko loreak galtzera botatzen kurruxka dabillen zerri zikin bat (onela) ikusten<br />

detela deritzait; berolaxe erabiltzen bai dittu Luterok gauza santuak. Inza Azalp 96. Bereolaxe, bi idik [...]<br />

maite-marrua ateratzen dute. Or Mi 58. Ez al duzu ikusi zugatz-orriak par-irriz nola burua jasotzen duten? Biotz<br />

gori guziek bereolaxe zoazin arnas-berritzera. Ib. 137. Aien adarrak samurtu ta ostoak sortu ta ernamintzen<br />

diranean, uda urbil dala badakizue. Bereolaxe bada, gauza guzi oiek agitzen dirala ikusten duzuenean, yakizue<br />

Gizasemea urbil atarian dagola. Ir YKBiz 413. Bereolaxe gertatu zan Loten egunetan. Ib. 339. Goizaldean<br />

agertzen zaigu ederren lorea ere, gau-intzak ixuritako zidar-pitxiak eguzkipean dizdizka dituala. Nola izan ez<br />

bereolaxe, Izadik dun lorerik ederrena ere? TAg Uzt 51. Bereolaxen zorarazi oi du sugeak begiratu zorrotzez<br />

txoritxo buruariña. Ib. 7. Apirkako basarteetan basauntza sendu dun leoiari ere, ua begiztatu arte, orroa dario<br />

berolaxe barrualdetik zulagarri. Ib. 229.<br />

berehonela. De este mismo modo, igualmente. v. berehala (2). Adiskideak eta bereonela etsaiak<br />

aipatzean, ordea, norberari on diruditenak, ala, ez iduri izan-arren, on diranak, izan ere, aipatzen al dituzu?<br />

Zait Plat 96.<br />

- BEREHONELAKO. Similar. Ta gero, Minakin eta beste gogo zindoekin, bereonelako elkar-izketak eta are<br />

obeak izan ditzake, ausaz. Zait Plat 71.<br />

berehonelaxe, beronelaxe. (Intens. de berehonela). De este mismo modo, igualmente. Aittak Semea<br />

sortzean, eman dio Semeari bere izatea, bere aunditasuna, bera dan guzia, Aitta izatea ez beste guzia.<br />

Beronelaxe Aitta-Semeak berengandik Espiritu Santua ateratzean, eman diote beren izate guztia. Inza Azalp 39.<br />

Mugagabea ta mugatua aurrez-aurre ageri diran ezkero, bereonelaxe sortu omen ziran beste bederatzi sail. Zait<br />

Plat 57s. Bereonelaxe Pitagorak irakatsiak xeatu ta aren zotzabarrak non-nai arki ditzakegu. Ib. 61.<br />

bere-ori. v. berori.<br />

berehorrelaxe, berorrelaxe. De ese mismo modo. Urteen buruz, gaztetango dirdaitasun aberatsa zerbait<br />

gandutu ta lausotu zitzaiola irudi arren, etzizaizkon agortu artean lengo edertasun-kondarrak. Berorrelaxe<br />

adierazten digu etzinaldera dijoakigun eguzkiak, illunabarreko zear-izpien bidez, bere eguerdiko edertasuna ta<br />

Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten<br />

mende.<br />

956

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!