Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
beregandu. v. bereganatu.
beregango. "Para sí mismo" A (que cita Mg CC 188, pero no se encuentra en esta obra). v. berekiko (II). Ez
leuke esango beregango, "onelan bein eskubak ezarri ta banatu nabenak, zer egingo ez deust gero"? Mg CO 125
(Mg CC 89 beer artean). "Ez nau ni esan dan gauzak ezertan artuten", esango dau nok edo nok beregango. Ib.
209. Dino beregango konfesetan daguanak. Ib. 160.
beregankor. v. bereganakor.
bereganle. "Afinador del oro, plata, &c., urrearen [...] txautzalea, nastetik bereislea, bereganlea" Lar. v.
bereganatzaile.
bereganzale. "Usurpador. Jatorri guztia zan bereganzalia, eta inguru guztiak eurenganduta zittuen" Etxba Eib.
beregi. v. bereegi; berengi.
beregindu. v. berregindu.
beregisakotu. v. gisakotu.
beregite. v. 1 egite.
beregitez, beregitezko. v. BERE EGITEZ, BERE EGITEZKO (s.v. 1 egite).
beregizko. "Original" JE Ber voc. Cf. GISAKO (s.v. gisa). Alhorretan gaindi bildu usain on beregizko bat
hautemaiten diogu. JE Ber 99. Erromanoek egin zubi zahar beregizkoaren muthurretik. Ib. 9.
beregoi. v. berekoi.
beregoitza. "Elasticidad, elaterio, virtud elástica con que el cuerpo oprimido, quitada la opresión, recobra su
lugar y primer estado, beregoitza" Lar. Cf. Lcq 26: "(Elaterium), cast. elaterio: fruto compuesto de muchos
carpelos que se levantan con elasticidad y se abren a su madurez para desprender sus semillas, [...] beregoitza".
bereikun (V-ger), berikun (V-ger). Ref.: A (berikun); A Apend. "Egoísta" A.
berein (V-oroz-arr-m ap. A; Añ, H), beredin (G, B ap. A; A DBols). Mucho(s). "Bien de veces, bien de cosas"
&c. Añ. "(V), beaucoup" H. "Mucho, muchos. Se diferencia de asko en que beredin o berein se antepone
siempre a la palabra a que afecta; asko, como puede verse en su lugar, se antepone en unos dialectos, en otros se
pospone" A. Tr. Documentado en autores vizcaínos de principios del s. XIX (es frecuente en Añibarro),
vuelve a aparecer en algunos autores meridionales desde comienzos del siglo XX; la forma beredin no se
encuentra en textos anteriores al Diccionario de Azkue.
Zelan gero zuzen gauzaak ikusi? Zelan epai uts bagia emon? Bereini zoratu oi jakee alde onetati. Mg PAb
167. Berein bider esaeustan Konfesoreak zer jazoko jatan. Añ EL 1 57s. Berein esker ta mesede zor deutsudaz. Ib.
9. Ni bart il neindekean: berein il izango dira; gaur asko ilgo dira. Ib. 6. Berein aldats ifinten deuskuzuez. Añ
LoraS 87. Berein barre egingo zenduke. Ib. 112. Berein onelako gertaldi errukizunak daukeguz begien aurrean.
Ib. 103. Berein bider esetsi ta ekin eustan deika. Añ EL 2 64. Berein onango gizonen artean! Zav Fab RIEV
1907, 533. Valladoliden Espaiñiako berein jakitun batu zirean. A EEs 1916, 111. Goi-ta beterriko beredin
basauritxoren inude, bertsolari buru-zorrotz, ur-etsai, ezpain-biguñ geienen bilune zan Tolosa irudi izan
zitzaidan. A Ardi VI. Onen antzeko beredin gertari edatsi ditezke. A Itzald II 79. Ainbat baster ikusi ei zittubezan
eta beredin piztiren ekandu berezijak uartu. Otx 58. Lixunkeri sundadun berein gauzatxu dakaz txaldankeri asko
ta zurtasun ez ain askoren tartian. Ib. 6. Bospasei iturri, berein zugazti, masti eta beste gauza zoragarriz
ornidutakua. Ib. 129. Beredin arraien azi-emeak. Zait RIEV 1933, 62. Dakigunez, Eusko-Ikaskuntzaren
babesean, berein gizon yakintsu biltzen dira. Y 1934, 49. Orra or berein zapi zuri! Laux AB 62. Burnizko
ezpaten dirdiraz / Berein gixon ziran mendijan. Ib. 76. Zelan joiazan aren uztattik / beredin dardai! Ib. 20.
Berein (asko) izardi, berein arnaska / altzoan ditun aroa! Or Eus 296. Zerau beredin neketan murgildurik
baitzakust. Zait Sof 42. Beredin gizakume ametsetan amarekin eskonduak baitira. Ib. 84. Berein itz esan eta
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
936