Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
enplegatzen du. He Gudu 127. Zeren, baldiñ alde batetik izpirituak khasatzen baditu pensamendu gaxtoak,
bertze partetik bereganatzen baititu. Ib. 116. Lanez, nekez ta penitenziz sartu behar du Jesusen bidean zerura
igan nai duen fededunak, Jesus emen bereganatu ta Jesus beraren ondoren zeruan gero sarzeko. Mb IArg I 94.
Santutxoak onela guztien begiak eta biotzak miragarrizko bere bizitzaz bereganatzen ta etxizatzen zituen
lurrean. Cb Just 119s. Jainkoak bere argi gozoakin deituaz beregantzeko abiso asko eman ziozkan. Cb Eg II
190. Magdalenak bere ganatu zuen munduaren arbuioa. Lg II 155. Aski zuen agertzea; beraganatzen zituen
berehala guziak. Ib. 94s. Haek eta hoek bereganatu naizandu zituan Jainkoak. Ub 46. [Alexandro andiak]
bereganatu zituan Munduko bazterrik geienak. Ib. 54. Populuaren higuintza du bere ganatuko / Eta bere
artaldetik ardiak hastanduko. Monho 48.
(s. XIX) Bigarren Persona Jangoiko dana Korputz ta anima bereganatuakin. Mg CC 202. Baña ematen dio
animari bertute guztiz andi bat zeñekin nola bait bereganatzen gaituen. Ib. 218. Jangoikoak asko ta lar egin
eban ni salbetarren. Zeinbat arimazko ondasun ta grazia ni bereganduteko! Añ EL 1 56. Gure borondatea
bereganatzeko, azpiratzeko eta Jaungoikoaren borondate santuaren kontra altxa erazotzeko. Gco I 418. Beldur
zan Jaunak bereganatu edo atxitu zezan. AA III 419. Bereganatu zituban, leen bere kontra zirianak. fB Ic II 295.
Elduain-aldetik jatxitzen diraden urak bereganaturik, ingurutzen du Tolosako Erria. Izt C 115. Eta gaurko
egunean ere Etxe au da Probinzia onetan ospatsuenetakoa, eta bereganatuta daukana Narrosko Markesadua.
Ib. 507. Noeren iru semeen artean bat izan zan, bere aitaren eta Jainkoaren madarikazioa bereganatu zuena.
Lard 10. Egiten zituen predikuakin asko eta asko bereganatzen zituen. Ib. 513. Herrestan zabilan pobre batek
hoinbertze gizon gazte nola beregana zitzazken. Laph 82. Ingurumaiko baserrietako neskatx guziak bereganatu,
eta ardatzean, josten eta gañerako gauzak egiten trebatzen zituen bitartean. Arr GB 14. Zeñak biak aisa santuak
bereganatu, edo obeto esateko, Jainkoaganatu zituen. Aran SIgn 89. Bere onbiurtzea, eta zenbait mesede
miragarri zerutikakoak bereganatzearen asiera. Ib. 10. Ala beregandurik Iñigo Zalduna / Loiolatik Jainkoak,
egin du ezaguna. Ib. 213. Karlomano atsberatuak ez dezake loa bereganatu. Legaz Orreaga 83 (bereganatu tbn.
en las versiones de Erro (91) y Aezcoa (99)). Gure txalupe subiyeta da / jabiak nai du armatu, / joan dan urtian
Atxularrek du / auziya bereganatu. Xe 285. Uste zuan Santuak zerbait sultanaren aserria bereganduko zuala eta
andik izango zuala ditxa, berak ainbesteraño desiatzen zuana, arako Jesu-Kristoren amorioz bere odola emate
ura. Bv AsL 216. Juanek bereganatu zuan azkenean karta, eta irikiaz beldurrez asi zan onela irakortzen. Apaol
55s. Lope Nagik aberetxeko ate-ostean beregandu zituan iaki guztiak mauka mauka iaten ziarduan. Ag AL 82.
