Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
Gizonari arrozoinamenduan eta gauzen ezagutzan eman baitio bere perfezinoa, non bide hunetaz berezi baitu
abre mutuetarik. Ib. 176. Nik hek hautatu ditut, eta berezi mundutik. Ch III 58, 3. Ene semea, artha handirekiñ
hari zaite zure baithan berezten naturalezaren eta graziaren mobimenduak. Ib. 54, 1. Haren arima separatu edo
berezi dela haren gorphutzetik. CatLav 51 (V 33). Zeinak berezten edo distingatzen baitzituen Juduak bertze
populuetarik. Ib. 367 (V 177). Argatik Jainkoak, itsasirik zeudela biak alkar, bata besteagandik bereiztu zuen.
Lar SAgust 6. Eta erran behar direla uste ditutzunak, berezi ditutzun ondoan ere; khen zazu oraiño [hitz]
hautarik parte bat. He Gudu 148. Gezurra-ganik egia berezteko. Ib. 59. Besteganik berhez zite, maite ükhen
ezazü ihurere gabe izatia. Mst III 53, 1. Untsa gogua eman ezazü natüraren eta graziaren bulker: zeren ezabaki
alkharren kuntre bulkatzen beitie, eta nekez berhezi izaten beitira. Ib. 54, 1. Kanpolan egin behar dütianak,
aitzinetik bere beithan ikhusten, eta alkharren unduan egiteko berhezten dütü. Mst I 3, 3. Bietatik baten eriotzak
berez ditzan arte guzian. Mb IArg I 178. Hau da garia larrañean belar gaistotik berezten den gisako bere azken
juzganzan onak Jangoikoak gaistoetatik bereztea. Ib. 202. Etzuen deusere kanpotik bertze haurretarik berex
zezakenik. Lg II 114. Berexiren ditu batzuk bertzetarik, artzain batek bildotsak akherretarik berexten dituen
molde berean. Ib. 248. --Zer endelgatzen düzü hirur persona hok bata berzianik berexiak direla erten düzünian?
--Endelgatzen düt bata eztela berzia. CatLan 25. Arimaren gorphutzetik berhextia edo separatzia. Ib. 58. Ez
nazáken deusek ére / beréxi bereganík. LE Kop 151. Meizakindiaren edo Metafisikaren medioz berhez lizateke
amorioa hogei erthailtan. Egiat 207. --Noiz, edo zenbat hordutan esaten dira Salmo oek? --Zazpi hordutan, eta,
onela bereizturik, derizte Besperak, Konpletak, Matutiak [...]. Ub 167s. Jesu-Kristoren gorputza obian berezia
edo kendua zegoan haren Jainkotasunagandik? Ib. 135. Haren ill-ondoan zatitu ta berezitu zan haren Erreinua.
Ib. 43.
(s. XIX) Berex bitez akerrak / Ardi amultsu hetarik. Monho 54. Biziotik bertuteak berexi dituena / Ezagutua
izan da ardirik justuena. Ib. 48. Jesus gugátik ilík, / arima berezirík. LE Kop 199. Arima gorputzetík berexiordúko.
LE Ong 140r. Orregatik Elizak beti nai izan du gizonezkoak bereziak egotea emakumeetatik. AA I 530.
