Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
hamabi jende-araldeak tenplotik berexi zirenean? CatJauf 33. Nola berextan den gizakia emaztekitik. Mdg 147.
Iru mordoskatara berexi zituzten milagrozko sendatze ok. Goñi 94. Herriaren erdia ari baita harentzat ile
berexten, joiten harrotzeko, lertzoaz gabetzen, xuritzen. JE Bur 197. Berexten direnean hoien gozorik handiena
hau da: elgarren jorratzea, aphaltzea, belztea. Ib. 164. Artzainek arthaldeak nahastera utzi zituztela; zer nahi
ikusi zutela zoin zoinena ezin bereziz. Ib. 21s.
Elgoientar guztiak, au entzunez, eskuak berealaxe berezi zituzten, txalorik ez. A Ardi 70. Alemaniako etsai
minenak elgarretarik behar zirela berexi. StPierre 32. Zorigaiztokoen leku edo gaiztoki edo su-lezeaz gañera iru
toki bereixten dittugu. Inza Azalp 72. Gauza bakoitzaren izatea, beste gauza guztietatik bereizten duan artan
dago. Ib. 39. Jesus iltzean bere anima edo gogoa berexi zan gorputzetik. Ib. 74. Aurtxo bat berezi zuten
bestetatik eta utzi zuten iñoiz Jaungoikoaren berririk eman gabe. Ib. 33. Oraikoan, elgarretarik berexi nahiz.
Bainan, debru bat! bikhe ozpina hura, errekan hola busti ere zelakotz, gehiago lotzen baizik ez zitzaioten! Barb
Sup 30. Lotzen dira borroka. Horien berexteko, egin ahalak egiten dituzte Ganxumek eta Battittak. Ox 52.
Elgarretarik gaituztelakotz / gaixtakeriaz berextu. Ib. 162. Eleizako zarata andia ta negarra ta oiuak etziran gai
a Jainkoa ikustetik bereizteko. "Para apartalle". Or Tormes 113. Neri iduri zait, iru gauz oiek erabat aginduko
zitula, baño bere buruan berexi egingo zula irugarren aukera ori, Lizarragaren mendean jartzeko ori. Or SCruz
115. Lurrean azkenez elkar laztandu genun, zeruan elkar ikusteko asmoan, eta bereixi giñan. Or Mi 136.
Gorbelarengandik bereizi ta [...] muñ egiten zion bere ezpain zurbillekin, lagun zuriari. Ib. 55. Ama batek
besoetan zaukan aurra errialdera begira zagon eta aurrak beren etxea ezagutzen zuela adiarazteko zion amak:
bereixten du emendik. FIr 158. 1.000 langile baño geiago bazituzten meatzetan, urre eta zilar bereizten. Ib. 133.
Unelako beste gaitza batzuekin, etzituzten orai bezala berexten baizik eta "cólico miserere" izenarekin deitzen.
Ib. 169. Guri eskuara maite hau / kentzekotzat Frantziak, / Hobe laite Frantziatik / baginte bereziak. Etcham 51.
Esanaz: "Oraiñ berexi dira / gure tarteko nastiak". Tx B II 168. Elizaren trebeseko bideak aldare-aitzineko
grillatik berexten duena. JE Ber 22. Bereizi ditzadan barruti bitan, beintzat, emen datorzkigun olerkariak. TAg Y
1933, 21. Onen osaba-amonak, Liorko, Onki eta Onuzki adizkideak eta "Maitale berriak" nortzuk diran
bereiztea ez litzake zalla. Aitzol in Ldi UO 7s. Elizatik egoztea bezela da: fededunen billeratik berextea, kentzea.
Ir YKBiz 457n. Baña Kristok noizpait (azken epai-egunean) berexiko ditu onak ta gaiztoak. Ib. 43n. Apezik non
ote da? Non lege-gizonik / zurea ta nerea bereiz dezakenik? Or Eus 103. Baduk oberik! Apeza itsatsi gelditzen; /
eskua bereizi nai ta alperrik nekatzen. Ib. 52. Gauzen balio biok antxiña ta beñola aitatu, zenbakeu ta berezi
ebazan Aristotelesek. Eguzk GizAuz 51. Mami-gañera bere neurrian gazura bereizi dedin. TAg Uzt 89. Hitzartu
zuten beraz elgarretarik berexiko zirela harat eta hunat joaiteko. Zerb IxtS 15. Abraham eta Loth behexten
elgarretarik. Ib. 18. Gogoa nahasten zaio, eta azkenean hala dena eta hala ez dena ez ditu beretzat ere nehundik
berexten ahal. Lf Murtuts 9. Txorien txorrotxioak bereixten txapeldun. Zait Sof 143. Illobirik gabe bego
Yainkoengandik bereizita. Ib. 191. Atzo ta gaur-ik, naiz gerokorik, / ez du zeruak bereizten. SMitx Aranz 169. Ta
zure erriagandik nere erria bereiziko dut. Ol Ex 8, 23. Gaua illuna zegon txit eta ezin zitekean irudi aren
nortasunik bereizi. Etxde JJ 152s. Etxeko guzien zemai eta erabakiak etzuten bere maiteagandik bereiziko. Ib.
