Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
insistiendo" A. Egiten diote zer-nahi laido eta eskarnio, joka ere badabilkate, arnega dezala duen erlisionea,
bainan hura berean bere dago. Prop 1893, 202. Ezagutu zuen jende hetarik hainitzak berean bere zaudela;
etzautedatela barkhatuko, non ez nion barkhamendu galdetzen. Prop 1894, 154.
- BEREAREKIN IRTEN (Lar; b. urten V-gip), BEREAREKIN ATERA, BEREAGAZ IRTEN. Salirse con la
suya. "(Salir con la) suya" Lar. "Beriakin urten, salirse con la suya. Temoso utsa da; beti beriakin urten biar
izaten dau" Elexp Berg. v. BEREAZ IRTEN, BEREAZ EGIN. Aldi guzietan burua agertu nai duenari edo
berea ta berea baizik ez denari ta berearekin beti atera-naiari ere. Mb IArg I 93. Berearekin irteten utzitzen
etzion, ta gauza txikietan ere bere borondatea autsitzen zion. Cb Eg III 364. Sandia da seta utsa, eta berearekin
irteten ezpada, pakearik emango ez duana. AA I 594. Baña etzuan ala ere etsi berearekiñ irteteaz. AA III 566.
Ta itxiko deutsat beriagaz urteten, gatx guztiak neuri dakardazan bati, goitu alizan ezkero? fB Ic II 272.
Beriagaz urten ezin dabenian. Astar II 92. Egin zituzan iños baño alegin andijaguak beriagaz urteteko. Ur MarIl
28. Nor berearekin irten naiez, alde batetik lau Errege jarri ziran, eta bestetik bost. Lard 15. Baie Batxik
bereagaz orduen bere urten euen. A BGuzur 156. Beti bereakin irtetzen oitua zegon txikitandik. TAg Uzt 186.
Oraingoan ere bereakin errez irtengo zalakoan. Ib. 188. Berearekin ateratzeagatik eder eztana ere egingo lukete
orrelakoek. Zait Plat 124. An atera zan poz-pozik, azkenean orratio bereakin atera zala-ta, ezer pagatzeke
alegia. Berron Kijote 192.
- BERE HARTAKO. De allí mismo. Cf. BERE HARTAN (b). Aurrena Ernialdera bialdu zun Obispo jaunak,
Parrokoaren laguntzaille; urrena, bere artako Parroko egin zun. Or SCruz 21. Bere artako gizonen antzera
eman zen tilma delako estalki urdin batez. FIr 149.
- BERE HARTAN (G-goi-azp, AN-5vill, B, BN-arb; Lar, Añ, BeraLzM, Lh; bereatan V-ger). Ref.: A
(bereatan); Gte Erd 180. a) (Mantenerse...) en el mismo estado; en la misma opinión. "(Estarse en sus) trece,
bere artan egon, berrari itxeki" Lar. "Mantenerse en su opinión, palabra" &c. Ib. "(Estarse en sus) trece, (c.)
bere teman, artan egon" Añ. "Bereatan (V-ger), estacionario. Se dice mucho de un enfermo" A. "Dans ce même
état (à lui)" Lh. "Bere artan dago (G-goi-azp) [...] bere artan da (AN-5vill, B, BN-arb)" Gte Erd 180. Cf. BERE
HORRETAN. Ta arte orretan bekatu ageri zenbait egin ta ere, gogorzen da bere artan, ilzen da gero bere
bekatuaren urrikizunik bage ta sekula guzirako galzen da gorpuz ta anima. Mb IArg I 86. Penak beti batean, beti
bere artan, ta eternidade guzian orrela egon bear dutela. Cb Eg II 130. Ta orregatik ere infernuko tormentuak,
ta eternidadea bere asieran, bere artan egongo da? Ib. 126. Beste puska moldakaitza, landu, ta polikitu gabe,
bere artan geratzen da, edo an datza. Cb EBO 45. Rebeka bere artan / dago firme beti. It Fab 244. Eta hekien
estira bethi bere-batean, bethi bardin zorrotz, bethi bere-hartan. Dv LEd 232. Iñazioren erranak egundaino
baino alferrago; Franzizko bethi bere hartan. Laph 125. Bere semetxoa magalean zuela, bere eskuak tolestu, eta
bere artan itxedon zuen egunsentiraño. Arr GB 42. Alta gizagaizoak ahal guziak egin zituen, bai larderiaz, bai
eztitasunez. Harria baino gogorrago zagon bertzea bere hartan. HU Zez 60. Non da eskuara bezala dagonik
bere hartan bere gain; aberats ez izana gatik, berez bere bizi, edo ahal bezen zor guti eginez? HU Aurp 210s.
