Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
pícaro, andas a caza de algo?" Ib. s.v. kusa. --Nora joaten ete da Martin barrabana? --Jesus Txomin, esaizu
Martin Jangoikoarena! --Zer ba, barrabana berba txarra ete da? --Eztot uste ona danik. Echta Jos 40. Nik ori?
Ze barraban! / Olako asmorik! Echta EEs 1913, 24. Ana Josepa, mutill barrabanagatik otoitz egiten ezta ixilldu.
Ag G 340. Gure mutil barraban au, eskoliari itxi dautsonetik ona, ezin dogu gabetan goiz etxeratu. Kk Ab II
157. Orrein burubaren barrabana! [...]. Zazpi andra gixon bakotxak artu biar dittuzala egin dodala nik
aginddu; asmau be egittia! Otx 28. Eskilara-mailako arritxu labana, galdaran sartu ddaku mutil barrabana (Vple).
"El muchacho inquieto". A EY III 128. Eta Artazitxu atso barrabanak bere entzuleak isil, otzan ta eskurakoi
jarri zituala igarri ebanean, jaurti eban, jaurtiguraz eukana. Erkiag Arran 143. Baiña barraban arek zer egin
eban? Txomiñeri dirua ekarri beraz? Bai laster be! Bilbao IpuiB 161. Ondo merezita eunkan azeri barraban
orrek! Ib. 203. Ai barrabana! Zelan iges egin ete deusku onaño alper zarrak alakoak! Ib. 204. Ta igel
barrabanok atrapetako ona zala-ta, Markolbek goizean egiñiko arto ta ogi guztiak eskuratuta, osiñera bota
eutsezan. Ib. 247. Neska barrabana! --diño berekiko. Neu itxi, ta beste prakadunen baten ondorik ez ete dabil
ori? Erkiag BatB 182.
(V-ger ap. A; Dv). "(V-ger), el demonio. Au Barrabanak eroan jok, a éste ya le ha llevado el diablo" A.
Duvoisin traduce barraban como 'juron', pero v. barrabanka.
- BARRABAN-BARRABAN. Intens. de barraban. Ikusi dauz Beterrek, eta sekuleko ariñen eurekana juan
eta ortutik uxatu dauz. "Zer dala ta bildurra galdu ete dabe barraban-barrabanok?". Kk Ab II 119s. Barrabanbarrabana!
Otx 149.
barrabanka. "Barrabanka haritze, pester. Barrabanka est le modatif de l'inusité barraban" Dv. Cf. barraban.
barrabankari. "Qui a l'habitude de pester, de jurer" Dv. Cf. barraban.
barra-barra (AN, BN-baig), parra-parra (V, G, AN-5vill, L), farra-farra (V). Ref.: A (parra; farra-farra); A
EY III 266; Satr VocP; Etxba Eib (farra-farra); Asp Leiz; Elexp Berg. 1. (Repetición expresiva empleada con
una idea de abundancia en contextos diversos). "Parra, [...] onomatopeya que designa la profusión en el derrame
de granos, gasto de dinero...Parra-parra darabille dirua" A. "Farra-farra, profusamente" Ib. "Farra farra
darabill dirua, ez dakigu noiz arte" Etxba Eib. "Tiene sentido abundancial. Elurra barra barra" Satr VocP.
"Mucho [...]. Izena aurretik izan ohi du, eta mugatu singularrean" Elexp Berg. "Dirua barra-barra irabazi dabe
taberniakin" Ib. "Len, asteguntean be jentia barra-barra ibiltze zan gabian" Ib. v. bar-bar (2). Arpegitik bera
odola zerion parra-parra. Ag AL 86. Antiguara igoniko gizadiak menditik bera jatsi ziranerako,
baeietozen txalopak, parra parra, patxada onean. Ag Kr 85. Beti buruko illeak jasotzeko astirik artu ezinda,
alderdi guztietan Malentxoren sarrerako albistea parra parra zabaltzen. Ag G 316. Eztek makala --esan oi zuan
amonak-- orrelako liburu andia parra-parra irakurtzeko. Ib. 58. Zutik joango liraken gezurrak parra-parra
esaten zizkigun. A Ardi 24. Ota erreari kea bezela, gezurra parra-parra zeriola. Ib. 94. "Altzaixu ankea gora, ia
txixik egiten dozun". Parra-parra, ederto egin be. Kk Ab I 22. Euzkeldun utzak ixan ta erdera osta-osta
barrabaskeri galantak jaurtiaz ikasi orduko, parra-parra darabiltenak. Euzk 1930, 371. Uzta ugaria denean;
oliondoeri barra barra olio oria daritenean. Or Mi 29. Ames dagit nautela / tximirritek eortzi / abaraska baten, /
ta illobia, lasaki / ta ixilka, ari naizela / parra-parra yaten. Ldi BB 12. Ta egingo nuke, barrupe artatik, amar,
ogei, berrogei-ta-amar idazti atera baietz parra-parra, nork artua izan-ezkero. Ldi IL 76. Dirua parra parra
irabaziaz. Eguzk GizAuz 61. Edan zagun barra-barra. (AN-ulz). A EY III 90. Eliza-betean errezo-marmarra /
Eliz-jirabiran, nekez, barra-barra / zenbait gurutzadun. SMitx Aranz 140. Pernando Amezketarra-ren ipui
liburua euskera errezian idatzirik dagolako parra-parra saltzen omen da. Etxde AlosT 10. Gizonak parra-parra
bota zittun bere bertso eztentsuak. Ib. 79. Piñuagatik esan da parra-parra maizterraren azkena dakarrela.
Munita 105. Eta gau aizetsu zanez, sua parra-parra zabaldu zen etxean. Etxde JJ 213s. Aspaldi baten ospatsua
ta entzutsua zan gaztañedi ederrak badirau iraun oindiño Elutzetan, gaztañondoak parra-parra igartu ta galdu
diran arren. Erkiag Arran 120. Txiparra bota ta keia zeru-alderantz parra-parra ta lodi jaurtiaz. Ib. 83. Dirua
parra-parra bildu zuten. Anab Poli 112. Urteak eta urteak dira iturriei ura barra-barra dariela, ta ola ere
zenbat garbitzen ez diranak? EgutAr 19-5-1959 (ap. DRA). Azken alderantz, dirua bere ibilli zan parra-parra,
beartsuen gogo bako gogoa erosteko. Erkiag BatB 102. Liburuetan parra-parra ereinda daurkizkigun iduri bizi
ta eragilleak. Onaind in Gazt MusIx 145. Besterik ez balitz ere, gogait eragiten didatelako orain erdaraz barrabarra,
ahoz aho eta lumaz luma, dabiltzan zorioneko "estructura" horiek. MIH 194. Gaurko erdaren iturri
garbitik barra-barra biltzen hasi garenak. MEIG II 127.
Ganbela ongi garbitu bear da ta agotza barra-barra edo pixkaka zabaldu ta su eman bear zaio. "Esparcir
poco a poco" (AN-larr). A EY I 29 (cf. barreiatu).
2. "Esta locución es también usada para indicar 'con franqueza, sin ceremonias'. Parra-parra nator (Vc,...),
vengo con toda franqueza" A (s.v. parra).
3. (Sust.). Ekaitz egunetako itsasoak alakoxe joan-etorri latz, indartsu, mutiriak sortu oi ditu, ugin, baga ta
barra-barrak astindu ta arrotuaz. Erkiag Arran 171 (Interpr?).
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
94