36. Banako gelatxotan bereiztuak zeuden. Ib. 184. Zeren ez baita bereizi behar Jaunak alkartu duenik. Mde Pr
142. Luchresik ez daki Amontilladoa Sherry ardotik bereizten. Ib. 107. Gorputza hilik ere, giza nortasunak
bizirik jarraitzen duela diote; aldatu egin bait da ukigaitik berezi den ezkero. Ib. 346. Berriz ere jende gaiztoek
ninate hiregandik berezi nahi ukan. Mde HaurB 105. Ez nekike zer esan eta iardutean ez nezake [gorputz-miña]
bereizi atsegiñetik. Or Aitork 262. Zuk mukulugai eite-gabe au tankeratu ta bereizi baiño len ez zala ezer. Ib.
341. Mailaz maila bestetariko diran gizakumeak ere bereizi egiten zituen Erakleitok. Zait Plat 34. Bata ta bestea
bereizteko enuxu-banuxu dabil. Ib. 26. Ez-danak, ordea, utsa izaki, ezer ere eztezake banatu edo berezi. Ib. 44.
Bidea biziki laburtua atzeman nuen elgarretarik berexi ginelarik. JEtchep 110. Bi alhorrak berexten dituen
hesian bizi da [intzaur ondoa]. Ib. 47. Gure lana ongi ateratzen bada, nola berexi bear ditugu irabaziak? Izeta
DirG 22. Nolanai ere, bera ezta utseziña onaren eta gaitzaren bereiztean. Vill Jaink 105. Jainkoaren itza bere
muin soillean, eta beronen inguruan pillatutako giza-iritziak bereizten ez jakiteak. Ib. 43. Bi gurari-mota berezi
bear dira. Ib. 142. Eta auetan ere badira beste batzuk ain ondo berezi ta banandu bageak, olako tarte luze-labur
muga-ezak. Onaind in Gazt MusIx 152. Atsegin oni, beste atsegin guzietatik berezitzeko, aragi-atsegiña deituko
diogu. MAtx Gazt 39. Arras adixkide elgarretarik berexi direla. Larz Senper 60. Bertan bereiziko dituzu
ugalketarakoak, aldareetan opaltzekoak ta lurra irauli eta zelai legorrak okuntzatzeko erabiliko dituzunak. Ibiñ
Virgil 97. Zerutik jautsiak izan balire bezala, eta arima gorputzetik berexia. Ardoy SFran 155s. Bainan ez da
beti errex, ez etare beti haizu, bat bestearen ganik [zeruko erresuma lurrekoaren ganik] berextea. Ib. 325. Ez ditu
bereziko / pobre ta aberatsa. Uzt Sas 299. Joaitean hartu nuen naigabe samina, / hala nola betiko berexi bagina.
Xa Odol 307. Iñoren bizi-maillarik naiz bizi-legerik bereizteke. Berron Kijote 166. Gaulako Amadis
kementsuaren anaiak ez zuala bereizitako andererik izan, aren babespean jarri aal izateko. "Señalada". Ib. 147.
Metodoak, ordea, bereiz ditzake eta aska sortzez eta izatez baturik daudenak ere. MEIG VIII 108.
Discriminar. "Nihor berezi gabe mintzo naiz, je parle sans acception de personne" Dv. Nihor berezi gabe
behar du artha eta karitate aberatsenzat bezala pobrenzat ere orobat. CatLav A 6r (V 7). Ezagun zituen guzien
ahokiari jarraikitzale izana baitzen bera, den apalena berexi gabe. HU Aurp 169. Aretxek bai maite zituela bere
urko-lagunak bear dan bezela, iñor berexi gabe! Ir YKBiz 267.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
941