Alferra da bere hartan gogo onez bermatzen ez dena. JE Bur 38. Bainan Katalin bere hartan gelditu zen bethi;
eta zer sorginkeria baitzen ere han, egundaino ezin du hartu buruan, haren hutsik bazitekela. Barb Sup 70.
Erroak barna sartuz geroztik / haitza bere hartan behar. Ox 149. Bestalde, bere artan yarraitu dezaten alegiñak
egiten dizkiet. Ldi IL 8. Saletxeko atean, garai batean bezela, exeritzen zan Amerika aldera begiratuaz. Orduk
egiten zituan bere artan. JAIraz Bizia 127. Egon bere artan, atsegin edo protxu zerbait arkitzen dutaño, aurrerakezkarik
gabe, ondo goxatu nadin arte. Or QA 155. Eta oraindik bereartan irauten bazuten ere, bera ain
tamalgarri ikusita, Jaungoikoak ez ote zion beratuko alako biotz gogorra? Etxde JJ 240. Bakoitza bere hartan
tinko dago eta argumendurik bikainenak ere ez dio aburua aldaraziko. Mde Pr 138. Theresa bere hartan zegoen,
"Ez nauk joanen, ez itzak utz eraman nazaten!". Mde HaurB 91. Zerk eutsi lezake emakume kupidagarri ura
bere artan? Zer, eriotzaren bildurra ezpada? Txill Let 63. Alperrik, mutilla bere artan. Anab Aprika 91. Hanbat
gaixtoago harentzat bere hartan tematzen balinbazen! Ardoy SFran 259. Baiña aiñ bere-artan zijoan,
erraldoiak zirala alegia, ez zituan bere ezkutari Santxoren oiuak jaso ere egiten. Berron Kijote 94. Urte larriak
izan dira, gizaldiz gizaldi bere hartan iraun duten gauza asko aldatzeko eta deuseztatzeko indarra beregan
zekartenak. MIH 29s.
b) (B). "Allí mismo. Bereartan dago osaba zenain etxea" Izeta BHizt2. "Bereartan sortu, bizi ta il" Ib. v. bertan
(1). Zergatik etzuten liberalak bere artan esitu Lizarraga? Or SCruz 88. Karlistengana tiroka ari zala, erori
ta bere artan gelditu zan. Ib. 102. Zazpi urtez lilluraturik bere artan gelditu nai ez ba duzute zangoak zurrun eta
illeak bildurrez lazturik, bil ezazue goiz artaldea. Or Mi 77. Lurrarekin bat egiten duena, edo bere artan
landatua, lekuaz aldatzen ez dena. FIr 166. Gure gizonen etxe bazterretik iragan bearko zuten bereartan
gelditzen ezpaziren. Ib. 138.
(Con suf. intensivo). Andik zortzigarrenean bereartantxe Tomas beste guztiakin zegoanean. Inza Azalp 76.
Bereartantxe gelditzen ziran. "Allí". Mok 6. Bere artantxe guzien aurrean esan zion aitak. Or Mi II.
c) Inmediatamente. v. bertan (2). Birjiña agertu ta bere artan / sortu zan pake-aroa. SMitx Aranz 90.
Okerren bat gertatu ote zan bururatu zitzaion eta bere artan olara joan zan. JAIraz Bizia 104. Arabetik
gaztelera bere artan biurtuaz. "De improviso". Berron Kijote 111. Kolpetzar ura aski izango zan burruka zital
ura bere artan amaitzeko. Ib. 112.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
918