Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
22, 3. Grazia aldiz debot, eta komün da, berhezkerier ihesi egiten dü. Ib. 54, 4. Jinkoa hanitz maneriaz
mintzatzen zaikü, ihuren berhezkeriarik egin gabe. Ip Imit I 5, 2 (Ol iñoren bereizkeririk gabe). Garbi ikusten ari
naiz, Jaungoikoak ez duela bereizkeriarik egiten; baizik-eta onartzen duela, Haren beldur dena eta zuzen
dabilena, edozein herritakoa dela ere. IBk Act 10, 34 (IBe ez duela inorekin bereizkeriarik egiten; Lç eztagoela
personén aparenziara beha, TB ez dela behazale iduriei, Dv nor-nor-den ez duela Jainkoak begiratzen, Ol
norkeritan Yainkoa ari ez dala).
División, separación (en sdo. peyorativo). Ona gu euzkotarrok / batzeko zegaitia, / zorundu nai badogu /
Euzkel-erri maitia. / Jaunari otoi egin / anaieri besarka... / berezkerizko kezkak / bertan bera laga-ta. Enb 50.
Ikerlan horietan sartu dena galdurik dago gizona ta gizartea bere soilean, itxuratu duten inguruneaz aparte,
ezagutu nahi baldin baditu. Bereizkerietan hasiz gero, bada beste arriskurik are larriagorik. MEIG VIII 63.
Distinción sutil (en sdo. peyorativo). Ez al dukegu ori legegizon baten burezurra? Nun dira orain bere
kako-makoak, bereizkeriak, zearkeriak, igesbideak eta atzipeak? "His quillets". Amez Hamlet 156.
En DFrec hay 3 ejs. de bereizkeria y uno de berezkeria, bereixkeria y berexkeria.
bereizketa, berezketa. División, separación. v. bereizkuntza. Munduaren azkenean onen ta gaiztoen
artean egingo dan berezketa. Ir YKBiz 183. Bestalde, arritzekoak zituen ango agintarien iardunbidea ta
lanbideen erabateko bereizketa. Erodotok zionez, an batzu begi-sendatzaile, bestetzu ortzaginlari, bestetzu
barneko eritasunen atxeter omen. Zait Plat 13. Ze irizpidetan finkatu diren bereizketa egin dutenak ez dut garbi
ikusten. MEIG VII 36. En DFrec hay 18 ejs. de bereizketa y 6 de berezketa.
bereizki. v. bereziki.
bereizkiro. v. berezikiro.
bereizkizun, berezikizun (Lar, Hb ap. Lh). "Separable" Lar.
bereizkunde, berezkunde, berexkunde, behexkunde, bereixkunde. Tr. Documentado desde mediados del s.
XIX sobre todo en textos septentrionales. En DFrec hay un ej., septentrional, de berexkunde.
Separación; distinción, distingo. v. bereizkuntza. Laguntza horiek emanak izan dire behexkunderik gabe,
bai paganoer, bai protestanter, bai giristinoer, bakhotxari bere beharren arabera. Prop 1876-77, 225. Nihork,
Eliza mintzo denean, ez du eskurik haren irakaspenetan berexkunderik egiteko, batzuen onhartzeko, eta bertzen
arbuiatzeko. Dih GirLeg (ed. 1897), 44n. Goraki diotenak ez dutela nahi berexkunderik, are gutiago
jazarkunderik. HU Zez 91 (parece referirse a la separación de la Iglesia y el Estado). Lehenago erraiten ginuen
Prussiens eta bertze izen asko. Orai ez dugu egiten berexkunderik Alemanen artean. Oro izen beraz deitzen
ditugu, Boches, oro zaku berean. StPierre 21. Ikus, orain, txindurritegiko biztanleen bereixkundea. Ldi Y 1933,
85.
Han zagon Michel Garikoitz bethi ongi egiterat ekarria guzieri, sekulan berexkunderik egin gabe. Etcheb
Zeruari 172 (ap. DRA). Heidegger-ek Platon erasiatzen du, izaitea eta agertzea elgarretarik osoki berezi
dituelakoan; berexkunde holakorik ez omen da ezagun Heladeko lehen filosofoen erranetan. Lf in Zait Plat XX.
Diferenciación, variedad. Eskuararen eremuak hain dire zabalak eta nasaiak non behexkunde hortan
berean aurkhitzen baitu aberastasunik handiena. Arb Igand 14.
Distinción, privilegio. Halako moldez non [Gurutzea] khoroen ornamentik ederrena bihurtu baita, eta
berexkundezko markarik loriosena gizonen artean. Jaur 407.
berezkunde (Dv A). "Exception (He)" Dv. Bada erregela horiek haiñ daduzkat yeneralak, non ez
baitzaie eman behar berezkhunderik edo bere-alde uzteko lekhurik behiñere. He Phil (ed. 1853), 175 (en la ed.
original (209) exzepzionerik; SP ezpaitut hartarik deus ere lekhatzen).
bereizkuntza, berezkuntza (S; Ht VocGr 422, Dv; -e AN-larr), berexkuntza (B; -e AN-ulz, B). Ref.: A; A
Apend (berexkuntza); A Morf 71; Asp Leiz (berezkuntze); Izeta BHizt2 (berexkuntze). 1. Separación, división;
diferencia, diferenciación (tbn. en sdo. peyorativo). "Séparation, berezkunza" Ht VocGr 422. "Séparation, choix"
Dv. "1.º separación (Dv). 2.º (S; Chaho ms.), distinción" A. "Berexkuntza, distinción a favor o en contra de
alguien (B)" A Apend. "Berexkuntze, discriminación. Zertako olako berexkuntzek" Izeta BHizt2.
"Discriminación. Acepción de personas" Asp Leiz. v. berezgo, bereizkunde, bereizketa, bereizpen,
bereizkeria. Tr. Documentado sobre todo en autores del s. XX, aunque se encuentra desde Duhalde y, con el
sdo. de 'excepción', ya en Birjin. En DFrec hay 23 ejs. de bereizkuntza, 3 de berezkuntza y 1 de behexkuntza.
Bada horietan guzietan egin othe dut berexkuntzarik batere nere Jainkoaren zuzenen kontra? Nere gaztedenbora
neretzat, nere atseginak hartzeko [...] berexi othe dut, zahartzen nintzenean [...] Jainkoaren gogora
bizitzekotan? Dh 312. Bainan berexkuntza horren egitera nekez jartzen da apeza. JE Bur 55. Gauzer, elgarren
ondoan ezar eta, eite edo berexkuntza edireiten. Ib. 109. Lantegietan neskato gazteek egiten dute gero [lilien]
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
944