Aginduko die Jaunak bere Aingeruai, bereistu ditzeela gaiztoak onetatik. AA III 541. Karitate xoilak berexten
ditu Jainkoaren umeak debruaren umetarik. Dh 250. Ezin kanpotik bereztu edo distingidu leitekez geijenetan iru
adorazinoe oneek. Astar II 45s. Bata bestiagandik bereztu edo distingietako. Ib. 53. --Aphezak Ogi eta Arno
kontsekratuen akzidenteak berexzten dituelarik, hausten da Jesu-Kristoren Gorputza edo Odola? -
-Ez: Jesu-Kristo aurkitzen da den guzia berezi den pharte bakotxean. CatLuz 36. Ardien berheztera habil ordin
hi! Etch 338. Berezi bear da bikaña eta ifiñi erretillu batean gazi antz piska bat artu dezan arteraño. It Dial 84
(Ur aldenduko da). Urre, zillar ta beste edozein menasta, zaborraz ta tortikaz naspillaturik egon arren, erdoi
tartetik garbiro bereisten dituen bezin ondo. Izt C 7. Arabako Probinziarekin Gipuzkoaren mugaak berezitzen
diraden txuntxurrean. Ib. 111. Bidasoa da sortzen mendebal aldean, / Espania duela berexten yaustean. Hb Esk
86. Pake ona eta txarra berezitzen dituen nere itzaren ezpatarekin. Lard 394s. Onen gañeko urak beekoetatik
berezitu edo apartatu zituen. Ib. 1. Auziak zuzen erabakitzeko argia, eta ona gaiztoagandik berezi eta banatzeko
jakiundea. Ib. 209. Kristok aingeruei manatuko diote, onak gaixtoetarik berez detzatela. Dv LEd 265. Ohartzen
naiz arima berezten hari dela gorphutzetik eta badihoakidala. Ib. 173. Edozein gaitzez jo beneza Jaunak, eta
egin bezat gehiago oraino, baldin deusek ere herioaz landan, berezten banau zu ganik. Dv Ruth 1, 17 (Ker
bananduko gaitu). Baldin eta eriotzeaz landa bertze gauzik berexten banau zure ganik. Echn ib. Berezi behar da
gaina eta ezarri untzi batean garratz iduri gozo bat har dezan arteo. Dv Dial 84 (Ip berhezi behar da). Orai,
moten berezteko, aiphatzen dira bihi samurra eta bihi gogorra. Dv Lab 39. Ezen Yesusek abiatu zuen, berezi
zituenean Apostolu eta dizipuluak, lehenak emanez bigarrenen nausi. Hb Egia 109. Beraz hura ganik berezten
diren Eliza guziak ez diteke apostolikoak. Ib. 108. Egia gezurretik berexi zenean. Laph 89. Elgarretarik
behextean, hitzartu zuten anaiek bezala maithatuko zutela elgar. Ib. 170. Izan zala berezitu eta gordea jatorrizko
bekatuaren kutsutik. Ur BulaG 526. Berezitu diradela Elizaren batasunetik. Ib. 557. Lege zaharreko zeremonia
bat zen, zuñek Jinkuaren popülia beste mündüko popülietarik berhezten beitzian. CatS 98. Batera ta bestera
alkar berezitzea, gure santuari Vizenziara Fabro ta Lainezekin joatea zegokiyola. Aran SIgn 92. Pekatu illgarri
edo mortal eta benial edo ez-illkorra zertan berezitzen diran erakusten ibilli. Ib. 62. Aita Andresek bortxatu zuen
behextera ebatsia zaukan emazte giristino baten ganik. Prop 1876-77, 1. Bien etzaunzak alkargandik bereizten
zituen amiltoki izugarri alderonz. Arr EE 1882c, 554. Berezitu zituzten mendi aen sartaldeko lurrak, zazpi puska
egiñaz. Etxeg ib. 562. Berak bereixtia asko ez dala, beste anaiak bide onetatik bereixten dituztenak. Bv AsL 198.
Etzan arengatik [munduko gauza] aiekgandik orduan osoro berezi. Ib. 30. Bereziturik zerbait bere
lagunagandik, oiu egiten zuan. Ib. 169. Bere torreak, bere muruak, bere ontziak, / Zureak dira bereiztu baga
batxo bere. AB AmaE 439. Baduzue hauta. Behar zarete berexi zuen ahidetarik edo Jesu-Kristoren ganik. Jnn
SBi 130. Hura da heriotzea, maiteenak berak bat bertzea ganik berexten dituena. Lap 48 (V 26). Mariaren
gogoa eta bihotza ezpeitziren jagoiti Jinkoaganik berhezten. Ip Hil 34. Haren barnia berrogei eta laur harrihabek
edo kolonak, laur herrokatan ezaririk, bost phartetan berhezten die. Ib. 99. Adar-beso nausiak
elgarretarik berexten diren sarde haren altzoan. HU Zez 117. Guk ez dugu hemen deus egiten ahal, hazi onaren
tzarretik berextea baizik. Ib. 51. Gutixago edo gehixago eraikiak dire [mendixkak], errekaz behexiak. Prop 1896,
108. Zeinbat dira Angeru onak eta zelan berezituten dira edo desbardinduten dira euren artian? Itz Azald 75.
(s. XX). Soldadu bat, ezpata handi bat eskuan, behezten da bertzetarik. Prop 1903, 12. Nor zen errege,
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
940