Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
berezkuntza. Ib. 86. Gentza ekartzen lurrera etorri naizala uste al duzute? Ez noski, dasaizuet, berezkuntza
baizik. 'Separationem'. Ol Lc 12, 51 (Lç dibisione, Oteiza dibisioa HeH aharra, IBk zatiketa, IBe banaketa).
Bereizkuntza ta aukera ori, berriz, ez du yaubek beste erriak baño aundiagoa zeralakoan egin. 'Vobis iunctus est
Dominus, et elegit vos'. Ol Deut 7, 7 (Dv etzaituztete hautatu, Ker ez zaitue maitatu ta aukeratu). Azkenean
azpiko gizeliak oro beren gizartean onartu zituzten Goidelek, berezkuntzarik batere endaz den bezanbatean
ordudanik egin gabe. Mde Pr 223s. Orduan herria berezi zen britaindar gobernuaren ala berjabegoaren edo
berezkuntza osoaren alde zirenatan. Ib. 298. Zenbait aldiz ezpaitzaio jarraikitzen egilea aktiboen eta pasiboen
bereizkuntzari (gizonek-gizonak), Baztanen bezala. AIr in Izeta DirG 10. Auzi ontan, ordea, ajola aundiko
bereizkuntza egin bearra dago: Nola eta Zergatik eztirela bat, eztirela nahasi bear. Vill Jaink 29. Lehen-gizonen
erlijioari begiraldi bat eman ezkero, bereala konturatzen gera bereizkuntza ori egiten etzekitela. Ib. 30.
Berexkuntzarik gabe neska ta mutiko. Xa Odol 232. Berexkuntzatik libra ditzagun gogoak, / batasunerat deitzen
baigaitu Jainkoak. Ib. 276. Bear-bearrezkoa dala bereizkuntza egitea, nagusiaren ta mutillaren, jaunaren eta
morroiaren, zaldunaren eta ezkutariaren, artean. Berron Kijote 228. Sinkronia eta diakronia, aspaldixko irakatsi
zuen Coseriuk, ez dira hizkuntzaren mailako bereizkuntzak, metoduaren mailakoak baizik. MEIG VII 174.
(Dv). Distinción, privilegio. "Distinction. Zer nahi berezkuntza igurikitzen ahal zuen munduaren ganik (Jnn),
il pouvait attendre toutes sortes de distinctions de la part du monde" Dv. v. infra ON-BEREIZKUNTZA. Bere
sortze errugabekotik asi-ta Jaungoikoaren Ama egin ondorean, egundaño Jaunak egin dizkion berexkuntza
guziak. Inza Azalp 155.
+ berezikuntza. Excepción. Bainan heien egitatea iduki behar da arau arronteretikako berex[kun]tz
batentzat. "Exception". Birjin 207. Giristinoek bekhatu batentzat, bakharrik batentzat, berexkuntza egiten dute.
Isoard 9 (ap. DRA). Berezikuntza bat egin nai izan dut, Zeruko berriak ipuina izendun. A EY II 10. Errenkada
bakoitzeko ixil-une oiek badute bereizkuntza bat: laugarren errenkadatik boskarrenera [...]; eta ain xuxen,
bereizkuntza, excepcio onek berebiziko grazia ematen dio kantuari. Lek SClar 106. Arabian jaiotzen diranak
mahomarrak dira ia bereizkuntzarik gabe. Txill Let 125.
Característica, peculiaridad. v. bereizgarri (II). Ona emen, alorren bereizkuntzak aipatzeko tokia:
bakoitzaren indarra, kolorea eta bat-bederak berez ekarri dezaken uzta. Ibiñ Virgil 86.
Selección. Behar ditugu [gure oiloak] lekuarazi eta ezarri haien orde oilo berexkuntzetik (selection) heldu
diren batzu. Gazte 1957 (3), 8 (ap. DRA).
2. "Berexkuntza, depurativo (neol.)" A Apend.
- ON-BEREIZKUNTZA. Sancho Ramirez jaunak on-bereiskuntz (selecciones en pro, privilegios) oso aundiz
bete zituala. Iñarra EE 1893a, 11.
bereizle, berezle (Dv), bereztaile, berexle (Hb ap. Lh), bereisle (Lar), berezile (Lar), berezitzaile (Lar), behexle,
berextale, berextaile. (El) que separa, selecciona, distingue, divide. "Apartador, apartatzallea, alderagillea,
bereislea, berezitzallea" Lar. "Afinador del oro, plata, &c., urrearen, zillararen, &c. garbitzallea, txautzalea,
nastetik berexlea, bereganlea, berezilea" Ib. "Especificativo, banatitzallea, berezitzallea" Ib. "Celui qui sépare,
celui qui distingue, discerne, etc." Dv. "Qui sépare, qui choisit" Lh. [Munduari] bihotzez ukho ginez; haren eten-artean
murru berextaile bat ezarriz. Birjin 181. Gizona, nork ezarri nau zuen gainean juie edo zuzen berezle?
"Iudicem, aut divisorem". Dv Lc 12, 14 (Lç partitzale, TB, HeH zathi egile, Oteiza partitzallea, Ol banatzalle,
IBk erdibanatzaile). Nula berhez arren ogi azi geia? Badira espresüko berhezleak: trieurs deitzen dütie. Eskual
2-10-1908 (ap. DRA). Xoragarri da berexleen ikustea, berak ere lore batzu baitira lore heien artean. JE Bur 86.
Hortaratu da beraz Poincare, buruzagi lehena, eta igorri ditu Ruhr-erat, handik zor daukuten ikatzaren
behexleak eta hartzaleak, bai eta horien zaintzale soldado andana ederra. GH 1923, 118. Elkarrekin liskartu
dira landan; ta bereizlerik ezean, batak bestea yo ta il du. Ol 2 Sam 14, 6 (Dv nihor etzen debeka zetzakeenik,
Ker iñor be ez egoan areik banantzeko). Rusiaren eta Amerikaren artean kokatuz, [nahi litake bilhakatu
indarrez] bat bertzearen tenor berean, berextale eta lotzale. SoEg Herr 14-9-1961, 1. Bereztaileen artean izan
dira halere zenbait batasun-zale. MEIG IX 152. En DFrec hay 2 ejs. de berezle.
bereizmen, berezmen (Dv), berezimen. "Séparation, division, partage" Dv. Dotrinaren berezimena. Mb IArg
I 19. Daigün igantian herrietako botzkak dirateke. [...] Haitatü behar da: [...] 2) ororen huna giñatzen dienak
berhezmenik gabe. Herr 5-3-1959, 3.
bereizpen, berezpen (Dv, A), berezipen (Lar) "Apartamiento" Lar. "Séparation, division" Dv. "1.º separación
(Dv). [...] 2.º cisma" A. v. bereizkuntza. Eta lo-egin duen tokia eta jarri izan den lekhua bere berezpeneko
zazpi egunetan, lohi izanen dira. Dv Lev 15, 21 (Ur berezitua dagoen egunetan). Lurrera pakea ekartzera etorri
naizela uste al duzue? Pakea ez, berezpena baizik. "Separationem" (Lc 12, 51). Ir YKBiz 285 (Lç dibisionearen,
Oteiza dibisioa, HeH aharraren, Dv zein bere alde bihurraraztera, Ol berezkuntza, IBk zatiketa). Askok
ezpaitute Yesusen esanik egin nai, ortik sortzen dira berezpenak ta asarreak ta elkar-ezin-eramanak. Ib. 286n.
berezpen (Dv A). "Partage" Dv. "Distribución" A.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
945