(s. XX) Itsasoari kentzen zaizkion ontziaren zati edo puskak, eta andik ateratzen diran gauza guztiak,
bereganatu litzake merkatariak. Etxeg RIEV 1908, 114. Pozik eman zituan Txoriburuk lau milla peseta eta
beregandu zuan ollar guziz panparroia. Urruz Zer 28. Oñatitik jetxitzen dan Arantzatzu ibaitxoa bereganatzen
du. EEs 1915, 16. Urtian-urtian sarija bereganaturik. Kk Ab I 108. Ustia egin eben lapurretan edo beregandu ez
ete ebazan dirubok. Ib. 76. Erasoz [arrespe] ura bereganatu duala. Zink Crit 53. Burdin-biziak eztau ezer
bereganatzen, neuk lasto-izpi bategaz ardau a baizen ondo. "No había piedra imán que así trajese a sí". Or
Tormes 19. Lizarragak, Gerra-Batzarre nagusirako zula ta bereganatu nai zun apaiza. Or SCruz 90. Hurbiltzen
zitzaizkonetarik hanitzak bereganatzen bazituen, bertuteaz zituen bereganatzen. JE Ber 66. Eultzi-erdiko
maiteak, ua / beorra bezain du lotu: / begi ta biotz, ugalik bage / Mikelek bereganatu. Or Eus 347. Gerri zumetik
neskaño xaloari besoa bilduz, gartsu bereganatu zun mutillak. TAg Uzt 102. Euri biurtu bear duten lurrun laño
oik ta ortarako bearra dan tximist-indarra arbolak bereganatzen ditu. Munita 20. Berak ainbat eskubide dut
Xalbat nerea izateko. Iaioenak bereganatu dezala. Etxde JJ 143s. Bidezko zanez, Zinguliñek laster beregandu
eban Mariñe Besolodi, bere saieski kutuna. Erkiag Arran 47. Galdutako apurren bat barriz bereganatzen ete
eban, an ebillen gure Txoria estu ta larri. SM Zirik 76. Mutillak neskatxari eskua artu ta len bereganatutako
loreak asi zan eskura banaka pasatzen. Anab Poli 136. Errez baño errez izan zitzaion bertan zetorren bidazti
bati Poli bereganatzea. Ib. 69. Artzai sendua / eta zindua / Jaunak dau beregandua. BEnb NereA 157. Erriak
bereganduta dauzkan itzak, aspalditik ondo itsatsita dauden itzak erabiltzeak ematen dio bertsoari bere
bizitasun eta grazia. Basarri XX. Erri onek eragozpenak izango lituzke bertsoaren mamia bear bezela
bereganatzeko. Ib. XIX. Eta Frantsesek doi doia bederatzi urte zituen, 1515, urriaren 16an, Jainkoak bereganatu
ziolarik aita. Ardoy SFran 74. Heldu zen frantses armada bat, bereganatzen zituela, erran gabe doha, Nafartar
gudari gehienak. Ib. 77. Mutillak eldu zion neskatxari ta bereganatu zuan amorro bizian. NEtx LBB 15. Jende
geienak pozik / jaten dun arraia; / askok izaten dute / beregandu naia. Uzt Sas 311. Baina, ikusleak
bereganatzeko setak itsutu duelako edo, ahaztu egin da zinemaz. MEIG I 180. Ez ditu inork [...] beregandu
dituen usteak, gogoak eta asmoak burutzeko bidean ikusiko hurrengoen egitez. MEIG VI 185.
v. tbn. Ill Pill 4. Inza Azalp 137. Zait Sof 197. JAIraz Bizia 100. Osk Kurl 117. MAtx Gazt 33. Ibiñ Virgil 54.
Berron Kijote 25.
(Con el alativo como participio). Jesus sarthu izan zen laster tenpluan, eta beregana zuen guzien
admirazionea, azkenaz-goiti bere etsaieena ere. Lg II 199. Abaraska batean / zegoan eztiak, / beregana zituen /
millaka euliak. It Fab 78. Bizitza-arte guziko irurogei ta amar urtetan, ikusterrean zituenak oro aztertuz,
ikusezin orren dirdira beregana zuen. Zait Plat 100.
Zeren ezta bide oberik zeruko laguntzak nork-bereganatzeko, urrikizko lanak maiz egitia baizik. Bv AsL 27.
"Acendrar la plata, zillarra garbitu, naste guzitik berezi, beregandu" Lar. "Entresacar [...], irakurtzatu, berezi,
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
934