Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
batzuk, eta aiek ere berdin: eskuak gora jaso eta gelditzeko. Salav 62. Beude ementxe, berealaxe aterako ditugu
aulkiak. NEtx LBB 60. Pentsatu zazu gerra txar batek / ekarri leiken galera, / berialaxe artuko baitu / naziuen
zabalera. Uzt Sas 125. Berialaxen pronto giñan gu / lanera juateko. Ib. 69. Berehalaxe, eskaileretan behera
lasterka bizian zetorrela ikusi zuen semea agure elbar batek. MEIG I 180.
v. tbn. Aran SIgn 99. Zab Gabon 80. Ill Testim 10. KIkV 98. Ol Mt 25, 15. Lek EunD 18. Ldi UO 40. JAIraz
Bizia 119. Osk Kurl 158. Lab SuEm 213. Berron Kijote 56. Berialaxe: Ag G 3. Alz Bern 50. Altuna 82. BEnb
NereA 100. Berealaxen: Berron Kijote 58. Berialaxen: Ud 135. EusJok II 163.
2. beralaxe. Del mismo modo. v. berehala (2). Ez al dezu ikusi izan zakurrak nola iges egitten duan bein jo
zion makillagandik? Beralaxe ba, dio Zirilo doatsuak, iges egitten dula etsaiak gurutzetik, oroitzen baita orrekin
garaittu zula Jesukristo Gure Jaunak. Inza Azalp 17.
- BEREHALA-BEREHALAXE. "Beriela-beielaxe, en seguida" Iz ArOñ.
- BERE-BEREHALAXE. Intensivo de berehalaxe. Urak joanak zirala / Noek ikusirik, / bere-berealaxe / irten
zan kutxatik. It Fab 227. Bere-berealaxen / tximu-familia / goitik bera saltoka / jaisten da guztia. Ib. 77.
berehalaxetto, belaxetto (AN-ulz). "Belaxetto torko da, en seguidita vendrá" Iz Ulz.
berealdiko (G-goi-to, AN-larr), beraldiko (G-to). Ref.: A EY III 301, 296; Iz To; JMB At. 1. Muy grande,
enorme; muy bueno. "Excelente" A DBols. "Beraldiko giroa, temperatura ideal, excelente (G-to). Beraldiko
(contracción de bere aldiko) laboreak, cereales de primera, ideales (G-to)" A EY III 301. "Bere aldiko farrak,
grandes risotadas (AN-larr)" Ib. 296. "Extraordinariamente grande" JMB At. "Berealdiko zuloa, el agujero
extraordinario, muy grande" Iz To. v. berebiziko. Isabel II-garrenak aldegin zun atzerrira, bere aldiko
ixkanbilla emen uzten zula. Or SCruz 14. Nork eztu ikusten familiari sostengu ta oiñarri ematen dizkioten ideiak
eta usteak berealdiko balioa dutela gizonarentzat? Vill Jaink 156. Bere erroetan jarritako ezkontza batek
beraldiko mesedea egiten dio gizarteari. Ib. 161. Senar onek, bere aldiko oitura nabarmen baten entzutean
dauka, euki. Erkiag BatB 138. Oitura bezala, igande baten arrapatu du berealdikoa. EgutAr 6-12-1963 (ap.
DRA). Beste asto batek erantzuten baidio luze ta "beraldiko". "Prolongado e inmenso". LMuj BideG 250.
Zenbait kritiko baldanek esan izan dugu [...] Peru Abarka, tira, ez dela bere aldiko liburua. MEIG VIII 27s.
Zabala jauna, beharbada, ez zen idazle izugarria, baina gizona, arraioa, bere aldiko, bere biziko eta bere beteko
gizona izan genuen. Ib. III 97. En DFrec hay 2 ejs. de berealdiko.
"Comió una barbaridad, bere aldikoak yan zituun (G-to)" A EY III 251. "(G) berealdikoak jan, comer una
barbaridad, una atrocidad, demasiado. (G) berealdikoak esan, decir enormidades" PMuj.
Muchos. Beraldiko ekiñaldiz erdiets al izan zun Fray Luisek erabidea ta batasuna. Gazt MusIx 60. Ia bost
urteko espetxe-aldian beraldiko naigabe eraman bear izan zitun Fray Luisek. Ib. 60.
2. En seguida, inmediatamente. v. berehala. Ta Poli ordurarte korrikarik egin gabe ibillia, asi zan bere
aldiko. Anab Poli 36. Poliren korrikarekin eta baserriko zakurraren zaunkarekin, bideko zakur guztiak asi ziran
bere aldiko izugarrizko zaratan. Ib. 115. Berealdiko laisterrari emanda, iges egin zien bere laguneri berriz ere.
Anab Aprika 82.
- BEREALDIKOZ. Al momento. Balentinek ala zion: [...]. Nagusiak bere aldikoz: --Ezerk ez nau geiago
amorratzen emen edozeinek nai duana egiteak baño. Anab Poli 117.
berealdikotasun, beraldikotasun. Inmensidad. Lurraldearekin nire beraldikotasuna, nire esker-nai osoa
botatzen dizut. LMuj BideG 254.
bereandu. v. bereganatu.
bereanez. v. berenez.
berebat (Lar, Añ (G, AN), Hb ap. Lh, Dv, H, A). Lo mismo; asimismo. "(Lo) mismo es, ainbat, anbat da,
berebat da, oro bat da, ainbeste da" Lar. "Berebat da (G), c'est la même chose (pour orobat)" Dv s.v. bere. "(V,
G), de même, la même chose. Berebat gertatu zaion, il lui arriva la même chose (Mb)" H. "(AN, Mb pról, FSeg),
así mismo" A. Cf. BERE BATEAN, BERE BAT EGIN (s.v. 1 bere). v. orobat, halaber. Tr. Documentado
sólo en textos meridionales a partir de mediados del s. XVIII. En DFrec hay 6 ejs.
Baña, Amaren esnea ta aia baizik artzen ez dakien aurrari berebat egiten badiozu, gosez ta negarrez hau
laster illen zaitzu. Mb OtGai I pról. Bada arendako ta Jangoikoaren begietan berebat da besteri ark bekatu
eragitea edo egiteko bidetan hura ezarzea. Mb IArg I 144. Hau bera egiñen luke merkatari diru zaleak [...].
Berebat egiñen luke honrazaleak. Ib. 320. Ta hau esatea ta Aita ta Semea ta Espiritu Santua edo Irurz-Trinitat
guzia Jangoikoa dela esatea berebat da. Ib. 380. Jesus oso, guzia dago ogiaren ta ardoaren itxura-pean, ta
berebat guzia osoa itxura bakoitzaren zatirik edo piskarik txikienean. Ub 201. Ematen zien San Juanek Bataioa;
edo, berebat dana, garbitzen zituan Jordango Ibaian. Ib. 73. Oek ta lege naturaleko edo lege berezko
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
927